Спіс графаў і маркізаў Праванса
Рэктары, патрыцыі і прэфекты меравінгскага Праванса правіць
Да 561 г.: рэктары Праванса правіць
- 534 або 536—548: Парфен[1], верагодна, адзін з першых rectores Provinciae
- да 559: Намацій, рэктар, потым біскуп В'енскі, кананізаваны як святы Наамат (пам. 559)
- Фелікс Энодый, які насіў тытул патрыцыя
- да 561: бургундскі патрыцый Агрэкала[2]
561—600: арльскі і марсельскі Праванс правіць
Пасля падзелу ў 561 годзе каралеўства Хлотара I паміж сынамі правінцыя Арль дасталася Гунтрамну, гэта значыць увайшла ў склад каралеўства Бургундыі. Але для таго, каб Аўстразія атрымала выхад да Міжземнага мора, быў вылучаны «аўстразійскі калідор», які вядзе ад іх авернскіх уладанняў да ўзбярэжжа. Гунтрамн Бургундскі для кіравання Правансам прызначыў па чарзе трох бургундскіх патрыцый гала-рымскага паходжання:
- 561—570 — Цэльс[2], які атрымаў загад вярнуць горад Арль, захоплены Фірмінам, графам Клермона, па загадзе Сігіберта I
- 569 — Амат[3]
- 570—582 — Еўній, па мянушцы Мумал[3]
Сігіберт I, кароль Аўстразіі, прызначаў наступных чыноўнікаў:
- 561—569 — Адаварый[4]
- 565 — патрыцый Бадэгізіл, сын Мундэрыха і брат Гандульфа, біскупа тонгрскага
- 565 — Гека, якога Сігіберт прызначыў размяшчаць Правансам і Марселем
- 569—570 — Луп
- 570—573 — Іовін, з 581 г. біскуп юзескі[5]
- 573—575 — Альбінаў, з 581 г. біскуп юзескі[5]
Пасля смерці Сігіберта ў 575 г., калі на прастол узышоў яго непаўналетні сын Хільдэберт II, Гунтрамн як яго апякун атрымаў палову Марселя. Фактычна ад імя абодвух манархаў кіраваў адзін чыноўнік, названы «рэктарам». Яму падпарадкоўваўся і горад Арль. Наваколлі Арля, верагодна, залежалі ад мясцовых герцагаў.
- 575—587 — Дынамій, рэктар Праванса, прызначаны Гунтрамнам; з 582 г., года паўналецця Хільдэберта, уступіў у канфлікт з біскупам Марселя Феадорам[6]
- 581—583 — Гундульф[7], патрыцый Праванса, прызначаны Хільдэбертам II
- з 587 — Ніцэцій, граф Клермона, rector massiliensis Provincia (рэктар марсельскага Праванса)[8], прызначаны Хільдэбертам II
- з 587 — Леадэгізіл[9], патрыцый Праванса ці герцаг Арльскага Праванса, прызначаны Гунтрамным
- каля 596 — Арыгій, паводле розных крыніц кіраўнік ці патрыцый Праванса,
VII стагоддзе — пачатак VIII стагоддзя: прэфекты і патрыцыі правіць
Даныя па VII стагоддзю разрознены. Вядома, што замест рэктараў тады з'явіліся прэфекты. Яны атрымалі дадатковыя правы чаканіць манету ад імя караля, у прыватнасці, з 613 па 662 гг. — залатую. У якасці прэфектаў Марселя згадваюцца:
- каля 600 — Бабон
- каля 602 — Эгіла; паводле некаторых звестак, займаў гэту пасаду да Леадэгізіла
- да 629 — Сіягрый
- 629—630 — Дэзідэрый, брат апошняга, змяніў яго пасле смерці. Пазней стаў біскупам Каарскім пасля забойства яго брата Рустыка, які насіў гэты сан. Прылічаны да ліку святых[10]
- 634—641 — Бадон
- 641—643 — Вілібад
- да 662 — Элігій[11]
З 673—675 гг. Правансам кіраваў патрыцый, і рэзідэнцыя яго знаходзілася не ў Марселі, а ў Арлі.
- да 675 — Гектар; забіты ў Ацёне імем Хільдэрыка II па абвінавачванні ў змове з біскупам Леадэгарыем
- каля 680 — Рокан
- 680 — каля 691 — Баніт; далей змяніў свайго брата Авіта ў якасці біскупа Клермонскага. Прылічаны да ліку святых[12]
- каля 691 — Агнорый
- Антэнар
- Астрэберт, ці Анседэрт
- каля 700—702 — Немфідый
- 702—716 — Антэнар
- 716—732 — Метран
- 732—736 — Абон
- у 736—739 гг. герцаг Праванса Маўронцій[13] у саюзе з арабамі ваяваў з Карлам Мартэлам
- у 737 годзе тытул герцага Праванса прысвоіў сабе Хільдэбранд, брат Карла Мартэла
Пасада патрыцыя Праванса скасаваў або Карл Мартэл у 736 г. пасля ўварвання ў даліну Роны, або Піпін Кароткі ў 739 г. пасля смерці апошняга патрыцыя, Абона. Далей яго функцыі выконвалі missi dominici («гасударавы пасланцы»).
Графы і каралі пры Каралінгах правіць
Каралінгскія графы правіць
- 780 — Марцэлін
- Луп
- з 824 — Лейбульф
- 835 — Мілон
- 841 — Гарэн, ці Герэн
- да 845 — Адыберт, у 850 г. граф ці герцаг Праванскі
- 845—860 — Фулькрад[14], які паўстаў супраць Лотара I
- 850 — Адыберт
- 860 — Алдрых
- 875—879 — Базон, герцаг Праванса, прызначаны Карлам Лысым. У 879 г. выбраны каралём Ніжняй Бургундыі; свайго стрыечнага брата Тэабальда прызначыў графам Арльскім для кіравання Правансам.
Графы Арля і Праванса правіць
- ?—855 — Базон Старажытны (каля 800—каля855)
- 855—874 — Базон (II) (820—874), сын папярэдняга
- 875—879 — Базон III В'енскі (каля844—887), граф В'енскі, герцаг Праванса
- 874—895 — Тэабальд, стрыечны брат папярэдняга, муж Берты, дачкі Лотара II, караля Латарынгіі
- 895—926 — Гуга I, сын папярэдняга. У 926 годзе, стаўшы каралём Італіі, саступіў графства брату Базону
- 926—931 — Базон IV (885—936), брат папярэдняга. У 931 г. стаў маркграфам Тасканскім
- 931—965 — Берта (каля910—965), дачка папярэдняга
У 933 Гуга Арльскі перадаў графства Праванс Рудольфу II каралю Верхняй Бургундыі ў абмен на адмову апошняга ад італьянскай кароны. Аднак мясцовая ведаць не прызнала Рудольфа, і ў 936 годзе абвясціла Гуга Чорнага графам і маркізам Праванса.
- 933—935 — Базон V (I) (каля895—935), граф Арля і Праванса, муж папярэдняй
- 936—952 — Гуга II Чорны (каля890—952, герцаг Бургундскі, брат папярэдняга
- 935—949 — Ротбальд I (пам. каля949), граф Арля
Пасля смерці Гуга Арльскага Конрад I, кароль Арэлата, падзяліў графства Арльскае на тры часткі: уласна графства Арльскае (Базон II), графства Авіньён (яго брат Гільём) і графства Апт (Грыфон). Аднак абодва першых хутка адціснулі Грыфона, а пасля смерці бяздзетнага Гільёма Базон II ізноў аб'яднаў землі графства ў адных руках.
- 949—965 — Гільём I (пам.965), граф Авіньёна
- c 949 — Грыфон, граф Апта
- 949—968 — Базон VI (II) (пам. 968)
Яго сыны сталі насіць тытулы графаў ці маркізаў Праванскіх, прычым графскі тытул атрымлівалі ўсе дзеці, без раздзела ўладанняў.
Графы і маркізы Праванскія правіць
Старэйшая лінія нашчадкаў Базона II правіць
- 968—1008 — Ротбальд II, старэйшы сын Базона II, граф Праванса, пасля смерці малодшага брата Гільёма — маркіз
- 1008—1015 — Ротбальд III, сын папярэдняга, граф Праванса і Венесена. Пэўных даных пра яго існаванне няма. Магчыма гэта быў сам Ротбальд II
- 1015—1037 — Гільём III (V), сын папярэдняга, граф і маркіз Праванса
- 1037—1063 — Эма, сястра папярэдняга, графіня Праванса. Каля 1019 выйшла за Гільёма III Тайлефера, графа Тулузскага
Нашчадкі Эмы гл. Графы і маркізы Праванса з Тулузскага дому
Малодшая лінія нашчадкаў Базона II правіць
- 968—993 — Гільём I (II) Вызваліцель, малодшы сын Базона II, граф Праванса, маркіз Праванса з 979
- 993—1018 — Гільём II (III) Набожны, сын папярэдняга, граф Праванса (тытул маркіза прысвоіў яго дзядзька Ротбальд I). Тытул графа Праванса атрымалі ў спадчыну і тры яго сына:
- 1018 — да 1030 — Гільём IV; нашчадства не пакінуў
- 1018—1051 — Фульк Бертран. Графамі Праванса сталі і яго два сына:
- 1018—1063 — Жафруа I, граф і маркіз Праванса
- 1063—1093 — Бертран II, сын папярэдняга, граф і маркіз Праванса
- 1093—1115 — Герберга (пам. 1115), сястра папярэдняга, графіня Праванса (тытул маркіза адышоў Раймунду IV Тулузскаму)
- 1112—1130 — Дульса I, дачка папярэдняй, графіня Праванса. У 1112 г. выйшла за Рамона Берэнгера III, графа Барселоны, таксама які прыняў тытул графа Праванса як Раймунд Берэнгер I
Яе нашчадкі гл. Графы Праванса з Барселонскага і Анжуйскага дамоў
У 1125 годзе па дагаворы паміж Дульсай Праванскай і графам Тулузскім Альфонсам Іарданам адбыўся і тэрытарыяльны раздзел Праванса на маркізат Праванс (землі на поўнач ад нізоўяў Дзюранса і па правым беразе Роны), які адышоў графам Тулузскім, і графства Праванс (землі паміж Ронай, Дзюрансам, Альпамі і морам), якое дасталася Барселонскаму дому. Авіньён і некаторыя іншыя гарады засталіся ў агульным валоданні.
Графы і маркізы Праванса з Тулузскага дому правіць
- з 1063 — пасля 1081 — Бертран I, малодшы сын Эмы Праванскай і Гільёма Тайлефера, граф Праванса
- пасля 1081—1105 — Раймунд IV Сен-Жыльскі, пляменнік і зяць папярэдняга, граф Праванса, з 1093 г., пасля смерці Бертрана II, — маркіз Праванса
- 1105—1112 — Бертран III, сын папярэдняга, маркіз Праванса
- 1112—1148 — Альфонс I Іардан, адзінакроўны брат папярэдняга, маркіз Праванса
- 1148—1194 — Раймунд V, сын папярэдняга, маркіз Праванса
- 1148—1148 — Альфонс II, суправіцель брата
- 1194—1222 — Раймунд VI, сын папярэдняга, маркіз Праванса
- 1222—1249 — Раймунд VII, сын папярэдняга, маркіз Праванса
- 1249—1271 — Жанна I, дачка папярэдняга, маркіза Праванса
- 1249—1271 — Альфонс III(IV) Пуацье, муж папярэдняй, маркіз Праванса; нашчадства не пакінуў
Пасля смерці Альфонса і яго жонкі Жанны Тулузскай маркізат Праванс адышоў французскай кароне.
Графы Праванса з Барселонскага і Анжуйскага дамоў правіць
Барселонскі дом правіць
- 1112—1131 — Раймунд Берэнгер I, муж Дульсы Праванскай, граф Барселоны і Праванса
- 1131—1144 — Берэнгер Раймунд I, малодшы сын папярэдняга, граф Праванса. Да 1161 г. рэгентам пры ім быў яго дзядзька Рамон Берэнгер IV, граф Барселоны, які часам уваходзіць у спіс графаў Праванса як Раймунд Берэнгер II (і ў такім разе яго траюрадны пляменнік называецца Раймундам Берэнгерам III)
- 1144—1166 — Раймунд Берэнгер II (III), сын папярэдняга
- 1166—1167 — Дульса II (пам. 1172), дачка папярэдняга, графіня Праванса
- 1167—1173 — Альфонс I Цнатлівы (1152—1196), стрыечны брат папярэдняй (сын Рамона Берэнгеры IV), граф Барселоны, з 1162 года кароль Арагона як Альфонса II Цнатлівы. Адабраў графства ў Дульсы пад маркай недапушчальнасці пераходу спадчыны да жанчыны. У 1173 г. саступіў яго брату
- 1173—1181 — Раймунд Берэнгер III (IV), брат папярэдняга
- 1181—1185 — Санча I, у 1185 быў пазбаўлены графствы братам Альфонсам I
- 1185—1196 — Альфонс I Цнатлівы, абвясціў сябе таксама маркізам Праванса (Альфонс III)
- 1196—1209 — Альфонс II Берэнгер, сын папярэдняга
- 1209—1245 — Раймунд Берэнгер IV (V), сын папярэдняга. Не маючы спадчыннікаў мужчынскага пола, перадаў графства дачкі Беатрысе, якая выйшла за Карла I Анжуйскага
- 1245—1267 — Беатрыса, дачка папярэдняга, выйшла ў 1246 годзе за Карла Анжуйскага, брата Людовіка IX Святога, таксама што стаў графам Праванса як Карл I
Першы Анжуйскі дом правіць
- 1246—1285 — Карл I Анжуйскі, кароль Сіцыліі і Неапаля, муж папярэдняй
- 1285—1309 — Карл II, кароль Неапаля, сын папярэдняга
- да 1305 — Раймунд Берэнгар VI, сын папярэдняга
- 1309—1343 — Роберт Мудры, кароль Неапаля, брат папярэдняга
- 1343—1382 — Джаванна I, каралева Неапаля, унучка папярэдняга
- 1344—1345 — Андрэй I кароль Неапаля, муж папярэдняй
У 1367 годзе графства Праванс было захоплена Людовікам I Анжуйскім. У 1380 годзе каралева Джаванна I усынавіла яго і абвясціла сваім спадчыннікам. З гэтага часу фактычнымі графамі Праванса былі прадстаўнікі дому Валуа-Анжу, аднак фармальна тытул графа Праванса ўваходзіў у тытулатуру каралёў Неапаля—прадстаўнікоў Анжу-Сіцылійскага дому
Графы з Анжу-Сіцылійскага дому правіць |
Графы з дому Валуа-Анжу правіць | |
|
|
- 1481—1483 — Людовік V, сваяк папярэдняга, Людовік XI як кароль Францыі
- 1483—1486 — Карл IV, сын папярэдняга, Карл VIII як кароль Францыі.
Паводле эдыкта пра аб'яднанне 1486 года графства Праванс было аб'яднана з Францыяй на правах уніі і ніколі не магло быць далучана да яе. Тытул графа Праванса ўваходзіў у тытулатуру каралёў Францыі аж да 1789 года: par la grâce de Dieu roi de France, comte de Provence, Forcalquier et terres adjacentes (Ласкай божай кароль Францыі, граф Праванса, Форкальк'е і прылеглых тэрыторый).
Куртуазны тытул правіць
Тытул графа Праванскага насіў таксама малодшы брат Людовіка XVI, Луі Станіслас Ксаўе (1755—1824), з 1814 года кароль Францыі Людовік XVIII.
Зноскі
- ↑ Григорий Турский. История франков, кн. III, 36.
- ↑ а б Григорий Турский. История франков, кн. IV, 24.
- ↑ а б Григорий Турский. История франков, кн. IV, 42.
- ↑ Григорий Турский. История франков, кн. IV, 30.
- ↑ а б Григорий Турский. История франков, кн. VI, 7.
- ↑ Григорий Турский. История франков, кн. VI, 7, 11.
- ↑ Григорий Турский. История франков, кн. VI, 11.
- ↑ Григорий Турский. История франков, кн. VIII, 43.: «кіраўнік Правінцыі Масілійскай»
- ↑ Григорий Турский. История франков, кн. VIII, 30.
- ↑ St. Desiderius of Cahors
- ↑ Магчыма, з'яўляўся адной асобай з біскупам Нуаёна святым Элігіем.
- ↑ Butler, Alban. The lives of the fathers, martyrs, and other principal saints. London: J. Murphy, 1812—1815. T. 1, p. 194.
- ↑ Прадаўжальнікі Фрэдэгара: 20, 21
- ↑ Берцінскія аналы. 845 год
Літаратура правіць
- Григорий Турский. История франков = Historia Francorum. — М.: Наука, 1987. — 464 с.
- La Provence des origines à l'An mil: histoire et archéologie. Sous la direction de Février, Paul-Albert et al. Rennes: Ouest-France, 1989. 522 p. ISBN 2-7373-0456-3
- Poly, Jean-Pierre. La Provence et la société féodale, 879—1166: contribution à l'étude des structures dites féodales dans le Midi. Paris: Bordas, 1976. ISBN 2-04-007740-5
- Aurell, Martin et al. La Provence au Moyen âge. Aix-en-Provence: Publications de l'Université de Provence, 2005. ISBN 2-85399-617-4
- Papon, Jean-Pierre et al. Histoire générale de Provence. 7 vol. Nimes: Lacour, 1996. ISSN 0989-4616
- Déjean, Jean-Luc. Les comtes de Toulouse (1050—1250). Paris: Fayard, 1979 (réimpr. 1988). ISBN 2-213-02188-0