Вікіпедыя

Славакізацыя

Славакізацыя (венг.: szlovákosítás; [ˈslovaːkoʃiːtaːʃ]; па-ўкраінску і па-русінску: cловакізація) — паняцце, які выкарыстоўваецца для апісання культурнае змены, пасродкам якой, асобы неславацкага этнічнага паходжання прымушаюцца стаць славакамі. Гэты працэс можна назваць «паскоранай асіміляцыяй»[1]. У межах гістарычнага кантэксту паняцце «славакізацыя» можа тычыцца дзяржаўнай палітыкі, накіраванай на выяўленне нацыянальнай дзяржавы як у Славакіі, так і ў колішняй Чэхаславакіі.

Да прыкладу гэты паняцце выкарыстоўваецца ў дачыненні да венграў[2], украінцаў, русінаў[3], палякаў[4], немцаў[2] і яўрэяў[5].

Венгры правіць

Пасля Першай сусветнай вайны правіць

 
Карта паказвае тэрытарыяльныя змены пасля Трыянонскага мірнага дагавора. У выніку Венгрыя згубіла больш за дзве трэціх сваіх тэрыторый, каля двух трэціх яе насельнікаў і 3,3 мільёны ад 10-мільённай агульнай колькасці этнічных венграў.[6][7]

Пасля паражэння апошніх венгерскіх войскаў у 1919 годзе на Парыжскай мірнай канферэнцыі 4 ліпеня 1920 года была заключана Трыянонскі мірны дагавор, паводле якой паўднёвая мяжа Чэхаславакіі з-за стратэгічных і эканамічных прычын усталёўвалася значна паўднёвей за славацка-венгерскую моўную мяжу[8]. У выніку, тэрыторыі цалкам населеныя венграмі былі далучаныя да новаўтворанай дзяржавы[9].

Калі Чэхаславакія паўстала ў якасці новай краіны ў яе межах пачалі адчыняцца раней зачыненыя славацкія школы, тым часам як некаторыя венгерскія школы ў збольшага венгерскіх рэгіёнах заставаліся венгерскімі і некаторыя нямецкія школы ў рэгіёнах, густа заселеных немцамі заставаліся нямецкімі. Венгры, да прыкладу, у 1930-х гг. мелі 31 дзіцячы садок, 806 пачатковых школаў, 46 сярэдніх школы, 576 венгерскіх бібліятэкаў пры школах і факультэт венгерскай літаратуры ў Карлавым універсітэце ў Празе. Колькасць венгерскіх пачатковых школаў узрасла з 720 у 1923—1924 гг. да звыш 806[10]. Венгерскі ўніверсітэт у Браціславе быў неадкладна зачынены пасля ўтварэння Чэхаславакіі[11].

Паводле перапісу 1910 года, праведзеным Цэнтральным статыстычным ведамствам Венгрыі, 884 309 людзей назвалі венгерскую мову сваёй роднай мовай, складаючы 30,2 % з усяго насельніцтва тэрыторыі Чэхаславакіі, якую зараз займае Славакія сучасная. У параўнанні з вынікамі славацкага перапісу 2001 года, венгерскую мову сваёй роднай назвалі 9,7 % насельніцтва, што ў працэнтавай залежнасці выявіла трохразовае падзенне венгерскага насельніцтва на гэтай тэрыторыі[12][13]. Паводле першага чэхаславацкага перапісу 1921 года венгерскае насельніцтва ў Славакіі складала 650 597, гэта значыць 21,68 % ад колькасці агульнага насельніцтва[14]. Перапіс 1930 года налічыў 571 952 венгры, аднак дакладнасць усіх тагачасных перапісаў з'яўляецца спрэчнай, бо некаторыя з іх падаюць звесткі, які супярэчаць між сабой. Да прыкладу, у Кошыцэ, паводле перапісу таго часу, венгерскае насельніцтва складала 15—20 %, аднак, падчас парламенцкіх выбараў, партыі з этнічнымі венграмі набралі 35—45 % ад агульнай колькасці галасоў (за выняткам тых венграў, якія галасавалі за камуністаў альбо за сацыял-дэмакратаў)[15]. У дадатак цэласць моўнай карціны насельніцтва ўскладена тым фактам, што ў тыя часы быў вялікі працэнт білінгваў і такіх жа асоб славацка-венгерскага паходжання, якія мелі права называць сябе як славакам, так і венграм.

 
Прыблізная тэрыторыя ва ўсходняй Славакіі, населеная этнічнымі венграмі, якія з'яўляюцца найбуйнейшай нацыянальнай меншасцю ў краіне, налічваючы 520 528 чалавек ці 9,7 % ад усяго насельніцтва (перапіс 2001)

Славацкія крыніцы звычайна не адмаўляюць таго, што шматлікія венгерскія настаўнікі (якіх замянялі ў славацкіх школах славацкімі і чэшскімі настаўнікамі), чыгуначныя работнікі (якія баставалі супраць новай чэхаславацкай рэспублікі ў лютым 1919)[16], паштальёны, паліцэйскія, салдаты і сакратары былі вымушаныя пакінуць Венгрыю добраахвотна. Тым не менш, лічбы да канца не высветленыя, але перапіс паказвае рэзкае зніжэнне колькасці людзей з венгерскай мовай у якасці роднай. Некаторыя настаўнікі і дзяржаўныя служачыя былі выгнаныя з Чэхаславакіі, тым часам як некаторыя з іх пакінулі краіну праз суровыя ўмовы жыцця. Налічваецца шмат прыкладаў сярод венграў, якія былі вымушаныя пакінуць сваё жытло на сваёй зямлі. Вялікая колькасць бежанцаў зрабіла неабходным стварыць цалкам новыя праекты па забеспячэнні людзей жыллём у Будапешце, якія далі прытулак людзям, колькасць якіх вылічалася дзесяці тысячамі[17].

Зноскі

  1. ↑ Károly Kocsis, Eszter Kocsisné Hodosi, Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin, Simon Publications LLC, 1998, p. 62 [1](недаступная спасылка)
  2. ↑ а б Alfred J. Rieber. Forced Migration in Central and Eastern Europe, 1939-1950. — Routledge, 2000. — ISBN 9780714651323.
  3. ↑ Magocsi, Paul R.; Pop, Ivan. Encyclopedia of Rusyn History and Culture. — University of Toronto Press, 2002. — С. 75. — ISBN 0802035663, 9780802035660.
  4. ↑ Yeshayahu A., Jelinek. The Lust for Power: Nationalism, Slovakia, and the Communists, 1918-1948. — East European Monographs, 1983. — С. 185. — ISBN 0880330198, 9780880330190.
  5. ↑ Yehudah, Don; Karády, Viktor. A Social and Economic History of Central European Jewry. — Transaction Publishers, 1989. — С. 216. — ISBN 0887382118, 9780887382116.
  6. ↑ Macartney, C.A. Hungary and her successors - The Treaty of Trianon and Its Consequences 1919-1937. — Oxford University Press., 1937.
  7. ↑ Bernstein, Richard. "East on the Danube: Hungary's Tragic Century" (англ.). The New York Times. Праверана 13 студзеня 2011.
  8. ↑ Macartney, C.A. "Chapter 1: Introduction". Hungary and her successors // The Treaty of Trianon and Its Consequences 1919-1937. — 1st. Pub. Oxford University Press 2nd. Pub. Simon Publications, 2001 (1st. Pub. 1937). — (Simon Publications). — ISBN 978-1931313865.
  9. ↑ 1 Архівавана 1 сакавіка 2008.
  10. ↑ Marko, Augustín; Martinický, Pavol. Slovak-Hungarian relations : history and present day in figures // Slovensko-maďarské vzťahy : história a súčasnost̕ vo faktoch. — Signum : Slovenská spoločnosť na obranu demokracie a humanity [Slovak Society for Protection of Democracy and Humanity], 1995. — ISBN 9788096733323.
  11. ↑ Engemann, Iris. The Slovakization of Bratislava 1918-1948. Processes of national appropriation in the interwar-period. — CEU, 2008. — С. 2.
  12. ↑ C.M. Breuning, Eleonore; Dr. Lewis, Jill; Pritchard, Gareth. Power and the people: a social history of Central European politics, 1945-56. — Manchester University Press, 2005. — ISBN 0719070694, 9780719070693.
  13. ↑ Kocsis, Károly; Kocsisné Hodosi, Eszter. Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. — Simon Publications LLC, 1998. — С. 56. — ISBN 193131375X, 9781931313759.
  14. ↑ Tisliar, Pavol. Prve slovenske scitanie l'udu z roku 1919. — Katedra archivnctva a pomocnych vied historickych Filozoficka fakulta UK.
  15. ↑ Kovács, Éva (2004). «IV: A politikai attitűdök mint a nemzeti azonosságtudat mutatói» (in Hungarian). Felemás asszimiláció A kassai zsidóság a két világháború között (1918—1938). Nostra tempora;, 9. Šamorín: Forum Minority Research Institute; Lilium Aurum Slovakia. ISBN 8080622221.LCCN 2005-443137
  16. ↑ http://www.zsr.sk/slovensky/historia-zeleznic/1918-1939.html?page_id=1276 Архівавана 28 студзеня 2011.
  17. ↑ Magyarország a XX. században / Szociálpolitika
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Славакізацыя&oldid=4453477"