Сялец (Бярозаўскі раён)

Сялец
Краіна	Беларусь
Вобласць	Брэсцкая
Раён	Бярозаўскі
Сельсавет	Сялецкі
Каардынаты	52°35′13″ пн. ш. 24°51′56″ у. д.HGЯO
Заснаваны	1397
Насельніцтва	▼861 чал. (2009);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1643
Паштовы індэкс	225242
Аўтамабільны код	1
	Сялец на Вікісховішчы

Сяле́ц^[1] (трансліт.: Sialiec, руск.: Селец) — аграгарадок у Бярозаўскім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі. Адміністрацыйны цэнтр аднайменнага сельсавета.

Геаграфія

Знаходзіцца за 6 км (за 12 км^[2]) ад горада Бяроза і чыгуначнай станцыі Бяроза-Картузская, за 111^[2] км ад Брэста, на рацэ Башта пры яе сутоцы з Ясельдай, на паўднёвым беразе вадасховішча Сялец.

З паўночнага ўсходу ляжыць Сялецкае радовішча пяскоў^[3]. Лінзападобны паклад звязаны з флювіягляцыяльнымі адкладамі часу адступання сожскага ледавіка.

Гісторыя

Сялец — даўняе мястэчка гістарычнай Берасцейшчыны. Першы пісьмовы ўспамін пра Сялец датуецца 1397 годам. З 1471 года тут дзейнічаў касцёл. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў мястэчка ўвайшло ў склад Берасцейскага павета Берасцейскага ваяводства.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Сялец апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Пружанскім павеце. Станам на 1878 год, у мястэчку існавалі валасная ўправа, царква, каталіцкая капліца, яўрэйскі малітоўны дом, школа, бальніца.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам у 1921 годзе Сялец апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Пружанскага павета Палескага ваяводства.

У 1939 годзе Сялец увайшоў у склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года стаў цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі.

Перад вайной у вёсцы жыло 1699 чалавек у 391 двары^[4].

Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў 1942—1943 гадах гітлераўцамі было спалена 264 дамоў, забіта 164 чалавекі^[4].

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1830 год — 468 муж., з іх шляхты 2, духоўнага саслоўя 2, мяшчан-іудзеяў 176, мяшчан-хрысціян і сялян 286, жабракоў 2^[5]; 1878 год — 2306 чал. (1126 муж. і 1180 жан.), у тым ліку 932 юдэі^[6]
XX стагоддзе: 1921 год — 997 чал.^[7]; 2002 год — 1023 чал., 397 двароў^[2].

Славутасці

Свята-Успенская царква

Касцёл Святога Аляксея (1908—1912 г., мураваны).
Свята-Успенская царква (1865—1870 г., мураваная).
Капліца Святога Лаўрэнція (XIX ст., мураваная).

Страчаная спадчына

Уніяцкая царква

Вядомыя асобы

Аляксандр Акінчыц (1839—1886) — медык, публіцыст, мемуарыст.
Мікалай Аляксандравіч Арахоўскі (1950—1997) — беларускі мастак, драматург, пісьменнік.
Эліяху бен Шлома Залман (1720—1797) — яўрэйскі рэлігійны дзеяч .
Іосіф Карлавіч Здановіч (1898—?) — беларускі і рускі музыказнавец, фалькларыст.
Аляксандр Уладзіміравіч Івашкоў (нар. 1951) — беларускі архітэктар.
Алесь Разанаў (1947—2021) — паэт, лаўрэат Купалаўскай прэміі (1990).
Віктар Пятровіч Супрунчук (нар. 1949) — беларускі пісьменнік.

Таксама з мястэчка паходзяць продкі Уладзіміра Высоцкага^[8].

Зноскі

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU). Сустракаецца таксама варыянт Сэ́лец.
↑ ^а ^б ^в БелЭн 2002.
↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
↑ ^а ^б Селец (руск.)
↑ Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 414.
↑ Sielec (22) // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno (польск.). — Warszawa, 1883. S. 529.
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VIII: Województwo Poleskie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924.
↑ Мікалай Пейган. Сялецкія карані Уладзіміра Высоцкага Архівавана 5 кастрычніка 2013. // «Маяк», 30 снежня 2009.

Літаратура

Сяле́ц // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 336. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
М. Пейган. Аспекты рэлігійнага жыцця сяла Сялец // «Гiстарычная брама» № 1 (5), 1998.
М. Пейган. Што ў імені тваім… // «Маяк» № 45, 1997.
М. Пейган. Хто нас вучыў, хто нас лячыў… // «Маяк» № 62, 1997.
Sielec (22) // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom X: Rukszenice — Sochaczew (польск.). — Warszawa, 1889. — S. 529.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сялец (Бярозаўскі раён)

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU). Сустракаецца таксама варыянт Сэ́лец.

[FOOTNOTEБелЭн2002-2] а ^б ^в БелЭн 2002.

[3] Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.

[Бер-4] а ^б Селец (руск.)

[5] Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. С. 414.

[6] Sielec (22) // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno (польск.). — Warszawa, 1883. S. 529.

[7] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VIII: Województwo Poleskie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1924.

[8] Мікалай Пейган. Сялецкія карані Уладзіміра Высоцкага Архівавана 5 кастрычніка 2013. // «Маяк», 30 снежня 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]