Фердынанд I Справядлівы
Фернанда I Арагонскі (ісп.: Fernando I de Aragón) таксама празваны «Антэкерскім», «Справядлівым» і «Сумленным» (27 лістапада 1380, Медзіна-дэль-Кампа — 2 красавіка 1416, Ігуалада) — кароль Арагона, Валенсіі, Маёркі, Сардзініі, Корсікі (намінальна), Сіцыліі, герцаг Афін і Неапатрыі (намінальна), граф Барселоны, Русільёна і Сердані ў 1412—1416 гадах), рэгент Кастыліі ў 1406—1416 гадах з дынастыі Трастамара.
| Фердынанд I Справядлівы | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ісп.: Fernando I de Aragón араг.: Ferrando I катал.: Ferran I | |||||||
.jpg) Каранацыя Фердынанда I. Музей Прада, Мадрыд. | |||||||
 | |||||||
|
|||||||
| Каранацыя | 1414 | ||||||
| Папярэднік | Марцін I | ||||||
| Пераемнік | Альфонс V | ||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Марцін II | ||||||
| Пераемнік | Альфонс I | ||||||
| Нараджэнне |
27 лістапада 1380 ці 2 лістапада 1380[1] |
||||||
| Смерць |
2 красавіка 1416[2] (35 гадоў) |
||||||
| Месца пахавання | |||||||
| Род | Дынастыя Трастамара | ||||||
| Бацька | Хуан I[d][3] | ||||||
| Маці | Элеанора Арагонская[d][3] | ||||||
| Жонка | Элеанора д’Альбукерке[d][3][4] | ||||||
| Дзеці | Альфонса V Вялікадушны, Марыя Арагонская[d], Хуан II Бязверны[3], Энрыке Арагонскі[d], Элеанора Арагонская[d][3], Педра Арагонскі[d], Санча Арагонскі[d], Марыя Арагонская[d][3] і Альфонса V Вялікадушны[3] | ||||||
| Веравызнанне | каталіцтва | ||||||
| Дзейнасць | кіраўнік, суверэн | ||||||
 Фердынанд I Справядлівы на Вікісховішчы | |||||||
БіяграфіяПравіць
Фернанда быў сынам караля Хуана I Кастыльскага і Элеаноры Арагонскай.
У 1406 годзе, калі сканаў яго старэйшы брат Энрыке III Кастыльскі, Фернанда адмовіўся ад кастыльскай кароны, а замест гэтага стаў разам з удавой Энрыке — Кацярынай Ланкастэрскай — рэгентам пры малалетнім Хуане II. На гэтай пасадзе праявіліся яго адміністрацыйныя здольнасці ва ўнутраных справах.
Падчас вайны з Гранадскім эміратам у 1410 годзе Фернанда захапіў горад Антэкера, па назве якога атрымаў сваю мянушку.
Калі Марцін I Арагонскі — яго дзядзька па маці — памёр, не пакінуўшы законнага спадчынніка, то ў 1412 годзе, паводле Каспскага кампрамісу, Фернанда стаў каралём Арагона. Яго сапернік, Хаймэ II Урхельскі, выступіў супраць гэтага рашэння, і Фернанда далучыў графства Урхель да Арагонскага каралеўства.
Фернанда I увёў для спадчынніка арагонскай кароны тытул «прынц Жыронскі».
Самым прыкметным дасягненнем яго кароткага кіравання стала яго згода ў 1416 годзе на зняцце антыпапы Бенедыкта XIII, што спрыяла завяршэнню Вялікага заходняга расколу, які раздзіраў рымска-каталіцкую царкву на працягу 40 гадоў.
Фернанда I Арагонскі пахаваны ў манастыры Паблет. Ларэнца Вала напісаў афіцыйную біяграфію Фернанда I — «Historiarum Ferdinandi regis Aragonum libri sex» («Пра дзеянні Фердынанда, караля Арагона»).
ПродкіПравіць
Сям’я і дзеціПравіць
У 1393 годзе Фернанда ажаніўся з Элеанорай д’Альбукерке, і ў іх было сем дзяцей:
- Альфонса (1396—1458), кароль Арагона, Сіцыліі і Неапаля
- Марыя (1396—1445), першая жонка Хуана II Кастыльскага
- Хуан (1398—1479), кароль Арагона і Навары
- Энрыке (1400—1445), герцаг Віленскі, граф Альбукеркскі і Эмпурэйскі і інш., а таксама магістр Ордэна Сант’яга
- Элеанора (1402—1445), жонка Дуарты I
- Санча Арагонскі (1410—1416)
Зноскі
СлавутасціПравіць
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Фердынанд I Справядлівы
