Рэферэндум у Прыднястроўі (2006)
| Рэспубліканскі рэферэндум 17 верасня 2006 года | ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
17 верасня 2006 года ў Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспубліцы прайшоў рэферэндум аб незалежнасці. Жыхарам ПМР трэба было адказаць на два пытанні:
- Ці падтрымліваеце Вы курс на незалежнасць Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі і наступнае свабоднае далучэнне Прыднястроўя да Расійскай Федэрацыі?
- Ці лічыце Вы магчымай адмову ад незалежнасці Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі з наступным уваходжаннем у склад Рэспублікі Малдова?
Па першым пытанні «за» выказаліся 97,1 % прыднястроўцаў, «супраць» — 2,3 %. На другое пытанне «так» адказалі 3,4 % грамадзян ПМР, «не» — 94,6 %.
Перадгісторыя правіць
Напярэдадні рэферэндуму ў рэгіёне былі прыняты ўзмоцненыя меры бяспекі: міліцыя пераведзена на ўзмоцнены рэжым нясення службы, ва ўсіх населеных пунктах арганізавана кругласутачнае патруляванне вуліц пешымі і мабільнымі групамі міліцыі, узмоцнена ахова мяжы, праводзіўся больш пільны дагляд на мытні. Кіраўніцтва ПМР лічыла такія меры бяспекі апраўданымі ў сувязі са выбухамі ў Ціраспалі летам 2006 года[1]. Прадстаўнікі малдаўскіх уладаў, а таксама кіраўніцтва ЗША, Еўрапейскага саюза, Савета Еўропы, Румыніі, Украіны і АБСЕ загадзя заяўлялі, што не прызнаюць рэферэндум легальным. Пра сваю падтрымку правядзення рэферэндуму аб незалежнасці Прыднястроўя заявіў малдаўскі палітык Валерый Кліменка, лідар пазапарламенцкай левай прарасійскай партыі «Раўнапраўе»[2]. У той жа час, афіцыйны Крэмль не заявіў аб прызнанні легітымнасці рэферэндуму. МЗС Расіі толькі заклікаў не разглядаць рэферэндум аб незалежнасці як спробу дэстабілізаваць сітуацыю ў рэгіёне. Міністр замежных спраў Сяргей Віктаравіч Лаўроў адзначыў, што рэферэндум — гэта, «напэўна, імкненне прыцягнуць увагу да таго, што сітуацыя не ўрэгулявана»[3]. Ён таксама заявіў, што рэферэндум у Прыднястроўі «з’яўляецца рэакцыяй на фактычную блакаду, ад якой пакутуе эканоміка і жыхары гэтага рэгіёна… Да рэферэндуму ў Прыднястроўі трэба ставіцца без эмоцый, не дазваляць, каб эмоцыі захілілі сутнасць, а сутнасць заключаецца ў неабходнасці вярнуцца за стол перамоў. Я думаю, што да гэтага ёсць жаданне ў Прыднястроўя. Думаю, што ў гэтым зацікаўлена і Малдова»[4]. Згодна з экзіт-полам, да поўдня 92 % прагаласавалі за незалежнасць і саюз з Расіяй. Толькі 2 % падтрымалі аб’яднанне з Малдовай, 6 % адмовіліся казаць аб сваіх перавагах.[5]
Ход рэферэндуму правіць
Раніцай 17 верасня адкрыліся 262 участкі для галасавання. У рэферэндуме прынялі ўдзел 174 міжнародныя назіральнікі. Найбольш шматлікія маніторынгавыя групы прыбылі з Малдовы, Расіі і Украіны. Прыбылі таксама афіцыйныя дэлегацыі з Абхазіі, Паўднёвай Асеціі і Нагорнага Карабаха. Былі назіральнікі і ад міжнародных арганізацый (Міжнародны інстытут маніторынгу выбараў (IIEM), Цэнтральна-Еўрапейская група палітычнага маніторынгу (Германія), «Свабодная Румынія»), Еўрапарламента і заходнееўрапейскія эксперты.[6]Правядзенне экзіт-полаў і здымкі ў дзень рэферэндуму дазволеныя на адлегласці не бліжэй за 25 метраў ад выбарчых участкаў[7]. Па дадзеных на 12:00, у рэферэндуме прыняла ўдзел 37,9 % грамадзян Прыднястроўя. Найбольш высокая актыўнасць выбаршчыкаў была ў Грыгарыёпалі і Грыгарыёпальскім раёне, дзе ў рэферэндуме прыняў удзел 51 % выбаршчыкаў. У Каменцы прагаласавалі 48 % грамадзян. За Каменкай ішлі Бендэр (40,4 %), Слабадзея (37,73 %), Дубасары (35,74 %), Ціраспаль (33,88 %) і Рыбніца (32,31 %)[8].
Па дадзеных на 15:00 мясцовага часу, прагаласавала больш за 58 % выбаршчыкаў: Рыбніца — 53,69 %, Слабадзея — 59,62 %, Дубасары — 52,47 %, Каменка — 65,23 %, Бендэр — 59,87 %, Ціраспаль — 58,85 %, Грыгарыёпаль — 66,37 %[9]. Па дадзеных Цэнтральнай выбарчай камісіі на 18:00, актыўнасць выбаршчыкаў на рэферэндуме ў Прыднястроўі дасягнула 70 %. У Бендэры прагаласавала 70,63 % ад агульнай колькасці выбаршчыкаў, у Ціраспалі — 69,54 %, у Слабадзеі і Грыгарыёпалі — па 75 %[10]. Прэзідэнт Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі Ігар Мікалаевіч Смірноў выказаў меркаванне, што па выніках праведзенага ў нядзелю рэферэндуму Прыднястроўе зможа ўвайсці ў склад Расійскай Федэрацыі[11].
Вынікі рэферэндуму правіць
Па афіцыйных дадзеных Цэнтральнай выбарчай камісіі, 97,1 % прыднястроўцаў, якія ўдзельнічалі ў рэферэндуме 17 верасня, выказаліся за незалежнасць рэспублікі і наступнае свабоднае далучэнне яе да Расіі. 94,6 % прагаласавалі супраць уваходжання Прыднястроўя ў склад Малдовы. Такія лічбы агучыў старшыня Цэнтрвыбаркама ПМР Пётр Дзенісенка. Актыўнасць выбаршчыкаў на рэферэндуме была рэкордна высокай (па ўдакладненых дадзеных ЦВК, 78,6 %), гэта значыць, каля 306 тыс. з 389 тыс. чалавек. У чатырох рэгіёнах рэспублікі — Каменцы, Грыгарыёпалі, Слабадзеі і Бендэры — яўка выбаршчыкаў перавысіла 80%-ую адзнаку. Ушчыльную да яе наблізіўся Ціраспаль (выбарчая актыўнасць у прыднястроўскай сталіцы склала 79,85 %). Па словах старшыні Цэнтрвыбаркама Пятра Дзенісенкі, сур’ёзных парушэнняў падчас рэферэндуму зафіксавана не было.[12]
| Людзі, якія прынялі ўдзел | За незалежнасць і аб’яднанне з Расіяй | За аб’яднанне з Малдовай | |||
|---|---|---|---|---|---|
| За | Супраць | За | Супраць | ||
| Ціраспаль | 79,8 % | 98,2 % | 1,4 % | 2,3 % | 96,0 % |
| Бендэр | 81,0 % | 96,6 % | 2,7 % | 3,1 % | 95,3 % |
| Дубасары | 69,2 % | 94,7 % | 4,1 % | 5,7 % | 91,0 % |
| Грыгарыёпаль | 81,9 % | 95,3 % | 3,8 % | 5,4 % | 92,6 % |
| Каменка | 81,0 % | 96,8 % | 1,9 % | 2,5 % | 96,0 % |
| Рыбніца | 73,4 % | 96,9 % | 2,3 % | 4,3 % | 92,3 % |
| Слабадзея | 80,6 % | 97,7 % | 2,1 % | 3,4 % | 95,2 % |
| Усяго па Прыднястроўю | 78,6 % | 97,1 % | 2,3 % | 3,4 % | 94,6 % |
Рэакцыя на рэферэндум правіць
|
У звароце да народу 18 верасня прэзідэнт ПМР Ігар Мікалаевіч Смірноў заявіў, што ў Прыднястроўі вырасла цэлае пакаленне маладых людзей, якія выберуць Расію, а не Еўрапейскі саюз і НАТА, што і даказаў рэферэндум. Прэзідэнт мае намер падрыхтаваць законапраекты, накіраваныя на гарманізацыю заканадаўства Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі і Расійскай Федэрацыі ў сферы фінансавай, эканамічнай, падатковай і мытнай палітыкі, сацыяльнага забеспячэння і адукацыі[14]. Для прэзідэнта ПМР плебісцыт стаў вельмі ўдалым стартам перадвыбарчай кампаніі. 18 верасня Ігар Смірноў афіцыйна заявіў, што будзе балатавацца на наступны тэрмін[15]. Па выніках тэлефоннага апытання раніцай 18 верасня 63 % слухачоў (782 чалавекі) радыёстанцыі «Эха Масквы» выказаліся за прыняцце Прыднястроўя ў склад Расіі. 37 % (466 чалавек) выказаліся супраць[16]. Некаторыя расійскія эксперты (старшыня камітэта Дзярждумы па міжнародных справах Канстанцін Касачоў, намеснік дырэктара расійскага Цэнтра палітычных тэхналогій Аляксей Макаркін, дырэктар Цэнтра параўнальных палітычных даследаванняў Інстытута эканомікі РАН Барыс Шмялёў) лічылі, што нягледзячы на вынікі рэферэндуму, ён не прывядзе да змены статуса ПМР і не паўплывае на пазіцыю міжнароднай супольнасці ў адносінах да рэгіёну.
20 верасня фракцыя партыі Радзіма падчас пленарнага пасяджэння ў Дзяржаўнай думе Расіі прапанавала прыняць зварот расійскага парламента да прэзідэнта Уладзіміра Пуціна з просьбай у кароткія тэрміны «вывучыць магчымасці прыступіць да працэдуры прызнання дзяржаўнага суверэнітэту Прыднястроўскай Малдаўскай рэспублікі»[17]. Кіраўнік Саюза ўкраінцаў Прыднястроўя Васіль Працэнка заявіў, што «выказванні новага кіраўніка місіі АБСЕ ў Малдове Луіса О’Ніла аб тым, што вынікі прыднястроўскага рэферэндуму аб статусе рэспублікі не будуць прызнаныя, не пачутыя, бо ніводнага назіральніка ад АБСЕ на ўсенародным галасаванні ў ПМР 17 верасня не было». Больш за тое, ён лічыць, што місія АБСЕ паслядоўна выконвае палітычны заказ ЗША па выцясненні Расіі з рэгіёну[18]. 6 кастрычніка 2006 Дзярждума РФ прыняла пастанову аб прызнанні прыднястроўскага рэферэндуму аб незалежнасці легітымным. Дзярждума заклікала сусветную супольнасць улічыць вынікі рэферэндуму «дзеля забеспячэння правоў чалавека, міру і бяспекі ў дадзеным рэгіёне і справядлівага вырашэння прыднястроўскага канфлікту». Пастанова была прынята аднагалосна ўсімі 419 дэпутатамі, якія прысутнічалі на пасяджэнні[19]. Украіна не прызнала гэты рэферэндум легітымным, таксама як і ЕС, АБСЕ, Савет Еўропы, Малдова і ЗША.
18 сакавіка 2014 Старшыня Вярхоўнага савета Прыднястроўя Міхаіл Бурла адправіў спікеру Дзярждумы Расіі Сяргею Нарышкіну ліст, у якім папрасіў прадугледзець у распрацоўцы заканадаўства па ўваходжанню Крыма ў склад РФ магчымасці па прыняцці і іншых замежных дзяржаў. Прыднястроўе спадзяецца, што новыя правілы будуць прынятыя і гэта дазволіць яму таксама прэтэндаваць на месца ў складзе РФ. 16 красавіка 2014 года афіцыйны зварот да расійскіх уладаў і АБСЕ з просьбай аб прызнанні Прыднястроўя прыняў Вярхоўны савет рэспублікі[20].
Гл. таксама правіць
Спасылкі правіць
- Сайт Прэзідэнта Прыднястроўя
- Падборка артыкулаў пра рэферэндум на Regnum.Ru
- Жосу В. Погляд з Малдовы // Малдаўскія ведамасці. Архівавана з першакрыніцы 24 верасня 2015.
Зноскі
- ↑ Прыднястроўе перад рэферэндумам перайшло на ўзмоцнены рэжым бяспекі // Newsru. Com. — 2006/09/16.
- ↑ Лідары дзвюх Кішынёўскіх партый апраўдваюць рашэнне прыднястроўскіх уладаў аб правядзенні рэферэндуму // ІА Навіны-Малдова. — 15.09.2006. Архівавана з першакрыніцы 27 верасня 2007.
- ↑ У Прыднястроўі адкрыліся ўчасткі для галасавання на рэферэндуме // Lenta.Ru. — 2006/09/17.
- ↑ МЗС Расіі называе рэферэндум у Прыднястроўі рэакцыяй на фактычную блакаду // Vlasti.Net. — 2006/09/16 10:06.
- ↑ У Прыднястроўі 92% прагаласавала за саюз з Расіяй - экзіт-пол // Вести.Ru. — 2006/09/17 14:49.
- ↑ Маніторынг рэферэндуму ў Прыднястроўі вядуць 174 міжнародныя назіральнікі // Прывітанне-Прэс. — 2006/09/17.(недаступная спасылка)
- ↑ У Прыднястроўі ў дзень рэферэндуму экзіт-полы можна будзе праводзіць не бліжэй за 25 м ад выбарчага ўчастка // ІА Regnum. — 11.09.2006.
- ↑ Па дадзеных на 12.00, у рэферэндуме прыняло ўдзел амаль 38% грамадзян Прыднястроўя // Прывітанне-Прэс. — 2006/09/17.(недаступная спасылка)
- ↑ Рэферэндум у Прыднястроўі адбыўся // Вести.Ru. — 2006/09/17 16:45.
- ↑ Актыўнасць выбаршчыкаў дасягнула 70% // Прывітанне-Прэс. — 2006/09/17. Архівавана з першакрыніцы 11 лістапада 2007.
- ↑ Мудроў А. Смірноў: «Прыднястроўе можа ўвайсці ў склад Расіі» // Агенцтва нацыянальных навін. — 2006/09/17 14:05. Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2007.
- ↑ Прыднястроўе прагаласавала за далучэнне да Расіі ... // Прывітанне-Прэс. — 18.09.2006. Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2007.
- ↑ Удакладненыя вынікі рэферэндуму па раёнам // Прыднястроўскае інфармацыйнае агенцтва. — 18.09.2006. Архівавана з першакрыніцы 22 чэрвеня 2006.
- ↑ Зварот прэзідэнта Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі І. Н. Смірнова да народа Прыднястроўя па выніках агульнанароднага рэферэндуму // Прывітанне-Прэс. — 18.09.2006. Архівавана з першакрыніцы 15 снежня 2007.
- ↑ Рубель ў канцы тунэлю // Lenta.ru. — 18.09.2006.
- ↑ Вынікі галасавання на «Эху Масквы».
- ↑ "Радзіма" запрапанавала пачаць кансультацыі аб уваходжанні Прыднястроўя ў склад Расіі // ІА Regnum. — 20.09.2006 13:17.
- ↑ Старшыня Саюза украінцаў Прыднястроўя: АБСЕ выконвае палітычны заказ Вашынгтона // ІА Regnum. — 25.09.2006 14:02.
- ↑ Дзярждума РФ: рэферэндум у Прыднястроўі быў легітымным і Расія павінна ўлічваць яго вынікі // Newsru.Com. — 06.10.2006 16:37.
- ↑ Звароты Вярхоўнага Савета ПМР да Прэзідэнта, Дзярждумы, Савета Федэрацыі РФ, ААН, АБСЕ, Прэзідэнта ПМР. Вярхоўны Савет ПМР (16 красавіка 2014 года).