Талачын

Горад

Талачын

Касцёл св. Антонія


Сцяг	Герб

Краіна	Беларусь
Вобласць	Віцебская
Раён	Талачынскі
Сельсавет	Талачынскі
Каардынаты	54°25′ пн. ш. 29°42′ у. д.^HGЯO
Першае згадванне	1433
Горад з	1955
Насельніцтва	9 744 чалавекі^[1] (2016)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 2136
Паштовы індэкс	211070
Аўтамабільны код	2

Талачын на карце Беларусі ±

Талачын на Вікісховішчы

Талачы́н^[2] (афіц. транс.: Talačyn), мясцовае: Талачыно́ — горад у Віцебскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Талачынскага раёна. Чыгуначная станцыя на лініі Мінск—Масква. Горад размешчаны на рацэ Друць, за 124 км у напрамку на паўднёвы захад ад Віцебска. Праз Талачын праходзіць аўтамабільная дарога Мінск—Масква, а таксама дарогі ў напрамках на Круглае, Чашнікі, Сянно. Мае аўтобусную сувязь з Мінскам і Віцебскам. Насельніцтва 9 744 чал. (2017)^[3].

Змест

ГісторыяПравіць

Упершыню згадваецца пад 1433 г. як горад у Вялікім Княстве Літоўскім, уваходзіў у склад Друцкага княства, з сярэдзіне XVI ст. гандлёвае мястэчка Аршанскага павета, з XVII ст. належала Сапегам. Магдэбургскае права атрымаў 4.10.1634 г. З 1772 г. у складзе Расійскай імперыі, да 1793 г. — памежны пункт з мытняй. У XVII ст. Сангушкі адкрылі ў Талачыне базыльянскі манастыр са школай і шпіталем. Падчас вайны 1812 г. Талачын разбураны; у ліпені і лістападзе тут спыняўся Напалеон I. Падчас адступлення французаў па загадзе Напалеона ў Талачыне спаленыя сцягі «Вялікай арміі». У 19 ст. праз Талачын ішоў гандаль збожжам і лесам. З 1924г. цэнтр раёна ў складзе Аршанскай акругі, з 1938 — у складзе Віцебскай вобласці. У 1938 годзе атрымаў статус гарадскога пасёлка. У час Вялікай Айчыннай вайны з 8 ліпеня 1941 г. да 26 чэрвеня 1944 г. акупіраваны нямецка-фашысцкімі войскамі^[4]. З 22 ліпеня 1955 г. Талачын атрымаў статус горада.

НасельніцтваПравіць

XIX стагоддзе: 1897 — 2 614 чал.^[4]
XX стагоддзе: 1939 — 6,1 тыс. чал.^[4]; 1959 — 6,5 тыс. чал.^[4]; 1970 — 7,4 тыс. чал.^[4]; 1994 — 11,6 тыс. чал.^[4]
XXI стагоддзе: 2006 — 10,3 тыс. чал.; 2009 — 10,3 тыс. чал.; 2016 — 9 761 чал.^[1]; 2017 — 9 744 чал.^[3]

ЭканомікаПравіць

Эканоміка прадстаўлена прадпрыемствамі тэкстыльнай, першаснай апрацоўкі льну, харчовай прамысловасці. Гасцініца.

УП «Талачынскі кансервавы завод».
ААТ «Талачынскі масларобча-сыраробчы завод».
Талачынская тэкстыльная фабрыка.
УП «Талачынскае ПМС».

КультураПравіць

Талачынскі гісторыка-краязнаўчы музей (у асноўным фондзе больш за 7,5 тыс. экспанатаў).

Паэт П. Панчанка напісаў верш «Ода Талачыну», А. Мазур верш «Талачын»^[5].

СлавутасціПравіць

Талачынская Свята-Пакроўская царква

Вядомыя асобыПравіць

Валерый Данілавіч Анісенка, беларускі тэатральны рэжысёр
Міхаіл Савіцкі (нар. 18.02.1922 у в. Звянячы), народны мастак Беларусі (1972), народны мастак СССР (1983), правадзейны член АМ Расіі, акадэмік Нацыянальнай АН Беларусі.
Лявон Баразна, беларускі мастак і фалькларыст
Аркадзь Жураўскі (нар. 5.8.1924, в. Янава каля Талачына), беларускі мовазнавец, аўтар прац «Гісторыя беларускай літаратурнай мовы» (1967), «Мова нашых продкаў» (1983), адзін са складальнікаў «Гістарычнага слоўніка беларускай мовы» (1982—1993).
Ізраіль (Ізя) Бейлін (больш вядомы як Ірвінг Берлін), напісаў амаль 1,5 тысячы песень да амерыканскiх мюзiклаў i кiнафiльмаў, а таксама адну з самых вядомых у ЗША песень i неафiцыйнага гiмна краіны — «God bless America». Бiёграфы Берлiна нязгодныя ў яго месцы нараджэння, апроч «талачынскай» ёсць версiя, што Iзраель Бейлiн нарадзiўся ў Цюменi, хоць i ўсе згодны, што сям'я Бейлiна жыла ў Талачыне перад ад'ездам ў ЗША.
Браніслаў Самойлаў, беларускі велагоншчык

Гл. таксамаПравіць

ЗноскіПравіць

↑ ^1,0 ^1,1 Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7 (DJVU).
↑ ^3,0 ^3,1 Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.) . Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Беларусь: Энцыклапедычны даведнік / Рэдкал.: Б. І. Сачанка і інш. — Мн.: БелЭн, 1995. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
↑ Мазур А. Талачын: верш // Витьбичи. — 2006. — 19 окт.

ЛітаратураПравіць

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — 552 с.: іл. ISBN 985-11-0251-2 (т. 15), ISBN 985-11-0035-8.
Талачын // Гарады і гарадскія пасёлкі Беларусі / рэд. Л. К. Калошына. — Мн., 1981. — С. 230—231.
Талачын // Рэспубліка Беларусь: вобласці і раёны: энцыклапедычны даведнік / аўт. — склад. Л. В. Календа. — Мн., 2004. — С. 161—163.
Беларусь: Энцыклапедычны даведнік / Рэдкал.: Б. І. Сачанка і інш. — Мн.: БелЭн, 1995. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
Татаринов, Ю. Толочин / Ю. Татаринов // Города Беларуси. Витебщина. — Мн., 2006. — С. 17—18.
Толочин // Путеводитель по городам и районным центрам Республики Беларусь / сост. А. В. Варивончик (и др.). — Мн., 2004. — С. 242—243.
Шаўрук Н. В., Шнэйдар А. А. Старонкі мінулага // Памяць: гісторыка-дакументальная хроніка Талачынскага раёна / рэдкал. І. П. Шамякін (і інш.). — Мн., 1988. — С. 30—34.
Шнейдер А. А. Толочин: историко-экономический очерк / А. А. Шнейдер. — Мн., 1983. — 62 с.