Старамангольскае пісьмо

Манго́льскае пісьмо́, ста́раманго́льскае пісьмо́ — пісьменства, створанае на аснове уйгурскага алфавіта.

Пячать хана Гуюка, 1246.

Першыя помнікі мангольскага пісьма — надпіс на т.зв. Чынгісавым камені (1225), Пісьмо іль-хана Аргуна (1289).

Напрамак пісьма зверху ўніз, радкі чытаюцца злева направа, знакі паліфоннага характару (многія перадаюць па 2 ці 3 фанемы). У залежнасці ад становішча ў слове некаторыя знакі маюць 2 ці 3 абрысы.

У алфавіце 20 асноўных і 8 дадатковых літар (для перадачы іншамоўных гукаў) — вытворныя ад 14 асноўных знакаў уйгурскага алфавіта, які захоўваўся ў манголаў у запазычаным выглядзе; на мяжы 16—17 ст. у яго ўнесены значныя змены.

Былі таксама спробы стварэння больш дасканалых алфавітаў. Так, вядомыя таксама квадратнае пісьмо (13—14 ст., на аснове тыбецкага алфавіта), з 17 ст. — айрацкае «яснае пісьмо» Зая-Пандзіты (на аснове «старога пісьма»; атрымала шырокае распаўсюджанне сярод айратаў і калмыкаў).

Мангольскае пісьмо існавала да 1931 г. ў буратаў (Бурація) і да 1945 г. ў Манголіі; ва Унутранай Манголіі (Кітай) ім працягваюць карыстацца.

Гл. таксама

• Мангольскае квадратнае пісьмо

Літаратура

• Мангольскае пісьмо // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. С. 74.
• Верба Н. К. Монгольское письмо // Лингвистический энциклопедический словарь. — М.: «Советская энциклопедия», 1990.
• Санжеев Г. Д. Старописьменный монгольский язык. М., 1964;
• Санжеев Г. Д. Лингвистическое введение в изучение истории письменности монгольских народов. Улан-Удэ, 1977.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Старамангольскае пісьмо