Рудольф Абіхт
Рудольф А́біхт (ням.: Rudolf Abicht; 9 жніўня 1850, Намыслаў, Сілезія — 12 лютага 1921, Уроцлаў) — нямецкі філолаг-славіст, адзін з першых даследчыкаў і папулярызатараў беларускай культуры ў Германіі.
Рудольф Абіхт | |
---|---|
ням.: Rudolf Abicht | |
Дата нараджэння | 9 жніўня 1850 |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 12 лютага 1921 (70 гадоў) |
Месца смерці | |
Грамадзянства | |
Род дзейнасці | філолаг, славіст, беларусазнавец |
Месца працы | |
Творы ў Вікікрыніцах |
Біяграфія
правіцьСын евангелісцкага пастара. Вучыўся ў гімназіях Уроцлава і Познані. Добраахвотнікам удзельнічаў у Франка-прускай вайне 1870—1871 гадоў.
Затым вывучаў тэалогію і ўсходнія мовы ў Берліне, Гале, Уроцлаве. Першапачаткова спецыялізаваўся на арабістыцы (дысертацыя прысвечана сірыйскаму гісторыку XIV ст. Ібн Аль-Вардзі). У 1876 стаў пастарам, пасля працаваў у Брэсцкім павеце.
Пасля абароны рэзка змяніў спецыялізацыю. З 1892 выкладчык польскай і рускай мовы ў Брэслаўскім універсітэце, з 1900 прафесар славянскай філалогіі Брэслаўскага ўніверсітэта. У 1907 атрымаў ступень доктара славянскай філалогіі за працу «Рускі гераічны эпас». Аўтар навуковых прац і падручнікаў, прысвечаных славянскім і ўсходнім мовам. Перакладаў з рускай Крылова, Пушкіна, Гогаля, Талстога, Астроўскага.
Абіхт — беларусазнаўца
правіцьУ 1917—1918 гадах выкладаў беларускую мову ў Свіслацкай беларускай настаўніцкай семінарыі. У працах «Паказальнік крыніц Супрасльскага рукапісу» (1893-98), «Слова пра паход Ігараў» (1895, з яго перакладам тэксту помніка) даследаваў старажытнабеларускія помнікі.
Беларускія матэрыялы друкаваў у газетах «Гоман», якая выходзіла ў Вільні, «Deutschland» («Германія»), «Wilensker Zeitung» («Віленская газета») і інш. У газеце «Der Beobachter» («Наглядальнік», 5-29 верасня 1918) надрукаваў 5 артыкулаў «Са старажытнай і новай гісторыі беларусаў», багатых на фактычны матэрыял. Адзін з выдаўцоў (у суаўтарстве з Я. Станкевічам) беларускага лемантара «Просты спосаб стацца ў кароткім часе граматным» (Вроцлаў, 1918, надрукаванага лацінкай). Пры яго садзеянні выдадзены зборнік «Беларусь» (Берлін, 1919), прысвечаны геаграфіі, гісторыі і культуры Беларусі. Працаваў над гісторыяй беларускай літаратуры (захаваўся ўрывак).
У параўнанні з «Беларускай граматыкай для школ» Б. Тарашкевіча (1918) праца Р. Абіхта не зрабіла істотнага ўплыву на фарміраванне беларускай літаратурнай мовы, хаця і прычынілася да замацавання ў ёй паасобных тэрмінаў (галосныя, зычныя і інш.). Яго лісты да А. І. Луцкевіча зберагаюцца ў БДАМЛіМ.
Переклаў на нямецкую мову творы Я. Купалы, Я. Коласа, беларускія казкі і песні.
Творы
правіцьНямецкай
- Die Lieder der Dichter vom Stamme Hudail. Aus dem Arabischen uebersetzt… Namslau: Opitz, 1879.
- At-Tuhfa al-Waridiya. I.E.Donum Wardianum: Carmen Didacticum De Linguae Arabicae Grammatica A Zain-Ud-Dîn Ibn Al-Wardî Compositum. Breslau, 1891.
- Quellennachweise zum Codex Suprasliensis // Archiv für slavische Philologie 15 (1893) 321—337; 16 (1894) 140—153; 18 (1896) 138—155.
- Der Angriff der Bulgaren auf Constantinopel im Jahre 896 n. Chr // Archiv für slavische Philologie 17 (1895) 477—482.
- Das Lied von der Heerschaar Igorj’s. Leipzig: R. Gerhard, 1895.
- Russische Meisterwerke mit Accenten für den Unterricht mit und ohne Lehrer. Leipzig: R. Gerhard, [1895].
- Ist die Ähnlichkeit des glagolitischen mit dem grusinischen Alphabet Zufall? Leipzig: R. Gerhard, 1895.
- Martyrium der XLII Märtyrer zu Amorium // Archiv für slavische Philologie 18 (1896) 190—192.
- Die Hauptschwierigkeiten der russischen Sprache: Handbuch für alle russisch Lernenden. Leipzig: R. Gerhard, 1898.
- Martyrium des St. Dometius // Archiv für slavische Philologie 21 (1899) 44-49.
- De Stephani despotae quae feruntur scriptis. Leipzig: R. Gerhard, 1900.
- Declamatio De nomine dulcissimi Jesu circumcisi. Leipzig: R. Gerhard, 1903.
- Camilla Lucerna, die südslawische Ballade von Asan Agas Gattin und ihre Nachbildung durch Goethe (1905)
- Das südrussische Igorjlied und sein Zusammenhang mit der nordgermanischen Dichtung. Breslau, 1906.
- Die russische Heldensage. Leipzig: R. Gerhard, 1907.
- Das Alphabet Chrabrs // Archiv für slavische Philologie 31 (1910) 210—217.
- Die Interpunktion in den slavischen Übersetzungen griechischer Kirchenlieder // Archiv für slavische Philologie 35 (1914) 413—437.
- Haben die alten slavischen Übersetzer der griechischen Kirchenlieder die Silbenzahlen der griechischen Liederverse festgehalten? // Archiv für slavische Philologie 36 (1916) 414—428.
- Andreas Boboli und Josafat Kuncewič — zwei Märtyrer des Jesuitenordens // Zeitung d. 10. Armee. 1918. Nr. 626. S. 4; Nr. 627. S. 4.
Беларускай
- Pròsty spòsab stàcca ŭ karòtkim čàše hràmatnym. brèslaŭ 1918.
Зноскі
Літаратура
правіць- Pozniak T. Rudolf Abicht jako białorutenista // Slavica Wratislaviensia, LXXIX, Wrocław 1993. S. 15—30.
- Рудольф Абіхт і Антон Луцкевіч. Перапіска (1916—1921) // Шляхам гадоў: Гіст.-літ. зб. — Мінск: Маст. літ., 1994.
- Сакалоўскі У. Абіхт // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1. А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч [і інш.]. — Мн.: БелЭн, 1993. — 494 с.; іл.
- Сакалоўскі У. Абіхт // Беларуская мова: Энцыклапедыя. — Мн.: БелЭн, 1994. — 655 с. — ISBN 5-85700-126-9.
- Абіхт Рудольф // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Мн.: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2010. — Т. 1. — 704 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0496-9.
- Абіхт Рудольф // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).