Савецкая гвардыя
Савецкая гвардыя — вайсковыя часці, караблі, злучэнні і аб’яднанні Узброеных Сіл СССР, якія атрымалі ганаровае званне і былі ператвораны ў гвардзейскія за масавую гераічнасць, мужнасць і высокае воінскае майстэрства, праяўленае ў баях у час Вялікай Айчыннай вайны, а таксама часці рэактыўнай артылерыі і зноў сфарміраваныя злучэнні (аб’яднанні), у склад якіх увайшлі часці (злучэнні), што раней атрымалі званне гвардзейскіх.
Гвардзейскім часцям, злучэнням і караблям уручаліся гвардзейскія баявыя сцягі. Для ваеннаслужачых гвардзейскіх часцей і злучэнняў 21 мая 1942 года быў заснаваны нагрудны знак «Гвардыя», а для гвардзейцаў РСЧФ — прамавугольная пласцінка з муаравай стужкай аранжавага колеру з чорнымі падоўжнымі палосамі. Адначасова былі ўведзены гвардзейскія воінскія званні[1][2]. Перад воінскім званнем ваеннаслужачага, праходзілага вайсковую службу ў гвардзейскай вайсковыя часці, на гвардзейскім караблі, дадаецца слова «Гвардыі».
У РСЧА і РСЧФ на падставе загадаў Стаўкі Вярхоўнага Галоўнакамандавання аб грашовым забеспячэнні асабовага склада, усяму начальніцкаму (вышэйшаму, старэйшаму, сярэдняму і малодшаму) складу гвардзейскіх фарміраванняў быў усталяваны паўтарачны, а байцам падвойны аклад утрымання.
Гісторыя
правіць18 верасня 1941 года па рашэнні Стаўкі ВГК загадам Наркама Абароны Саюза ССР ад 18 верасня 1941 года № 308, чатыром стралковым дывізіям СССР — 100-й, 127-й, 153-й і 161-й — «за баявыя подзвігі, за арганізаванасць, дысцыпліну і прыкладны парадак» былі прысвоены ганаровыя найменні «гвардзейскія», і яны былі пераназваны і ператвораны ў 1-ю, 2-ю, 3-ю і 4-ю гвардзейскія адпаведна[3][4].
19 чэрвеня 1942 года заснаваны гвардзейскі Ваенна-марскі сцяг, а 31 ліпеня 1942 года ўведзена ў дзеянне Палажэнне пра гвардыю Флоту СССР[1].
У далейшым у час вайны многія загартаваныя ў баях часці і злучэнні Чырвонай Арміі былі ператвораны ў гвардзейскія. Існавалі гвардзейскія палкі, дывізіі, карпусы і арміі.
Воінскія званні ваеннаслужачых, якія праходзяць службу ў гвардзейскіх часцях і злучэннях, маюць прыстаўку «гвардыі» — напрыклад, «гвардыі курсант», «гвардыі маёр-інжынер», «гвардыі генерал-палкоўнік». У гады вайны ў ВМФ да воінскіх званняў ваеннаслужачых, якія праходзяць службу ў гвардзейскіх часцях, дадаваліся словы «гвардыі» (для авіяцыі і берагавой абароны) — напрыклад, «гвардыі капітан», а таксама «гвардзейскага экіпажа» (для плаўсаставу) — напрыклад, «гвардзейскага экіпажа капітан першага рангу».[5]
Да канца вайны савецкая гвардыя ўключала 11 армій і 6 танкавых армій; 40 стралковых, 7 кавалерыйскіх, 12 танкавых, 9 механізаваных і 14 авіяцыйных карпусоў; 215 дывізій; 18 баявых караблёў і вялікая колькасць часцей розных відаў Узброеных Сіл і родаў войскаў[4].
У Вялікай Айчыннай вайне ганараваны ганаровага звання гвардзейскіх:
- 11 армій (А);
- 6 танкавых армій (ТА);
- адна конна-механізаваная група (КМГ);
- 40 стралковых карпусоў (ск);
- 7 кавалерыйскіх карпусоў (кк);
- 12 танкавых карпусоў (тк);
- 9 механізаваных карпусоў (мк);
- 6 матацыклетных палкоў (мцп);
- 14 авіяцыйных карпусоў (ак);
- 117 стралковых дывізій (сд);
- 9 паветрана-дэсантных дывізій (пдд);
- 17 кавалерыйскіх дывізій (кд);
- 6 артылерыйскіх дывізій (артд);
- 53 авіяцыйных дывізій (ад);
- 6 зенітна-артылерыйскіх дывізій (зартд);
- 7 дывізій рэактыўнай артылерыі (драрт);
- 13 мотастралковых брыгад (мсбр);
- тры паветрана-дэсантных брыгады (пдбр);
- 66 танкавых брыгад (тбр);
- 28 механізаваных брыгад (мбр);
- тры самаходных артылерыйскіх брыгады (сартбр);
- 64 артылерыйскія брыгады (артбр);
- адна мінамётная брыгада (мінбр);
- 11 знішчальна-процітанкавых брыгад (зптбр);
- 40 брыгад рэактыўнай артылерыі (бррарт);
- 6 інжынерных брыгад (інжбр);
- адна чыгуначная брыгада (28ждбр, стала 1гв.ждбр);
- адзін умацаваны раён (УР)[1].(1-ы гвардзейскі ўмацаваны раён ператвораны з 76-га ўмацаванага раёна, 4 мая 1943 г.)
Званнямі гвардзейскіх былі ганараваны караблі і часці Рабоча-Сялянскага Чырвонага флота (РСЧФ) УС СССР: 18 надводных караблёў, 16 падводных лодак (ПЛ), 13 дывізіёнаў баявых катараў, дзве авіяцыйныя дывізіі, два зенітна-артылерыйскіх палкі, адна брыгада марской пяхоты, адна марская чыгуначная артылерыйская брыгада[1].
Пасля завяршэння Вялікай Айчыннай вайны некаторая колькасць гвардзейскіх часцей, злучэнняў і аб’яднанняў базавалася ў Усходняй Еўропе. У прыватнасці, у Групе савецкіх акупацыйных войскаў у Германіі (пазней — ГСВГ, ЗГВ) дыслакавалася 139 гвардзейскіх часцей, злучэнняў і аб’яднанняў.
У мірны час пераўтварэнне аб’яднанняў, злучэнняў, часцей і караблёў у гвардзейскія не адбывалася. Аднак з мэтай захавання баявых традыцый гвардзейскія назвы, якія належалі часцям, караблям, злучэнням і аб’яднанням, пры іх расфарміраванні маглі перадавацца іншым аб’яднанням, злучэнням, часцям і караблям.
Пасля распаду Савецкага Саюза гвардзейскія часці, злучэнні і аб’яднанні захаваліся ў такіх постсавецкіх краінах, як Расія, Беларусь і Украіна.
Назва злучэння, карабля, часці | Флот, флатылія, фронт | Дата прысваення |
---|---|---|
2-я гвардзейская стралковая брыгада (ператворана з 71-й марской стралковай брыгады) | Зах. фр. | 5.01.42 |
1-ы гвардзейскі мінна-тарпедны авіяцыйны полк | КБФ | 18.01.42 |
2-і гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк ВПС Паўночнага флоту (ператвораны з 72-га змяшанага авіяпалка) | СФ | 18.01.42 |
3-і гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк (ператвораны з 5-га знішчальнага авіяпалка) | КБФ | 18.01.42 |
4-ы гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк (ператвораны з 13-га знішчальнага авіяпалка) | КБФ | 18.01.42 |
3-я гвардзейская стралковая брыгада (ператворана з 75-й марской стралковай брыгады) | Сяўба.-Зах. фр. | 18.03.42 |
Гвардзейская падводная лодка Д-3 «Чырвонагвардзеец» | СФ | 3.04.42 |
Гвардзейская падводная лодка «К-22» | СФ | 3.04.42 |
Гвардзейская падводная лодка «М-171» | СФ | 3.04.42 |
Гвардзейская падводная лодка «М-174» | СФ | 3.04.42 |
Гвардзейскі крэйсер «Чырвоны Каўказ» | ЧФ | 3.04.42 |
Гвардзейскі эскадраны мінаносец «Устойлівы» | КБФ | 3.04.42 |
Гвардзейскі мінны загараджальнік «Марці» | КБФ | 3.04.42 |
Гвардзейскі тральшчык «Гафель» («Т-205») | КБФ | 3.04.42 |
5-ы гвардзейскі мінна-тарпедны авіяцыйны полк (ператвораны з 2-га мінна-тарпеднага авіяпалка) | ЧФ | 3.04.42 |
6-ы гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк (ператвораны з 8-га знішчальнага авіяпалка) | ЧФ | 3.04.42 |
4-ы асобны гвардзейскі мінамётны дывізіён маракоў | Зах. фр. | 3.04.42 |
14-ы асобны гвардзейскі мінамётны дывізіён маракоў | Зах. фр. | 3.04.42 |
Гвардзейскі крэйсер «Чырвоны Крым» | ЧФ | 18.06.42 |
1-ы гвардзейскі зенітна-артылерыйскі полк (ператвораны з 61-га зенітна-артылерыйскага палка) | ЧФ | 18.06.42 |
2-і гвардзейскі зенітна-артылерыйскі полк (ператвораны з 6-га зенітна-артылерыйскага палка) | КБФ | 18.06.42 |
3-і асобны гвардзейскі артылерыйскі дывізіён | ЧФ | 18.06.42 |
Гвардзейская падводная лодка «Щ-205» | ЧФ | 1.03.43 |
Гвардзейская падводная лодка «Щ-303» | КБФ | 1.03.43 |
Гвардзейская падводная лодка «Щ-309» | КБФ | 1.03.43 |
Гвардзейская падводная лодка «Л-3» | КБФ | 1.03.43 |
1-ы гвардзейскі дывізіён бранякатараў | Волж. фл-я | 1.03.43 |
2-і гвардзейскі дывізіён бранякатараў | Волж. фл-я | 1.03.43 |
Гвардзейскі эскадраны мінаносец «Грукотны» | СФ | 1.03.43 |
Гвардзейскі эскадраны мінаносец «Кемлівы» | ЧФ | 1.03.43 |
Гвардзейскі тральшчык «Абаронца» | ЧФ | 1.03.43 |
7-ы гвардзейскі пікіровачна-штурмавы авіяцыйны полк (ператвораны з 57-га штурмавога авіяпалка) | КБФ | 1.03.43 |
15-я гвардзейская марская стралковая брыгада (ператворана з 154-й марской стралковай брыгады) | Дон. фр. | 1.03.43 |
11-я гвардзейская марская стралковая брыгада (ператворана з 66-й марской стралковай брыгады) | Дон. фр. | 4.04.43 |
Гвардзейская падводная лодка «М-35» | ЧФ | 31.05.43 |
8-ы гвардзейскі штурмавы авіяцыйны полк (ператвораны з 18-га штурмавога авіяпалка) | ЧФ | 31.05.43 |
9-ы гвардзейскі мінна-тарпедны авіяцыйны полк (ператвораны з 24-га мінна-тарпеднага авіяпалка) | СФ | 31.05.43 |
10-ы гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк (ператвораны з 71-га знішчальнага авіяпалка) | КБФ | 31.05.43 |
11-ы гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк (ператвораны з 32-га знішчальнага авіяпалка) | ЧФ | 31.05.43 |
Гвардзейская падводная лодка «Щ-402» | СФ | 25.07.43 |
Гвардзейская падводная лодка «Щ-422» | СФ | 25.07.43 |
Гвардзейская падводная лодка «М-172» | СФ | 25.07.43 |
Гвардзейскі вартавы катар «СКА-065» | ЧФ | 25.07.43 |
1-я гвардзейская знішчальная авіяцыйная дывізія (ператворана з 3-й знішчальнай авіядывізіі) | КБФ | 25.07.43 |
12-і гвардзейскі пікіровачна-бамбардзіровачны авіяцыйны полк (ператвораны з 73-га пікіровачна-бамбардзіровачнага авіяпалка) | КБФ | 22.01.44 |
13-і гвардзейскі далёкабамбардзіровачны авіяцыйны полк (ператвораны з 119-га разведвальнага авіяпалка) | ЧФ | 22.01.44 |
3-і асобны гвардзейскі зенітна-артылерыйскі дывізіён (ператвораны з 2-га асобнага зенітна-артылерыйскага дывізіёна) | КБФ | 22.01.44 |
1-я марская артылерыйская чыгуначная брыгада (ператворана з 101-й марской артылерыйскай чыгуначнай брыгады) | КБФ | 22.01.44 |
1-ы гвардзейскі дывізіён тарпедных катараў | КБФ | 22.02.44 |
1-ы гвардзейскі дывізіён вартавых катараў | КБФ | 22.02.44 |
2-гі гвардзейскі дывізіён малых паляўнічых за падводнымі лодкамі | СФ | 1.04.44 |
2-я гвардзейская мінна-тарпедная авіяцыйная дывізія (ператворана з 1-й мінна-тарпеднай дывізіі) | ЧФ | 5.05.44 |
Гвардзейская падводная лодка «З-33» | ЧФ | 22.07.44 |
Гвардзейская падводная лодка «Щ-215» | ЧФ | 22.07.44 |
Гвардзейская падводная лодка «М-62» | ЧФ | 22.07.44 |
2-і гвардзейскі дывізіён катараў-тральшчыкаў | КБФ | 29.07.44 |
14-ы гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк (ператвораны з 13-га знішчальнага авіяпалка) | КБФ | 29.07.44 |
Гвардзейская падводная лодка «З-56» | СФ | 23.02.45 |
3-і асобны гвардзейскі дывізіён бранякатараў | Дн. фл-я | 30.06.45 |
2-і гвардзейскі дывізіён тарпедных катараў | ТОФ | 22.08.45 |
Гвардзейскі вартавы карабель «СКР-2» | ТОФ | 22.08.45 |
37-ы гвардзейскі штурмавы авіяцыйны полк | ТОФ | 22.08.45 |
13-я гвардзейская брыгада марской пяхоты | ТОФ | 22.08.45 |
355-й асобны гвардзейскі батальён марской пяхоты | ТОФ | 22.08.45 |
3-і гвардзейскі дывізіён тарпедных катараў | ТОФ | 26.08.45 |
Гвардзейскі вартавы карабель «Завея» | ТОФ | 26.08.45 |
Гвардзейскі мінны загараджальнік «Ахоцк» | ТОФ | 26.08.45 |
Гвардзейскі тральшчык «Т-278» | ТОФ | 26.08.45 |
Гвардзейскі тральшчык «Т-281» | ТОФ | 26.08.45 |
17-ы гвардзейскі бліжнебамбардзіровачны авіяцыйны полк (ператвораны з 34-га пікіровачнага авіяпалка) | ТОФ | 26.08.45 |
26-ы гвардзейскі штурмавы авіяцыйны полк | ТОФ | 26.08.45 |
50-ы асобны гвардзейскі разведвальны авіяцыйны полк | ТОФ | 26.08.45 |
52-і гвардзейскі мінна-тарпедны авіяцыйны полк | ТОФ | 26.08.45 |
365-й асобны гвардзейскі батальён марской пяхоты | ТОФ | 26.08.45 |
140-ы гвардзейскі разведвальны атрад | ТОФ | 26.08.45 |
19-ы гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк ВПС ВМФ | ТОФ | 28.08.45 |
61-ы гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк | ТОФ | 28.08.45 |
3-й асобны гвардзейскі дывізіён бранякатараў | КАФ | 30.08.45 |
1-ы гвардзейскі атрад бранякатараў | КАФ | 30.08.45 |
Гвардзейскі манітор «Свярдлоў» | КАФ | 30.08.45 |
Гвардзейскі манітор «Сун-Ят-Сен» | КАФ | 30.08.45 |
Гвардзейская кананерская лодка «Чырвоная Зорка» | КАФ | 30.08.45 |
Гвардзейская кананерская лодка «Пралетарый» | КАФ | 30.08.45 |
2-я гвардзейская марская артылерыйская чыгуначная брыгада | КБФ | 15.09.45 |
11-я асобная гвардзейская чыгуначная артылерыйская батарэя | КБФ | 15.09.45 |
22-гі гвардзейскі знішчальны авіяцыйны полк (ператвораны з 6-га знішчальнага авіяпалка) | ТОФ | 26.09.45 |
Правільнае напісанне назваў асобных гвардзейскіх часцей
правіцьПарадак і правілы напісанні сапраўднай назвы вайсковага фарміравання ў УС СССР і НД Расіі рэгламентуюцца загадамі адпаведна Міністра абароны СССР (НКА СССР, ВМ СССР) і Міністра абароны Расійскай Федэрацыі.
Галерэя
правіць-
Савецкі гвардзейскі знак. Знак узору 1942 года. меркавана заводу ШМЗ/НКШЗ.
-
Марка СССР, Нагрудны знак гвардыі,1945 г..
-
Савецкі гвардзейскі знак (Нагрудны знак гвардыі).
-
Гвардзейская стужка на Гвардзейскам ваенна-марскім сцягу эсмінца «Грукотны».
-
Савецкі гвардзейскі сцяг ВМФ УС СССР (з 21 красавіка 1964 па 26 ліпеня 1992 года).
-
Сучасны гвардзейскі сцяг ВМФ НД Расіі (з 2001 года).
Гл. таксама
правіцьЗноскі
- ↑ а б в г Военный энциклопедический словарь. — М.: Воениздат, 1984. — 863 с.
- ↑ Приказ с объявлением Указа Президиума Верховного Совета СССР «О введении для военнослужащих гвардейских частей и соединений Красной Армии и Военно-Морского Флоту гвардейских военных званий» № 167 8 мая 1942 г. — Русский архив: Великая Отечественная: Приказы народного комиссара обороны СССР 22 июня 1941 г. — 1942 г. — М.: Терра, 1997. — Т. 13. — С. 243. — 448 с. — ISBN 5-85255-708-0. Архівавана 23 верасня 2013.
- ↑ а б в г д Приказ о переименовании 100, 127, 153 И 161-й стрелковых дивизий в 1, 2, 3 И 4-ю гвардейские дивизии № 308 18 сентября 1941 г.. — Сборник боевых документов Великой Отечественной войны. — М., 1947. — С. 5—6. Архівавана 3 снежня 2018.
- ↑ а б Н. И. Кобрин, Б. П. Фролов. Советским Вооружённым Силам — 60 лет (Сопроводительный текст, часть вторая). — М.: Знание, 1978. — 32 с.
- ↑ name «Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 21.05.1942 г. „Аб увядзенні для ваеннаслужачых гвардзейскіх часцей і злучэнняў Чырвонай Арміі і Ваенна-Марскога Флоту гвардзейскіх воінскіх званняў“»
- ↑ 1-я матарызаваная Маскоўская Чырванасцяжная дывізія . rkka.ru. Архівавана з першакрыніцы 11 сакавіка 2012. Праверана 3 сакавіка 2011.
Літаратура
правіць- Большая советская энциклопедия (БСЭ), Третье издание, выпущенной издательством «Советская энциклопедия» в 1969—1978 годах в 30 томах;
- Гвардия советская // Советская Военная Энциклопедия (в 8 томах) / А. А. Гречко (пред. гл. ред. комиссии). — М.: Воениздат, 1976. — Т. 2. — С. 496–498. — 640 с. — 105 000 экз.
- Великая Отечественная война, 1941—1945 : (ru). — 1985. — С. 201.
- Военно-морской словарь. — М.: Воениздат, 1990.
Спасылкі
правіцьСавецкая гвардыя на Вікісховішчы |