Скупа
Ску́па[1] — рака ў Дзятлаўскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі, левы прыток ракі Пад’яварка (басейн Нёмана).
Скупа | |
---|---|
Характарыстыка | |
Даўжыня | 12 км |
Басейн | 19 км² |
Вадацёк | |
Выток | |
• Каардынаты | 53°22′26,30″ пн. ш. 25°14′03,10″ у. д.HGЯO |
Вусце | Пад’яварка |
• Месцазнаходжанне | каля вёскі Капці |
• Каардынаты | 53°23′02,90″ пн. ш. 25°03′51,10″ у. д.HGЯO |
Ухіл ракі | 3 м/км |
Размяшчэнне | |
Водная сістэма | Пад’яварка → Шчара → Нёман → Балтыйскае мора |
Краіна | |
Рэгіён | Гродзенская вобласць |
Раён | Дзятлаўскі раён |
— выток, — вусце |
Назва правіць
Назва балцка-яцвяжскага паходжання.
Прамыя аналагі — назвы рэк Скупа (у басейне ракі Рэсята на Верхнім Павоччы), Скуп’я (< Skupija) на Верхнім Падняпроўі (прыток Аршыцы)[2].
Корань Skup- звязаны з літоўскім skupstas «куст», латышскім skupsna, skupšķis «малы лясок» (skup- + -st-, -sn-, -šķ-). Далей да індаеўрапейскага *(s)keup- «гронка, чуб, пук»[3].
Блізкім чынам матываваныя балцкія гідронімы тыпу Чачора, звязаныя з літоўскім kekė «гронка (арэхаў, ягадаў, кветак)».
Такія рачныя назвы матываваныя семантыкай ушчыльнення ў выніку сціснутасці. У балцкай гідраніміі нярэдка ёсць, калі водныя назвы нясуць значэнне «сціскання» (Жлобін, Горадзен і інш.). Мяркуецца, што назвы з семантыкай «сціскання» адлюстроўваюць канфігурацыйныя асаблівасці адпаведнай ракі ці возера[4].
У непасрэдным суседстве, на нёманскім левабярэжжы цякуць рэкі з меркавана яцвяжскімі назвамі Зэльва, Зецела (> Дзятлаўка), Шчара, Шчыба.
У «яцвяжскім» гідранімічным арэале на поўдні ад Нёмана налічваецца цэлы шэраг бессуфіксальна ўтвораных рачных назваў з сугучным пачаткам асноў Sk- і падобнай структурай гукаскладу: *Skiba (> Шчыба), *Skara (> Шчара), сюды ж *Skida (> Скідзель). Меркавана яцвяжскія, яны, аднак, вытлумачваюцца па-рознаму.
Гідраграфія правіць
Даўжыня ракі 12 км[5]. Плошча вадазбору 19 км². Сярэдні нахіл воднай паверхні 3 ‰.
Пачынаецца ў напрамку на паўднёвы захад ад вёскі Лозкі, цячэ праз лясныя ўрочышчы Добрая Ночка і Гончая Струга, упадае ў Пад’яварку каля вёскі Капці.
Вадазбор у межах Нёманскай нізіны. У верхнім цячэнні ў сухое лета перасыхае.
Зноскі
- ↑ ЭПБ 1985.
- ↑ П. Л. Маштаков. Список рек Днепровского бассейна. С.-Петербург, 1913. — С. 34.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 956.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 118.
- ↑ Агульная характарыстыка рачной сеткі Гродзенскай вобласці / Даведнік «Водныя аб’екты Рэспублікі Беларусь» (руск.)
Літаратура правіць
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Скупа // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — С. 536. — 599 с., іл. — 10 000 экз.