Расціслаў Міхайлавіч
Расціслаў Міхайлавіч (Расціслаў Славанскі, Расціслаў Галіцкі; 1227—1262, Бялград) — князь наўгародскі (1229—1230), князь галіцкі (1238, 1241), князь чарнігаўскі (1241—1243), бан Славоніі (1247—1248) і Мачвы (1248—1262). Сын Міхаіла Усеваладавіча Чарнігаўскага і дачкі Рамана Мсціславіча Галіцкага Марыі.
| Расціслаў Міхайлавіч | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Міхаіл Усеваладавіч | ||||||
| Пераемнік | Яраслаў Усеваладавіч | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Міхаіл Усеваладавіч | ||||||
| Пераемнік | Данііл Галіцкі | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Міхаіл Усеваладавіч | ||||||
| Пераемнік | Міхаіл Усеваладавіч | ||||||
|
|||||||
|
|||||||
| Папярэднік | банат заснаваны | ||||||
| Нараджэнне | не раней за 1212 і не пазней за 1225 | ||||||
| Смерць |
1264[1] |
||||||
| Род | Рурыкавічы | ||||||
| Бацька | Міхаіл Усеваладавіч[d] | ||||||
| Маці | Алена Раманаўна[d] | ||||||
| Жонка | Ганна Венгерская[d][2] | ||||||
| Дзеці | Кунігунда Славонская[d], Gryfina of Halych[d][3], Béla of Macsó[d], Michael of Bosnia[d], Ганна Расціслаўна[d] і Erzsébet of Slavonia and Machva[d][4] | ||||||
| Веравызнанне | праваслаўе | ||||||
| Дзейнасць | арыстакрат | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Біяграфія правіць
У 1230 годзе пасля смуты ў Ноўгарадзе, яго бацька Міхаіл з’ехаў у Чарнігаў, зрабіўшы княжацкі пострыг сыну Расціславу у наўгародскім Сафійскім саборы, пакінуў яго ў горадзе, пад наглядам уладара Спірыдона, але ў гэтым жа годзе Наўгародцы заклікалі пераслаўскага князя Яраслава Усеваладавіча, ён пабыўшы два тыдні ў Ноўгарадзе, пасадзіў на княжанне ў Наўгародскай зямлі сваіх сыноў — княжычаў Фёдара і Аляксандра. Расціслаў з былым наўгародскім пасаднікам Унездам Вадовікам пераязджаюць у Таржок, дзе Расціславу наўгародцы паведамляюць, што яго бацька ім больш не князь, пасля гэтага яны пераязджаюць у Чарнігаў[5].
У 1238 годзе Расціслаў быў пакінуты бацькам у Галічы, адкуль у канцы года пачаў паход супраць Літвы. Адсутнасцю Расціслава і яго прыхільнікаў скарыстаўся Данііл Раманавіч і заняў Галіч, Расціслаў з’ехаў у Венгрыю да караля Белы IV, але пасля няўдалага сватаўства да яго дачкі Ганны вярнуўся ў Чарнігаў (1241), адкуль распачаў два паходы супраць Данііла. Пасля першага, які скончыўся няўдалай аблогай Бакоты, Данііл нанёс удар па саюзных Расціславу балахоўцах, а падчас другога Расціславу нават удалося ненадоўга заняць Перамышль і Галіч.
У 1243 годзе Расціслаў ажаніўся з прынцэсай Ганнай Венгерскай, дачкой караля Венгрыі Белы IV, і з дапамогай цесця і палякаў распачаў апошнюю спробу авалодаць Галічам, якая скончылася паражэннем у 1245 годзе.
Пасля разгрому пад Яраславам Расціслаў схаваўся ў Венгрыі, дзе атрымаў у валоданне ад цесця банат Славоніі, а ў 1247 годзе спецыяльна створаны банат Мачва — міжрэчча Дуная, Дрыны, Савы і Моравы са сталіцай у Бялградзе.
У сярэдзіне 1250-х гадоў ён паспрабаваў умяшацца ва ўнутраныя справы Балгарыі, выдаўшы сваю дачку, Лізавету, за балгарскага цара Міхаіла I Асеня. Пасля чаго, з прычыны маленства цара, аказваў вялікі ўплыў на палітыку Балгарыі. Спрыяў заключэнню Рэгінскага міру паміж Балгарыяй і Нікейскай імперыяй
У 1256 годзе Расціслаў пад відам абароны сваёй дачкі Лізаветы, якая пасля смерці мужа выйшла замуж за новага балгарскага цара (Каламана II Асеня) прыйшоў з войскам да Тырнава. Каламан II Асень бег. Пасля чаго Расціслаў абвясціў сябе царом Балгарыі[6], спрабаваў зацвердзіцца ў краіне, але не быў прыняты мясцовай знаццю і не змог узяць пад свой кантроль сталіцу. Пацярпеўшы няўдачу, вярнуўся да сябе на Дунай, у Бялград, дзе і памёр у 1262 годзе.
Аж да смерці Расціслаў называў сябе князем галіцкім.
Сям’я і дзеці правіць
Расціслаў Міхайлавіч на «Радаводзе». Дрэва продкаў і нашчадкаў
Жонка: (з 1243) прынцэса Ганна Венгерская (1226/1227 — каля 1285), дачка венгерскага караля Белы IV з дынастыі Арпадаў. У шлюбе нарадзілася сем дзяцей, у тым ліку:
- Бела, бан Мачвы, быў забіты ў лістападзе 1272 года
- Міхаіл, бан Босніі, быў забіты ў 1270 годзе
- Лізавета (Эржэбет) Расціслаўна (пам. 1272/1298); была замужам тры разы. Мужыкі:
- Міхаіл I Асень (каля 1238 — каля 1256), цар Балгарыі;
- Каламан II Асень (пам. каля 1256), цар Балгарыі;
- (з 1260) Моіш II Дараі (венг.: Moys Daroi) (1210—1280/1281), палацін Венгрыі. Мела ад яго дачку Эржэбет Дараі, якая была жонкай Міклаша Медзьешы, ваяводы Трансільваніі, і адным з продкаў у 7-м калене польскага караля і вялікага князя літоўскага Стэфана Баторыя.
- Кунгута (Кунігунда) Расціслаўна (1245—1285); была замужам два разы. Мужыкі:
- (з 1261) Пржэмысл Отакар II, кароль Чэхіі
- (з 1284) Завіш з Фалькенштэйна (чэшск.: Záviš z Falkenštejna; памёр 24.08.1290), чэшскі арыстакрат, бургграф Фалькенштэйна і Розенберга.
- Агрыпіна Расціслаўна (пам. 1305), у 1265 годзе выйшла замуж за Лешака II Чорнага, аднаго з польскіх князёў.
Паводле адной з гіпотэз, сынам Расціслава мог быць балгарскі цар Міца Асень.
Гл. таксама правіць
Зноскі
- ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003. Праверана 7 снежня 2022.
- ↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
- ↑ Lundy D. R. The Peerage
- ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
- ↑ Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов. — М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1950. — 659 с.
- ↑ у некаторых крыніцах названы царом Балгарыі, але фактычна краінай не кіраваў
Літаратура правіць
- Рыжов К. Все монархи мира. Россия. — М.: Вече, 1998. — 640 с. — 16 000 экз. — ISBN 5-7838-0268-9.
- Мартынюк А. В. Князь Ростислав в битве на реке Лейте: «русский эпизод» австрийской истории//Древняя Русь. Вопросы медиевистики. 2013. № 2. С. 49-55
- Экземплярский А. В. Черниговские, князья // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)