Рэджэп Таіп Эрдаган

Прэзідэнт Турэцкай Рэспублікі
(Пасля перасылкі з Рэджэп Эрдаган)

Рэджэ́п Таі́п Эрдага́н, вымаўленне: Э́рдаан (турэцк.: Recep Tayyip Erdoğan [reˈdʒep taːˈjip ˈerdoː.an]; нар. 26 лютага 1954) — турэцкі палітычны і дзяржаўны дзеяч. Прэм’ер-міністр Турцыі2003 па 2014), лідар умерана-ісламісцкай Партыі справядлівасці і развіцця. Прэзідэнт Турцыі з 2014 года.

Рэджэп Таіп Эрдаган
турэцк.: Recep Tayyip Erdoğan
12-ы прэзідэнт Турцыі
з 28 жніўня 2014
Папярэднік Абдула Гюль
25-ы прэм’ер-міністр Турцыі
14 сакавіка 2003 — 29 жніўня 2007
Папярэднік Абдула Гюль
Пераемнік Рэджэп Таіп Эрдаган
член Вялікага нацыянальнага сходу Турцыі[d]
9 сакавіка 2003 — 28 жніўня 2014
мэр Стамбула[d]
27 сакавіка 1994 — 6 лістапада 1998
Папярэднік Nurettin Sözen[d]
Пераемнік Ali Müfit Gürtuna[d]
прэм’ер-міністр Турцыі
6 ліпеня 2011 — 29 жніўня 2014
Папярэднік Рэджэп Таіп Эрдаган
Пераемнік Ахмет Давутаглу
прэм’ер-міністр Турцыі
29 жніўня 2007 — 6 ліпеня 2011
Папярэднік Рэджэп Таіп Эрдаган
Пераемнік Рэджэп Таіп Эрдаган
Нараджэнне 26 лютага 1954(1954-02-26)[1][2] (70 гадоў)
Жонка Эмінэ Эрдаган[d]
Дзеці Сюмейе Эрдаган[d], Білал Эрдаган[d], Ахмет Бурак Эрдаган[d] і Esra Erdoğan[d]
Веравызнанне суніты
Партыя
Адукацыя
Дзейнасць палітыка
Аўтограф Выява аўтографа
Узнагароды
Сайт tccb.gov.tr (тур.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

правіць

Маладыя гады

правіць

Рэджэп Таіп Эрдаган нарадзіўся 26 лютага 1954 года ў квартале Касымпаша стамбульскага раёна Беёглу ў сям’і працаўніка берагавой аховы на чарнаморскім узбярэжжы. Па інфармацыі турэцкай газеты «Міліет», у адным са сваіх інтэрв’ю Эрдаган выказаўся пра тое, што яго сям’я — гэта выхадцы з Аджарыі(Грузія), якія перасяліліся ў Рызэ. Па паходжанні грузін.[3]. Падлеткам ён гандляваў ліманадам і булачкамі на небяспечных вуліцах горада[4]. У 1965 годзе Эрдаган скончыў пачатковую школу Піяле Паша, а ў 1973 годзе рэлігійны ліцэй імамаў-хатыбаў у Стамбуле[5]. Дыплом атрымаў, здаўшы выпускныя экзамены ў ліцэі Эюп.

У 1976 годзе ён стаў старшынёй моладзевай ячэйкі Партыі нацыянальнага выратавання ў стамбульскім раёне Беёглу, а затым у тым жа годзе і моладзевага аддзялення партыі ў Стамбуле[5]. Да 1980 года Эрдаган працаваў у стамбульскіх транспартных арганізацыях. 12 верасня 1980 года ў краіне адбыўся ваенны пераварот і ўсе палітычныя партыі былі забаронены. У тым жа годзе начальнік Эрдагана ў гарадскім савеце транспарта, палкоўнік у адстаўцы, загадаў яму згаліць вусы, але Рэджэп адмовіўся гэта зрабіць і быў у выніку гэтага звольнены з працы[4]. Пасля ваеннага перавароту Эрдаган працаваў менеджарам у прыватным сектары. У 1981 годзе ён скончыў факультэт эканомікі і камерцыйных навук Універсітэта Мармара.

У 1984 годзе Рэджэп Таіп Эрдаган стаў старшынёй аддзялення Партыі дастатку ў Беёглу, а ў 1985 годзе — Старшынёй стамбульскага аддзялення партыі, а таксама членам вышэйшага кіруючага савета партыі[5]. На яго палітычныя погляды аказаў вялікі ўплыў заснавальнік «палітычнага ісламу» Неджмецін Эрбакан[6][7].

Палітычная кар’ера

правіць

У 1994 годзе быў выбраны мэрам Стамбула. У 1996 годзе Партыя дастатку ўдзельнічала ў кіруючай ісламскай кааліцыі, але пасля ваеннага перавароту 1997 года была забаронена, а сам Эрдаган за прапаганду поглядаў, якія распальваюць нацыянальную розніцу, быў асуджаны на 4 месяца турэмнага зняволення.

У ліпені 2001 года Эрдаган заснаваў Партыю справядлівасці і развіцця, якая перамагла на парламенцкіх выбарах у лістападзе 2002 года. Наяўнасць асуджанасці перашкодзіла Эрдагану стаць прэм’ер-міністрам, але пасля пачатку аперацыі супраць Ірака турэцкая эліта, якая арыентуецца на ЗША, дала згоду на змену законаў і Эрдаган узначаліў урад (у 2002—2003 урад узначальваў стаўленік Эрдагана Абдула Гюль). Турцыя прыняла рашэнне ўвесці войскі на поўнач Ірака, дзе пражываюць курды. Эрдаган з’яўляецца прыхільнікам уваходжання Турцыі ў Еўрасаюз.

У 2005 годзе падтрымаў Альянс цывілізацый, ініцыятыву прэм’ер-міністра Іспаніі Хасэ Луіса Радрыгеса Сапатэра, накіраваную на памяншэнне трэнняў паміж заходнім і ісламскім светамі.

У 2009 годзе ўдзельнічаў на Сусветным эканамічным форуме ў Давосе, дзе рэзка крытыкаваў прэзідэнта Шымона Перэса, які бараніў пазіцыю Ізраіля пры правядзенні ў Сектары Газа аперацыі «Адліваны свінец»[8].

У ліпені 2009 года падчас удзелу ў саміце вялікай васьмёркі ў Аквіле, рэзка асудзіў Кітай, за прыгнечанне ўйгурскай дэманстрацыі ў г. Урумчы, выкарыстоўваючы моцныя выразы:

«Супраць уйгураў быў практычна здзейснены генацыд»[9]

У 2014 стаў пераможцам першых у гісторыі краіны прамых выбараў прэзідэнта. Пераабраны на пасаду ў 2018 годзе. 28 мая 2023 года Рэджэп Таіп Эрдаган атрымаў перамогу ў другім туры прэзідэнцкіх выбараў і быў пераабраны на наступны тэрмін.

Узнагароды

правіць

Зноскі

  1. Recep Tayyip Erdoğan // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Recep Tayyip Erdogan // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. Бюлент Сарыоглу. «Kimlik degisimi». Газета «Міліет». Стамбул, 13 сакавіка 2008 года.
  4. а б "Рэджэп Таіп Эрдаган: палітычны партрэт"(руск.). Руская служба Бі-бі-сі. 4 лістапада 2002 г. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)
  5. а б в Life story(недаступная спасылка). AK Parti Official Web Site. Архівавана з першакрыніцы 13 лютага 2012. Праверана 29 жніўня 2008.
  6. "Сканаў былы прэм'ер-міністр Турцыі Неджмецін Эрбакан". islamnews.ru. 28.02.2011. Архівавана з арыгінала 5 сакавіка 2016. Праверана 25 ліпеня 2012. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)
  7. "Неджмецін Эрбакан мае намер ізноў вярнуцца ў вялікую палітыку". turkishnews.ru. 06.08.2010. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)(недаступная спасылка)
  8. Сварка паміж Перэсам і Эрдаганам у Давосе(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2009. Праверана 25 ліпеня 2012.
  9. Прэм’ер-міністр Турцыі: над уйгурамі-мусульманамі здзейснены генацыд Архівавана 12 ліпеня 2009., News.Bakililar.az, 11 ліпеня 2009 г.
  10. Прэм'ер-міністр Турцыі стаў "ганаровым грамадзянінам" Тэгерана(недаступная спасылка). ІА REGNUM (2 лютага 2009). Архівавана з першакрыніцы 30 студзеня 2012. Праверана 25 ліпеня 2012.
  11. Саакашвілі ўзнагародзіў Эрдагана Ордэнам Залатога руна Архівавана 21 мая 2010.
  12. Афіцыйны сайт прэміі "Квадрыга"(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2011. Праверана 13 ліпеня 2011.
  13. СМІ.ru | Прэм’ер-міністр Турцыі — ганаровы доктар МДІМА

Спасылкі

правіць
 
У Вікіцытатніку ёсць старонка па тэме Рэджэп Таіп Эрдаган