Талака (таварыства)
«Талака» — незалежная арганізацыя моладзі ў 1985—1990 гг., гісторыка-культурнае аб'яднанне. Створана восенню 1985 года як клуб аховы помнікаў. Займалася ўдзелам у рэстаўрацыйных работах і археалагічных раскопах, аховай помнікаў гісторыі і архітэктуры, змаганнем за стварэнне беларускіх класаў і школаў, правядзеннем экалагічных экспедыцый, культурна-асветніцкай дзейнасцю, адраджэннем народных традыцый і святаў. У другой палове 1980-х (да 1989) «Талака» была самай вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй[2].
| Талака | |
|---|---|
| Год заснавання | 1985 |
| Размяшчэнне | Рэспубліка Беларусь, Мінск |
| Ключавыя фігуры | Сяржук Вітушка, Вінцук Вячорка, Віктар Івашкевіч, Алесь Суша |
| Колькасць членаў | 50 |
| Слоган | «Дзе пачую талаку, туды ногі валаку»[1] |
| Дата ліквідацыі | 1990 |
ГісторыяПравіць
 Вонкавыя відэафайлы
| |
|---|---|
|
|
Сведкі. 1980-я. Талака. БелСат (20 мая 2015) |
Таварыства «Талака» створана восенню 1985 года як клуб аховы помнікаў. Ля вытокаў яе заснавання былі Сяржук Вітушка, Вінцук Вячорка, Віктар Івашкевіч, Алесь Суша[3].Ініцыятарам назвы «Талака» быў скульптар Гэнік Лойка[4][5]. Спокліч арганізацыі «Дзе пачую талаку, туды ногі валаку» прыдумаў Сяржук Вітушка[1]. За аснову сваёй эмблемы «Талака» ўзяла выяву мінскай ратушы, якая ў той час яшчэ не была адноўленая.
У канцы 1980-х «Талака» зрабілася вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй. Удзельнікі арганізацыі ўзнаўлялі і падтрымлівалі нацыянальныя традыцыі — ад культывацыі беларускага мовы, тэатру, літаратуры, выяўленчага мастацтва, фальклёру, року і да пашырэння незалежніцкай палітычнай думкі, друку і арганізацыі[6].
«Талака» зрабіла для сябе традыцыйным штогадовае правядзенне Купалля, Калядаў, Гукання Вясны. Менавіта яна стала ініцыятарам адраджэння гэтых свят. Апроч таго праводзіліся археалагічныя раскопы, у тым ліку ў Верхнім горадзе (старая частка Мінска). Удзельнікі арганізацыі бралі ўдзел у талоках — падчас рэстаўрацыі Траецкага прадмесця і будучага музея Ваньковіча ў Мінску, прыводзілі ў парадак мясціны, звязаныя з памяццю паўстанцаў 1863 года[7]. «Талака» выпускала насценную газету «Ратуша» (дзе адлюстроўвалася дзейнасць суполкі), у 1986—1987 наладзілі выпуск самвыдавецкага «Бурачка», у 1989 выпусцілі гумарыстычнае выданне «Брук» (прымеркаванае да 23 лютага — дня Савецкай арміі). Разам з іншымі незалежнымі суполкамі «Талака» ўдзельнічала ў падрыхтоўцы і правядзенні масавых мерапрыемстваў: «Дзвінскае ралі'87», мітынг у абарону Верхняга гораду (1988); «Прыпяць'88»; мітынгі ў Курапатах і на Усходніх могілках, антыракетны паход (1990) і інш..
«Талака» спрычынілася да нараджэння новай хвалі нацыянальнага адраджэння 80-90-х гадоў ХХ стагоддзя. З ініцыятывы «Талакі» у беларускую прастору быў вернуты спокліч «Жыве Беларусь!», а таксама бел-чырвона-белы сцяг і герб «Пагоня»[1][7]. Першая публічная лекцыя, прысвечаная бел-чырвона-беламу сцягу, была праведзена «Талакой» ў 1987 годзе, у залі Тэатра эстрады[1].
За час існавання Талакі ў яе пасяджэннях і мерапрыемствах бралі ўдзел сотні маладых людзей, але правадзейных членаў было каля пяцідзесяці[3]. Кіраўніцтва ў клубе было калегіяльнае. Галоўным кіруючым органам была Рада, члены ў якую абіраліся падчас Сойму большасцю галасоў. Кіраўніком арганізацыі нязменна быў Сяржук Вітушка[7].
ФотагалерэяПравіць
Талака ладзіць святкаванне «Гукання вясны» з гульнямі для моладзі, Парк Горкага, 1990
Талака ладзіць святкаванне «Калядаў», 1989
Талака ладзіць святкаванне «Калядаў», 1989.
Талака разам з Сяржуком Сокалавым-Воюшам, Парк Горкага, 1990.
Талака на эксурсіі ў Заслаўскім музеі, 1989
Святкаванне 150-годдзя Ф. Багушэвіча (в. Свіраны). Ігар Гатальскі і Алег Грушэцкі. 1990.
Талака ў Плябані пад час Дзядоў на ўшанаванні памяці паўстанцаў Кастуся Каліноўскага (Алег Грушэцкі), 1989.
Лідар Талакі — Сяржук Вітушка. 1989.
Гл. таксамаПравіць
Зноскі
- ↑ а б в г У «Галіяфах» адкрылі выставу, прысвечаную 30-годдзю «Талакі». Наша Ніва (23 снежня 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
- ↑ Андросік Л.. «Талака» (Менск). Архіў Найноўшае Гісторыі (2 чэрвеня 1999). Праверана 15 лютага 2019.
- ↑ а б Юры Тамковіч. Скаўтынг у сэрцы, казкі ў душы(недаступная спасылка). mocny.by (21 лютага 2020). Архівавана з першакрыніцы 24 лютага 2020. Праверана 24 лютага 2020.
- ↑ Сведкі. 1980-я. Талака. БелСат (10 мая 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
- ↑ Гэнік Лойка: Але глянеш на яго і бачыш анёла. Радыё Свабода (11 красавіка 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
- ↑ Алеся Сёмуха. Ён літаральна зьзяў гэтым непамысным натхненьнем. Радыё Свабода (7 красавіка 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
- ↑ а б в Сяргей Абламейка. Я ня бачу іншай кандыдатуры на тую ролю, на якую гісторыя абрала яго. Радыё Свабода (8 красавіка 2015). Праверана 7 сакавіка 2019.
ЛітаратураПравіць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Ларыса Андросік. «Талака» (Менск) // Дэмакратычная апазыцыя Беларусі (1956—1991). — Мн.: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999. — ISBN 985-6374-08-1.
СпасылкіПравіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Талака (таварыства)- Вінцук Вячорка. Сяржук Вітушка — узор беларускага інтэлігента. Новы Час (11 красавіка 2015). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2020. Праверана 21 сакавіка 2016.
