Рудольф Абіхт

Рудольф А́біхт (ням.: Rudolf Abicht; 9 жніўня 1850, Намыслаў, Сілезія — 12 лютага 1921, Уроцлаў) — нямецкі філолаг-славіст, адзін з першых даследчы­каў і папу­ля­ры­за­­тараў беларускай культуры ў Германіі.

Рудольф Абіхт
ням.: Rudolf Abicht
Дата нараджэння	9 жніўня 1850(1850-08-09)
Месца нараджэння	Намыслаў, Гміна Намыслаў, Намыслоўскі павет, Апольскае ваяводства, Польшча
Дата смерці	12 лютага 1921(1921-02-12) (70 гадоў)
Месца смерці	Брэслау, Брэслаўскі ўрадавы рэгіён, Ніжняя Сілезія, Вольная дзяржава Прусія, Веймарская рэспубліка, Германскі рэйх
Грамадзянства	Германія
Род дзейнасці	філолаг, славіст, беларусазнавец
Месца працы	Уроцлаўскі ўніверсітэт Свіслацкая беларуская настаўніцкая семінарыя
Творы ў Вікікрыніцах

Біяграфія

Сын евангелісцкага пастара. Вучыўся ў гімназіях Уроцлава і Познані. Добраахвотнікам удзельнічаў у Франка-прускай вайне 1870—1871 гадоў.

Затым вывучаў тэалогію і ўсходнія мовы ў Берліне, Гале, Уроцлаве. Першапачаткова спецыялізаваўся на арабістыцы (дысертацыя прысвечана сірыйскаму гісторыку XIV ст. Ібн Аль-Вардзі). У 1876 стаў пастарам, пасля працаваў у Брэсцкім павеце.

Пасля абароны рэзка змяніў спецыялізацыю. З 1892 выкладчык польскай і рускай мовы ў Брэслаўскім універсітэце, з 1900 прафесар славянскай філалогіі Брэслаўскага ўніверсітэта. У 1907 атрымаў ступень доктара славянскай філалогіі за працу «Рускі гераічны эпас». Аўтар навуковых прац і падручнікаў, прысвечаных славянскім і ўсходнім мовам. Перакладаў з рускай Крылова, Пушкіна, Гогаля, Талстога, Астроўскага.

Абіхт — беларусазнаўца

У 1917—1918 гадах выкладаў беларускую мову ў Свіслацкай беларускай настаўніцкай семінарыі. У працах «Паказальнік крыніц Супрасльскага рукапісу» (1893-98), «Слова пра паход Ігараў» (1895, з яго перакладам тэксту помніка) даследаваў старажытнабеларускія помнікі.

Беларускія матэрыялы друкаваў у газетах «Гоман», якая выходзіла ў Вільні, «Deutschland» («Германія»), «Wilensker Zeitung» («Віленская газета») і інш. У газеце «Der Beobachter» («Наглядальнік», 5-29 верасня 1918) надрукаваў 5 артыкулаў «Са старажытнай і новай гісторыі беларусаў», багатых на фактычны матэрыял. Адзін з выдаўцоў (у суаўтарстве з Я. Станкевічам) беларускага лемантара «Просты спосаб стацца ў кароткім часе граматным» (Вроцлаў, 1918, надрукаванага лацінкай). Пры яго садзеянні выдадзены зборнік «Беларусь» (Берлін, 1919), прысвечаны геаграфіі, гісторыі і культуры Беларусі. Працаваў над гісторыяй беларускай літаратуры (захаваўся ўрывак).

У параў­нанні з «Беларускай гра­матыкай для школ» Б. Тарашкевіча (1918) праца Р. Абіхта не зрабіла іс­тотнага ўплыву на фарміраванне беларускай літаратурнай мовы, хаця і пры­­чынілася да зама­цавання ў ёй паасобных тэрмінаў (галосныя, зычныя і інш.). Яго лісты да А. І. Луцкевіча зберагаюцца ў БДАМЛіМ.

Переклаў на нямецкую мову творы Я. Купалы, Я. Коласа, беларускія казкі і песні.

Творы

Нямецкай

• Die Lieder der Dichter vom Stamme Hudail. Aus dem Arabischen uebersetzt… Namslau: Opitz, 1879.
• At-Tuhfa al-Waridiya. I.E.Donum Wardianum: Carmen Didacticum De Linguae Arabicae Grammatica A Zain-Ud-Dîn Ibn Al-Wardî Compositum. Breslau, 1891.
• Quellennachweise zum Codex Suprasliensis // Archiv für slavische Philologie 15 (1893) 321—337; 16 (1894) 140—153; 18 (1896) 138—155.
• Der Angriff der Bulgaren auf Constantinopel im Jahre 896 n. Chr // Archiv für slavische Philologie 17 (1895) 477—482.
• Das Lied von der Heerschaar Igorj’s. Leipzig: R. Gerhard, 1895.
• Russische Meisterwerke mit Accenten für den Unterricht mit und ohne Lehrer. Leipzig: R. Gerhard, [1895].
• Ist die Ähnlichkeit des glagolitischen mit dem grusinischen Alphabet Zufall? Leipzig: R. Gerhard, 1895.
• Martyrium der XLII Märtyrer zu Amorium // Archiv für slavische Philologie 18 (1896) 190—192.
• Die Hauptschwierigkeiten der russischen Sprache: Handbuch für alle russisch Lernenden. Leipzig: R. Gerhard, 1898.
• Martyrium des St. Dometius // Archiv für slavische Philologie 21 (1899) 44-49.
• De Stephani despotae quae feruntur scriptis. Leipzig: R. Gerhard, 1900.
• Declamatio De nomine dulcissimi Jesu circumcisi. Leipzig: R. Gerhard, 1903.
• Camilla Lucerna, die südslawische Ballade von Asan Agas Gattin und ihre Nachbildung durch Goethe (1905)
• Das südrussische Igorjlied und sein Zusammenhang mit der nordgermanischen Dichtung. Breslau, 1906.
• Die russische Heldensage. Leipzig: R. Gerhard, 1907.
• Das Alphabet Chrabrs // Archiv für slavische Philologie 31 (1910) 210—217.
• Die Interpunktion in den slavischen Übersetzungen griechischer Kirchenlieder // Archiv für slavische Philologie 35 (1914) 413—437.
• Haben die alten slavischen Übersetzer der griechischen Kirchenlieder die Silbenzahlen der griechischen Liederverse festgehalten? // Archiv für slavische Philologie 36 (1916) 414—428.
• Andreas Boboli und Josafat Kuncewič — zwei Märtyrer des Jesuitenordens // Zeitung d. 10. Armee. 1918. Nr. 626. S. 4; Nr. 627. S. 4.

Беларускай

• Pròsty spòsab stàcca ŭ karòtkim čàše hràmatnym. brèslaŭ 1918.

Літаратура

• Pozniak T. Rudolf Abicht jako białorutenista // Slavica Wratislaviensia, LXXIX, Wrocław 1993. S. 15—30.
• Рудольф Абіхт і Антон Луцкевіч. Перапіска (1916—1921) // Шляхам гадоў: Гіст.-літ. зб. — Мінск: Маст. літ., 1994.
• Сакалоўскі У. Абіхт // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1. А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч [і інш.]. — Мн.: БелЭн, 1993. — 494 с.; іл.
• Сакалоўскі У. Абіхт // Беларуская мова: Энцыклапедыя. — Мн.: БелЭн, 1994. — 655 с. — ISBN 5-85700-126-9.
• Абіхт Рудольф // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Мн.: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2010. — Т. 1. — 704 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0496-9.
• Абіхт Рудольф // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі

• https://sites.google.com/site/belhistsite/Home/asobi/rabicht Архівавана 24 чэрвеня 2016.
• http://www.mbd.muzeum.uni.wroc.pl/dzieje-uniwersytetu/profesorowie-przed-1945-r/rudolf-abicht (польск.)