Сямён Якаўлевіч Вальфсон

Сямён Якаўлевіч Вальфсон
Сямён Якаўлевіч Вальфсон
Дата нараджэння	27 мая (8 чэрвеня) 1894
Месца нараджэння	Бабруйск, Бабруйскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	1941
Месца смерці	Мінск;
Грамадзянства	СССР;
Род дзейнасці	літаратуразнавец, сацыёлаг, філосаф
Навуковая сфера	філасофія
Месца працы	БДУ; Інстытут дзяржавы і права НАН Беларусі;
Навуковае званне	акадэмік АН БССР, прафесар
Альма-матар	Гайдэльбергскі ўніверсітэт; Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Тараса Шаўчэнкі (1919);
Член у	Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР (1938);
Узнагароды і прэміі
	Сямён Якаўлевіч Вальфсон на Вікісховішчы

Сямён Якаўлевіч Вальфсон (27 мая (8 чэрвеня) 1894, Бабруйск — 1941, Мінск) — беларускі дзяржаўны дзеяч, філосаф, літаратуразнавец, педагог^[1].

БіяграфіяПравіць

Да Першай сусветнай вайны вучыўся ў Гайдэльбергскім універсітэце, з пачаткам вайны вярнуўся ў Расію. У 1919 скончыў Кіеўскі ўніверсітэт^[1]. Член ЦВК БССР (1929—1938). Акадэмік АН БССР (з 1928), акадэмік-сакратар Аддзялення грамадскіх навук АН БССР (з 1936). Прафесар БДУ (з 1921), дэкан факультэта права і гаспадаркі (1925—1930), першы намеснік дэкана факультэта грамадскіх навук БДУ (з 1936). Дырэктар Інстытута філасофіі і права (1931—1938)^[1].

Падчас хвалі рэпрэсій 1937—1938 гг. змог трапіць у псіхіятрычную бальніцу (1938) і перабыць там, верагодна, да 1940. У 1940—1941 ізноў працаваў. Пасля захопу Мінска нямецкімі войскамі быў схоплены і забіты фашыстамі.

Першыя прафесары БДУ, 1922 год (злева направа):
Ніжні рад: С. З. Кацэнбоген, А. М. Вазнясенскі, М. М. Нікольскі, У. І. Пічэта, У. М. Ігнатоўскі, Я. Ю. Лёсік, А. А. Міхайлоўскі;
Сярэдні рад: І. М. Салаўёў, С. Я. Вальфсон, Я. І. Барычэўскі, А. А. Савіч, Д. А. Жарынаў, Я. К. Успенскі, І. Я. Герцык;
Верхні рад: У. М. Перцаў, М. М. Шчакаціхін, В. В. Якунін, М. М. Піятуховіч.

Навуковая дзейнасцьПравіць

Даследаваў гісторыю філасофіі, сацыялогіі, навукі і культуры, стан рэлігійнага жыцця^[1]. Аўтар падручнікаў па дыялектычным матэрыялізме. Даследаваў творчасць М. Горкага, А. Пушкіна, І. Гурскага. Стварыў шэраг работ па праблеме фашызму: «Расавыя тэорыі фашызму і класавая барацьба» (1934), «Расавыя тэорыі» германскага фашызму" (1937) і інш.

Як літаратурны крытык выступаў з пазіцый вульгарнага сацыялагізму^[2]; палемізаваў з плынямі ў беларускім мовазнаўстве (на чале якіх называў І. Воўк-Левановіча і П. Бузука, Я. Лёсіка), прадстаўнікоў якіх вінаваціў, адпаведна, у схільнасці да расійскага вялікадзяржаўнага шавінізму і да «антыпралетарскага» моўнага пурызму. У 1931 годзе ў Мінску выходзіць зборнік пад рэдакцыяй акадэміка С. Я. Вальфсона «Навука на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі», дзе змешчаны артыкул самога Вальфсона «Ідэалогія і метадалогія нацдэмакратызму». У сваёй прамове на паседжанні, прысвечаным трыццаціпяцігоддзю літаратурнай дзейнасці Я. Купалы (8.12.1940), «здолеў узняцца над спрошчанасцю сваіх [ранейшых] трактовак»^[3], адзначыў «незабыўныя гістарычныя заслугі Купалы».

"Партрэт філосафа С. Я. Вольфсана". Мастак Я. Кругер, 1920-я

ТворыПравіць

Диалектический материализм. Мн., 1922
Марксизм и педагогика. Мн., 1924
Плеханов. Мн, 1924
Диалектический материализм. Ч. 1-3. 6-е изд. Мн., 1926
За марксізм. Мн., 1928
Сучасная рэлігійнасць. Мн., 1930
Супраць расавых тэорый. Мн, 1935
Сям'я і шлюб у гістарычным развіцці. Мн., 1937
В матрацной могиле: Повесть из жизни Генриха Гейне. Мн, 1940.

Зноскі

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Вольфсон Семён Яковлевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 125. — 737 с.
↑ Маракоў…
↑ І. Багдановіч, працытавана у артыкуле Маракова.

ЛітаратураПравіць

ВАЛЬФСОН Сямён Якаўлевіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 3. Кн.1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. Т. 1. — Мн., 1992.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Беларусы — Варанец. — 511 с. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3), ISBN 985-11-0035-8.
Яноўскі А., Зельскі А. Гісторыя Беларускага дзяржаўнага універсітэта ў біяграфіях яго рэктараў. — Мн., 2001. С. 49.
Даведнік Маракова
БП, т. 1; БЭ, т. 3; Яноўскі А., Зельскі А. Гісторыя Беларускага дзяржаўнага універсітэта ў біяграфіях яго рэктараў. Мн., 2001. С. 49.

СпасылкіПравіць

	Сямён Якаўлевіч Вальфсон на Вікісховішчы

Акадэмік ВАЛЬФСОН Сямён Якаўлевіч
Сямён Якаўлевіч Вальфсон у базе дадзеных "История белорусской науки в лицах" Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)

[БС-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Вольфсон Семён Яковлевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 125. — 737 с.

[2] Маракоў…

[3] І. Багдановіч, працытавана у артыкуле Маракова.

[1]

[2]

[3]