Фіна-ўгорскія мовы

Фі́на-ўгорскія мовы — група роднасных моў у складзе ўральскай моўнай сям'і, якія традыцыйна з'яўляюцца нацыянальнымі мовамі фіна-ўгорскіх народаў.

Фіна-ўгорская
Таксон галіна
Арэал Венгрыя, Нарвегія, Расія, Фінляндыя, Швецыя, Эстонія і інш.
Класіфікацыя
Катэгорыя Мовы Еўразіі
Уральская сям'я
Склад
угорская падгаліна, фіна-пермская падгаліна
Коды моўнай групы
ДАСТ 7.75–97 фиу 742
ISO 639-2 fiu
ISO 639-5 fiu
Моўнае дрэва для ўральскіх моў[1]. Легенда карты:      Жывыя мовы      Мёртвыя мовы

Фіна-ўгорскія разам з самадыйскімі мовамі (састарэлая назва — самае́дскія, пераклад з састарэлага рускамоўнага тэрміну «самоѣдскіе языки») складаюць уральскую моўную сям'ю, якая ў сваю чаргу ўваходзіць у гіпатэтычную надсям'ю настратычных моў, праз якую фіна-ўгорскія мовы меркавана могуць быць звязанымі з індаеўрапейскімі мовамі. Тэрмін «фіна-ўгорскія мовы» часам можа ўжывацца як сінонім тэрміну «ўральскія мовы»[2].

Класіфікацыя правіць

Звычайна фіна-ўгорскія мовы пераважна ўключаюць ва ўральскую моўную сям'ю[3][4][5]. Уральскую моўную сям'ю, у якую ў сваю чаргу ўваходзяць фіна-ўгорскія мовы, часам далучаюць да ўральска-юкагірскай моўнай сям'і, а праз яе — у настратычную макрасям'ю, праз якую фіна-ўгорскія мовы злучаюцца з алтайскімі, дравідыйскімі, індаеўрапейскімі, картвельскімі, эскімоска-алеуцкімі і афразійскімі мовамі. Між тым, дадзеная гіпотэза ў нашыя часы з'яўляецца выключна меркаванай.

Таксама існуюць гіпотэзы, паводле якіх фіна-ўгорскія мовы (пры пасярэдніцтве ўральскіх моў) уваходзяць у склад еўраазіяцкіх, урала-сібірскіх, эскімоска-ўральскіх, інда-ўральскіх ці ўральска-алтайскіх моў.

Існуе гіпотэза падгрупы фіна-волжскіх моў у складзе фіна-ўгорскіх моў, мэтай якой з'яўляецца абагульненне ў межах адной падгрупы марыйскіх, мардоўскіх, а часам фінскіх (прыбалтыйска-фінскіх) і саамскіх моў фіна-ўгорскай моўнай сям'і. Аднак часцей за ўсё існаванне гэтай падгрупы ў складзе фіна-ўгорскіх моў аспрэчваецца[6], а таму часцей за ўсё ідзе гаворка пра непасрэднае размяшчэнне мардоўскіх, марыйскіх, прыбалтыйска-фінскіх і саамскіх моў у складзе фіна-ўгорскай моўнай сям'і.

Унутры ўральскіх моў класіфікацыя фіна-ўгорскіх моў выступае наступным чынам. Моўныя падгрупы, якія з'яўляюцца гіпатэтычнымі ці спрэчнымі, вылучаныя курсівам.

Зноскі

  1. На схеме паказаная беспасярэдняя пераемнасць саамскіх, балта-фінскіх, мардоўскіх і пермскіх моў ад уральскіх, у абыход пераемнасці гэтых моў ад фіна-ўгорскай моўнай сям'і. Таксама не паказаная група фіна-волжскіх моў, існаванне якой досыць часта ставіцца пад сумнеў.
  2. Tommola, Hannu. Finnish among the Finno-Ugrian languages. Mood in the Languages of Europe. // John Benjamins Publishing Company. — 2010.
  3. Финно-угорские (угро-финские) языки // Вялікая савецкая энцыклапедыя.
  4. Уральские языки // Вялікая савецкая энцыклапедыя.
  5. Finno-Ugric languages // Encyclopædia Britannica.
  6. Salminen, Tapani. Problems in the taxonomy of the Uralic languages in the light of modern comparative studies. — 2002.