Тэадор Сведберг

Тэадор Сведберг (шведск.: Theodor Svedberg; 30 жніўня 1884, Вальбу — 26 лютага 1971, Копарберг) — шведскі фізіка-хімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі ў 1926 годзе за яго працу па дысперсным сістэмам.

Тэадор Сведберг
шведск.: Theodor Svedberg
Дата нараджэння	30 жніўня 1884(1884-08-30)[…]
Месца нараджэння	Валба[d], Швецыя
Дата смерці	25 лютага 1971(1971-02-25)[…] (86 гадоў)
Месца смерці	Эрэбру, камуна Эрэбу, лен Эрэбру, Швецыя
Грамадзянства	Швецыя
Жонка	Андрэа Андрэен[d]
Дзеці	Эліяс Сведберг[d] і Hillevi Svedberg[d]
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта, дзеяч мастацтваў
Навуковая сфера	біяхімія
Месца працы	Упсальскі ўніверсітэт
Альма-матар	Упсальскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Oskar Widman[d] і Carl Benedicks[d]
Вядомыя вучні	Арнэ Тыселіус
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна[d] Шведская каралеўская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Каралеўскае фізіяграфічнае таварыства ў Лундзе[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Амерыканскае філасофскае таварыства[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША
Узнагароды і прэміі	Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (1926) Ганаровы доктар Каралеўскага тэхналагічнага інстытута (1944)
Тэадор Сведберг на Вікісховішчы

Біяграфія

У 1907 годзе скончыў Упсальскі ўніверсітэт і працаваў там жа (з 1921 года прафесар). З 1949 года дырэктар інстытута ядзернай хіміі (Інстытут Г. Вернера) у г. Упсала.

Аўтар навуковых прац пераважна па калоіднай хіміі, электрафарэзе, фізікахіміі бялкоў.

Эксперыментальна пацвердзіў (1906) распрацаваную А. Эйнштэйнам і М. Смалухоўскім тэорыю броўнаўскага руху. даказаў рэальнасць існавання малекул.

Прапанаваў метад ультрацэнтрыфугавання для выдалення калоідных часціц з раствораў (1919), у т.л. для седыментацыі бялкоў.

Стварыў першую аналітычную ультрыцэнтрыфугу, якая забяспечвала паскарэнне 5×10³×g (1923).

Вызначыў малекулярную масу і форму малекул бялкоў (1926).

Член Шведскай АН (1912), замежны член АН СССР (1966).

Быў жанаты на Андрэа Андрэен (1888-1972), дзеячцы міжнароднага жаночага дэмакратычнага руху, лаўрэата Міжнароднай Сталінскай прэміі «За ўмацаванне міру паміж народамі» (1953).

Навуковыя працы

• Die Existenz der Moleküle, Lpz., 1912
• Colloid chemistry, N. Y., 1924

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0238-5 (Т. 14).

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.) 
• Профіль Теадора Сведберга на афіцыйным сайце РАН