Саляная кіслата

Саляная (хлорыставадародная) кіслата — HCl, раствор хлоравадарода ў вадзе; моцная аднаасноўная кіслата. Бескаляровая (тэхнічная саляная кіслата жаўтлявая з прычыны дамешкаў Fe, Cl₂ і іншага), «дыміць» на паветры, з’едлівая вадкасць. Максімальная канцэнтрацыя пры 20 °C раўняецца 38 % па масе, шчыльнасць такога раствору 1,19 г / см ³. Малярная маса 36,46 г / моль. Солі салянай кіслаты называюцца хларыдамі.

Саляная кіслата
Агульныя
Эмпірычная формула	HCl
Знешні выгляд	Празрыстая вадкасць
Фізічныя ўласцівасці
Стан (ст. ум.)	Вадкасць
Малярная маса	36.46 г/моль
Шчыльнасць	1.19 г/см³
Тэрмічныя ўласцівасці
Тэмпература плаўлення	-30 °C °C
Тэмпература кіпення	48 °C °C
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS	7647-01-0
Рэг. нумар EINECS	933-977-5
RTECS	MW4025000
Бяспека
ПДК	5 мг/м³
Таксічнасць	3 клас небяспекі
Піктаграмы СГС	Піктаграма «Наваколле» сістэмы СГСПіктаграма «Чэрап і скрыжаваныя косткі» сістэмы СГС
NFPA 704	0 3 1 ACID

Этымалогія

Паколькі яна была ўпершыню атрымана з каменнай солі ў адпаведнасці з метадамі Іагана Рудольфа Глаўбера, Саляная кіслата гістарычна называлася еўрапейскімі алхімікамі салянай (адбылася ад солі)

Атрыманне

Так як саляная кіслата гэта раствор хлоравадароду (газ) у вадзе, то для яе атрымання трэба растварыць у вадзе хлоравадарод. Таксама яе можна атрымаць шляхам хімічнай рэакцыі вадкасцяў, так, каб у выніку атрымаўся ўжо раствораны ў вадзе хлоравадарод. Хлоравадарод у сваю чаргу атрымліваюць наступнымі метадамі:

Шляхам злучэння хлору з вадародам:

${\ce {Cl2 + H2 ->[t][p] 2HCl}}$

Часцей за ўсё сінтэз робяць пад вялікай тэмпературай і часам пад ціскам. Паколькі рэакцыя экзатэрмічная, устаноўку называюць хлоравадароднай печчу або HCl-гарэлкай. Выраблены хлорысты вадарод паглынаецца дэіанізаваннай вадой, у выніку атрымліваецца хімічна чыстая саляная кіслата. Гэтая рэакцыя можа даць вельмі чысты прадукт, напрыклад, для выкарыстання ў харчовай прамысловасці.

Таксама дастаткова чыстую саляную кіслату можна атрымаць шляхам рэакцыі хларыду кальцыя і сернай кіслаты:

${\ce {CaCl2 + H2SO4 -> CaSO4 + 2HCl}}$

Сульфат кальцыя не забруджвае раствор салянай кіслаты бо не раствараецца ў вадзе і выпадае белым асадкам.

Хімічныя ўласцівасці

Рэакцыя салянай кіслаты і аміяку, утвараецца туман з хларыду амонію

• Узаемадзеянне з металамі, якія стаяць у электрахімічным шэрагу металаў да вадарода з утварэннем солі і вылучэннем газападобнага вадароду:

$\mathrm {2Na+2\ HCl\longrightarrow 2\ NaCl+\ H_{2}\uparrow }$

$\mathrm {Mg+2\ HCl\longrightarrow \ MgCl_{2}+\ H_{2}\uparrow }$

$\mathrm {2Al+6\ HCl\longrightarrow 2\ AlCl_{3}+3\ H_{2}\uparrow }$

• Узаемадзеянне з аксідамі металаў з утварэннем растваральнай солі і вады:

$\mathrm {Na_{2}O+2\ HCl\longrightarrow 2\ NaCl+\ H_{2}O}$

$\mathrm {MgO+2\ HCl\longrightarrow \ MgCl_{2}+\ H_{2}O}$

$\mathrm {Al_{2}O_{3}+6\ HCl\longrightarrow 2\ AlCl_{3}+3\ H_{2}O}$

• Узаемадзеянне з гідраксідамі металаў з утварэннем растваральнай солі і вады (рэакцыя нейтралізацыі):

$\mathrm {NaOH+\ HCl\longrightarrow \ NaCl+\ H_{2}O}$

$\mathrm {Mg(OH)_{2}+2\ HCl\longrightarrow \ MgCl_{2}+2\ H_{2}O}$

$\mathrm {Al(OH)_{3}+3\ HCl\longrightarrow \ AlCl_{3}+3\ H_{2}O}$

• Узаемадзеянне з салямі металаў, утворанымі больш слабымі кіслотамі, напр. вугальнай:

$\mathrm {Na_{2}CO_{3}+2\ HCl\longrightarrow 2\ NaCl+\ H_{2}O+\ CO_{2}\uparrow }$

• Узаемадзеянне з моцнымі акісляльнікамі (перманганат калію, дыяксід марганцу) з вылучэннем газападобнага хлора:

$\mathrm {2KMnO_{4}+16\ HCl\longrightarrow 5\ Cl_{2}\uparrow +2\ MnCl_{2}+2\ KCl+8\ H_{2}O}$

• Рэагуе з аміякам і фасфінам з утварэннем соляў амонію і фасфанію. Напрыклад хларыд амонію можна атрымаць нейтралізацыяй салянай кіслаты водным растворам аміяку:

${\ce {HCl + NH3 -> NH4Cl}}$

Гэтая рэакцыя — якасная рэакцыя на аміяк

Літаратура

• Саляная кіслата // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 121. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).