Старажытны Усход

Старажытны Усход — гісторыяграфічны тэрмін для абазначэння сукупнасці вельмі далёкіх па геаграфічных і гаспадарчых умовах абласцей, аселых і качавых народаў, якія існавалі ў перыяд гісторыі, штр храналагічна і генетычна папярэднічаў элінізму і хрысціянству. Лацінскае слова oriens, якое азначае «ўзыход» (ад «там, дзе сонца ўзыходзіць») мае аналагі ў шмат якіх мовах: «Левант» (< фр. levant «узыход»), Анатолія (< стар.-гр. Ανατολία), «Mizrah» на іўрыце (זריחה азначае «ўзыход»), «sharq» на арабскай мове (شرق) і «Краіна Узыходнага Сонца» ў адносінах да Японіі. Процілеглы тэрмін «Захад» паходзіць ад лацінскага слова occidens («там, дзе сонца садзіцца»).

Упершыню падзел навакольнага свету на Захад і Усход здзейснілі фінікійскія мараплаўцы. Але ўсеагульнае прызнанне падзелу свету на элінізаваны і раманізаваны Захад і «варварскі Усход» атрымаў у антычным свеце ў грэкаў і рымлян. Грань паміж Усходам і Захадам увесь час змянялася, але проціпастаўленне захоўвалася. Найбольш навочна гэта праявілася ў распадзе Рымскай імперыі на дзве часткі: Заходнюю і Усходнюю. У Сярэднявеччы Усходам для хрысціянскага свету стала і радзіма гэтага паняцця — Грэцыя, захопленая туркамі-асманамі. У Новы час, калі ішоў працэс стварэння еўрапейскімі дзяржавамі, перш за ўсё Вялікабрытаніяй і Францыяй, вялізных каланіяльных імперый, большая частка краін Усходу трапляе ў залежнасць ад метраполій. Гэта яшчэ больш узмацняе проціпастаўленне «перадавога» капіталістычнага Захаду і «адсталага» кансерватыўнага Усходу.

Гл. таксама

• Заходні свет
• Кембрыджская гісторыя старажытнага свету

Літаратура

• История древнего Востока. Зарождение древнейших классовых обществ и первые очаги рабовладельческой цивилизации. Часть первая: Месопотамия. Под ред. И. М. Дьяконова. М.: Главная редакция восточной литературы, 1983.
• История древнего Востока. Зарождение древнейших классовых обществ и первые очаги рабовладельческой цивилизации. Часть вторая: Передняя Азия. Египет. Под ред. Г. М. Бонгард-Левина. М.: Главная редакция восточной литературы, 1988.
• История древнего Востока. От ранних государственных образований до древних империй. Под ред. А. В. Седова. М., 2004. ISBN 5-02-018388-1
• Кембриджская история древнего мира. Т. III, ч. 3. Расширение греческого мира. VIII—VI вв. до н. э. М.: Ладомир, 2007. (Главы: Греки на Ближнем Востоке; Греки в Египте; Кипр; Кипрское слоговое письмо). ISBN 978-5-86218-467-9.
• Майоров Н.И. Введение в историю Древнего Востока. Учебное пособие. — Томск: Изд-во Томского университета, 2003. 143 с.
• Александрова Н. В., Ладынин И. А., Немировский А. А., Яковлев В. М. Древний Восток: Учебное пособие для вузов. — М.: АСТ, Астрель, 2008. — 656 с. — ISBN 978-5-17-045827-1, ISBN 978-5-271-17872-6
• Бухарин М. Д., Ладынин И. А., Ляпустин Б. С., Немировский А. А. История Древнего Востока. — М.: Дрофа, 2009. — 640 с. — ISBN 978-3-358-01189-22