Рэалізм (жывапіс)

Рэалізм — эстэтычная пазіцыя, паводле якой задача мастацтва складаецца ў як мага больш дакладнай і аб'ектыўнай фіксацыі рэчаіснасці. У сферы мастацкай дзейнасці значэнне рэалізму вельмі складана і супярэчліва. Яго межы зменлівыя і невызначаныя; стылістычна ён шматаблічны і шматварыянтны.

Эдуар Манэ. «Снеданне ў майстэрні» (1868)

Розныя грані рэалізму ў жывапісе ўяўляюць сабою барочны ілюзіянізм Караваджа, Вермеера і Веласкеса, імпрэсіянізм Манэ і Дэга, нюненские працы Ван Гога, прэцызіянізм Эдварда Хопера.

Кірунак у жывапісе XIX-XX стагоддзяў

Пад рэалізмам у вузкім сэнсе разумеюць пазітывізм як кірунак у выяўленчым мастацтве 2-й паловы XIX стагоддзя. Тэрмін «рэалізм» упершыню выкарыстаў французскі літаратурны крытык Ж. Шанфлёры ў 50-х гг. XIX стагоддзі для абазначэння мастацтва, які супрацьстаіць рамантызму і акадэмізму.

Нараджэнне рэалізму ў жывапісе часцей за ўсё злучаюць з творчасцю французскага мастака Гюстава Курбэ (1819—1877), які адкрыў у 1855 г. у Парыжы сваю персанальную выстаўку «Павільён рэалізму», хоць яшчэ да яго ў рэалістычнай манеры працавалі мастакі барбізонскай школы (Тэадор Русо, Жан-Франсуа Міле, Жуль Брэтон). У 1870-я гг. рэалізм падзяліўся на два асноўных кірунка — натуралізм і імпрэсіянізм.

Рэалістычны жывапіс атрымаў вялікае распаўсюджанне і за межамі Францыі. У розных краінах яна была вядомая пад рознымі назвамі:

• у Расіі — перадзвіжніцтва
• у Італіі — верызм мак'яйолі
• у Аўстраліі — гейдэльбергская школа (Т. Робертс, Ф. Мак-Кабін)
• у ЗША — школа смеццевага вядра (Э. Хопер)

• 
  Жуль Брэтон. «Рэлігійная цырымонія» (1858)
• 
  Томас Ікінс. «Макс Шміт у лодцы» (1871)
• 
  І. Я. Рэпін. «Асначы на Волзе» (1873)
• 
  Уінслау Хомер. «Спадарожны вецер» (1876)
• 
  Г. Курбэ. «Замак у Бланэ» (1875)
• 
  С. Лега. «Смерць Мадзіні» (1873)
• 
  Іван Шышкін. «Жыта» (1878)
• 
  Э. Манэ. «Бар у «Фолі-Бержэр»» (1885)

Гл. таксама

• Крытычны рэалізм
• Сацыялістычны рэалізм
• Магічны рэалізм

Літаратура

• Энциклопедический словарь юного художника / Сост. Н. И. Платонова, В. Д. Синюков. — М.: Педагогика, 1983. — С. 150, 288—289. — 416 с. — 500 000 экз.
• Рэалі́зм // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 633. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.