Стывен Хокінг
Стывен Уільям Хокінг (англ.: Stephen William Hawking; 8 студзеня 1942, г. Оксфард, Вялікабрытанія — 14 сакавіка 2018, Кембрыдж, Вялікабрытанія) — англійскі фізік-тэарэтык. Член Лонданскага каралеўскага таварыства (1974), Нацыянальнай АН ЗША (1992).
| Стывен Хокінг | |
|---|---|
| англ.: Stephen William Hawking | |
 | |
| Дата нараджэння | 8 студзеня 1942[1][2][…] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 14 сакавіка 2018[5][6][…] (76 гадоў) |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Бацька | Frank Hawking[d][10] |
| Маці | Isobel Eileen Hawking[d][10] |
| Жонка | Jane Wilde Hawking[d] і Elaine Mason[d] |
| Дзеці | Lucy Hawking[d], Robert Hawking[d] і Timothy Hawking[d] |
| Род дзейнасці | фізік-тэарэтык, cosmologist, пісьменнік |
| Навуковая сфера | АТА, квантавая гравітацыя, тэарэтычная фізіка[11], касмалогія, прыкладная матэматыка[11], сусвет[11] і чорная дзірка[11] |
| Месца працы | |
| Навуковая ступень | бакалаўр мастацтваў[d] (1962) і доктарская ступень[d] (1 сакавіка 1966) |
| Навуковае званне | |
| Альма-матар | |
| Навуковы кіраўнік | Дэніс Сіяма[d] |
| Член у | |
| Прэміі | |
| Узнагароды | |
| Сайт | hawking.org.uk (англ.) |
| Подпіс |
 |
 Цытаты ў Вікіцытатніку | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфічныя звесткіПравіць
Скончыў Оксфардскі ўніверсітэт (1962), затым Кембрыджскі ўніверсітэт (1966), у якім і працаваў, з 1977 прафесар.
3 1962 паралізаваны, з 1985 страціў магчымасць маўлення.
У 22 гады ў Хокінга быў дыягнаставаны бакавы аміятрафічны склероз. Паводле прагнозаў урачоў, вучонаму заставалася жыць 2-3 гады. Аднак лёс Хокінга склаўся інакш. Ён быў двойчы жанаты, стаў бацькам траіх дзяцей. І ўжо цалкам паралізаваны прадаўжаў займацца навукай, выкладаў, выступаў з дакладамі з дапамогай камп’ютарнага галасавога сінтэзатара[22].
Прах Стывена Хокінга пахаваны ў лонданскім Вэстмінстэрскім абацтве.
Навуковая дзейнасцьПравіць
Навуковыя працы па агульнай тэорыі адноснасці, тэарэтычнай астрафізіцы і касмалогіі. Даказаў тэарэму аб сінгулярнасці прасторы-часу (тэарэма Xокінга—Пенроўза, 1960-я г.). Паказаў, што на пачатковых этапах эвалюцыі Сусвету маглі ўтварацца чорныя міні-дзіры (памерам з элементарную часціцу). У сярэдзіне 1970-х г. распрацаваў тэорыю «выпарэння» чорных дзір за кошт квантавых эфектаў і нараджэння пар часціц і антычасціц (выпрамяненне Xокінга).
Аўтар шэрагу навукова-папулярных кніг, у т.л. кнігі «Кароткая гісторыя часу», якая разышлася 10-мільённым тыражом.
Прэміі і ўзнагародыПравіць
- Прэмія А. Эйнштэйна 1978.
- Прэмія Вольфа 1988.
ПублікацыіПравіць
- Hawking, Stephen (1988). A Brief History of Time. New York: Bantam Books. ISBN 0-553-38016-8. https://archive.org/details/briefhistoryofti0000hawk.
- Hawking, S.W.; Penrose, R. (1970). "The Singularities of Gravitational Collapse and Cosmology". Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences 314 (1519): 529–548. doi:. Bibcode: 1970RSPSA.314..529H.
- Hawking, S. (1971). "Gravitational Radiation from Colliding Black Holes". Physical Review Letters 26 (21): 1344–1346. doi:. Bibcode: 1971PhRvL..26.1344H.
- Hawking, S.W. (1972). "Black holes in general relativity". Communications in Mathematical Physics 25 (2): 152–166. doi:. Bibcode: 1972CMaPh..25..152H. http://projecteuclid.org/DPubS?service=UI&version=1.0&verb=Display&handle=euclid.cmp/1103857884.
- Hawking, S.W. (1974). "Black hole explosions?". Nature 248 (5443): 30–31. doi:. Bibcode: 1974Natur.248...30H.
- Hawking, S.W. (1982). "The development of irregularities in a single bubble inflationary universe". Physics Letters B 115 (4): 295–297. doi:. Bibcode: 1982PhLB..115..295H.
- Hartle, J.; Hawking, S. (1983). "Wave function of the Universe". Physical Review D 28 (12): 2960–2975. doi:. Bibcode: 1983PhRvD..28.2960H.
- Hawking, S. (2005). "Information loss in black holes". Physical Review D 72 (8): 084013. doi:. Bibcode: 2005PhRvD..72h4013H.
Зноскі
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118761285 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 9 красавіка 2014.
- ↑ MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
- ↑ Stephen Hawking // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118761285 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 10 снежня 2014.
- ↑ Stephen Hawking // Stephen Hawking dies aged 76 — BBC, 2018. Праверана 14 сакавіка 2018.
- ↑ а б Stephen Hawking, modern cosmology's brightest star, dies aged 76 — The Guardian, 2018. — ISSN 1756-3224; 1354-4322 Праверана 14 сакавіка 2018.
- ↑ Prajavani
- ↑ https://www.francetvinfo.fr/monde/royaume-uni/stephen-hawking-sera-enterre-au-cote-de-newton-et-darwin-a-l-abbaye-de-westminster_2666542.html
- ↑ https://web.archive.org/web/20170324032948/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/stephen-hawking
- ↑ а б geni.com — 2006. — 175000000 экз.
- ↑ а б в г Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
- ↑ а б Hawking S. Properties of expanding universes — 1966. — 117 p. — doi:10.17863/CAM.11283
- ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
- ↑ а б Professor Stephen Hawking — Кембрыджскі ўніверсітэт.
- ↑ Physicist Stephen Hawking accepts post at Waterloo institute — Таронта Стар, 2008.
- ↑ http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/cambridgeshire/8282358.stm Праверана 17 сакавіка 2018.
- ↑ а б http://www.damtp.cam.ac.uk/people/s.w.hawking/ Праверана 17 сакавіка 2018.
- ↑ http://www.casinapioiv.va/content/accademia/en/academicians/ordinary/hawking.html
- ↑ http://www.amphilsoc.org/memhist/search?creator=hawking&title=&subject=&subdiv=&mem=&year=&year-max=&dead=&keyword=&smode=advanced
- ↑ NNDB — 2002.
- ↑ www.nasonline.org
- ↑ blr.belta.by Архівавана 17 сакавіка 2018.
ЛітаратураПравіць
- Касцюковіч М. Хокінг Стывен Уільям // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — С. 43. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
СпасылкіПравіць
|
Стывен Хокінг у Вікіцытатніку |
|---|---|
|
Стывен Хокінг на Вікісховішчы |
- Афіцыйны сайт Стывена Хокінга (англ.)