Варатынскія

Варатынскія — княжацкі род у Вялікім Княстве Літоўскім, Маскоўскай дзяржаве і Расіі.

Паходзяць ад чарнігаўскай галіны Руракавічаў. Родапачынальнік — Леў Раманавіч, сын Рамана Сямёнавіча Навасільскага (памёр да 1427). Прозвішча ўтворана ад родавага ўладання — Варатынска. Акрамя свайго вотчыннага Варатынскага княства, валодалі вялікім масівам зямель, падараваных вялікім князямі літоўскімі Казімірам і Аляксандрам (з гарадамі Масальскам, Недаходавым, Сярпейскам, Апокавым, Лучынам і іншымі, шэрагам воласцей).

З канца XV ст. прадстаўнікі роду пераходзілі на службу да Масквы, дзе занялі прывілеяванае месца. Уладзімір Іванавіч памёр у 1556 годзе бяздзетным. У 1562 годзе два астатніх браты «за изменные дела» сасланы, але неўзабаве памілаваны. Удзел князёў Варатынскіх адноўлены не быў. Міхаіл Іванавіч Варатынскі праславіўся перамогай у 1572 годзе над крымскім ханам Даўлет-Гірэем. Паводле духоўнай граматы 1572 года цара Івана IV Міхаілу Іванавічу належалі яго старыя родавыя ўладанні. У 1573 годзе ён быў арыштаваны і пакараны смерцю.

Найбольш вядомыя Варатынскія

• Фёдар Львовіч Варатынскі
• Міхаіл Фёдаравіч Варатынскі
• Дзмітрый Фёдаравіч Варатынскі
• Сямён Фёдаравіч Варатынскі
• Іван Міхайлавіч Варатынскі (памёр у 1534)
• Міхаіл Іванавіч Варатынскі (каля 1510 — 1573)
• Уладзімір Іванавіч Варатынскі (памёр у 1553)
• Аляксандр Іванавіч Варатынскі (памёр у 1564)
• Іван Міхайлавіч Варатынскі (памёр у 1627)
• Дзмітрый Міхайлавіч Варатынскі (памёр у 1584)
• Аляксей Іванавіч Варатынскі (1610—1679)

Літаратура

• Цемушаў В. Варатынскае княства // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 389. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
  • Kuczyński S.M. Ziemie czernihowsko-siewierskie pod rządami Litwy. — Warszawa, 1936. — (Prace Ukraińskiego institutu naukowego. Tom 33).
  • Баталин, А. М. Город Воротынск и князья Воротынские в истории России / А. М. Баталин. — Калуга: Золотая аллея — ИКЦ «Воротынск» , 1995 — 70,[1] с.ил. — (Калуга. Памятники краеведения). — ISBN 5-7111-0235-4
  • Базилевич К. В. Внешняя политика русского централизованного государства: Вторая половина XV века / К. В. Базилевич; [Предисловие М. Е. Бычкова]. — 2-е издание. — М.: Территория, 2001. — 541, [1] с. ил. — (Памятники русской исторической мысли). — ISBN 5-900829-09-X
  • Зимин, А. А. Формирование боярской аристократии в России во второй половине XV — первой трети XVI в. / А. А. Зимин; Академия наук СССР, Институт истории СССР; [Ответственный редактор [и автор предисловия] В. И. Буганов]. — М.: Наука, 1988.
  • Кром, М. М. Меж Русью и Литвой: Западнорусские земли в системе русско-литовских отношений конца XV — первой трети XVI вв. / М. М. Кром; Российский государственный архив древних актов. — М.: Археографический центр, 1995. — 292, [3] с. — (Исследования по русской истории, Выпуск 4).
  • Любавский, М. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания Первого Литовского Статута: Исторические очерки / Матвей Любавский. — [М., 1892].
  • Шеков, А. В. Верховские княжества: (Краткий очерк политической истории XIII — середины XVI вв.) / А. В. Шеков. — Тула, 1993. — 93 с.: рис., табл. — (Труды Тульской археологической экспедиции, Выпуск 1).
• Беспалов Р. А. О «напрасной» смерти князя Михаила Федоровича Воротынского // Вестник церковной истории. 2017. № 3-4 (47-48). С. 279—298.
• Беспалов Р. А. О хронологии жизни князя Федора Львовича Воротынского // Вестник РГГУ. Серия «Исторические науки. Историография. Источниковедение. Методы исторических исследований». М., 2012. № 21 (101). С. 24-40.