Вікіпедыя

Царскасельскі павет

Царскасе́льскі павет (руск.: Царскосельский уезд) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Санкт-Пецярбургскай (Петраградскай) губерні Расійскай імперыі і РСФСР, якая існавала ў 1780—1923 гадах. Павятовы горад — Царскае Сяло.

Царскасельскі павет
руск.: Детскосельский уезд
руск.: Софийский уезд
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна  Расійская імперыя
Уваходзіць у Санкт-Пецярбургская губерня
Адміністрацыйны цэнтр Царскае Сяло
Дата ўтварэння

1 (14) студзеня 1780 — Сафійскі;

29 жніўня (10 верасня) 1808 — Царскасельскі
Дата скасавання 14 лютага 1923
Насельніцтва (1897) 149 845[1]
Царскасельскі павет на карце
Падзел Царскасельскага павета на воласці (з карты Петраградскай губерні 1916 года).
Умоўныя знакі да карты Петраградскай губерні 1916 года.
Герб горада Сафіі, першапачатковага цэнтра павета

Геаграфічнае становішча правіць

Царскасельскі павет размяшчаўся ў цэнтральнай частцы губерні і межаваў з Шлісельбургскім паветам на паўночным усходзе, Ямбургскім і Пецяргофскім на захадзе, Лужскім на поўдні і з Наўгародскай губерняй на ўсходзе. Плошча павета ў 1897 годзе складала 3781,8[1] вёрст² (4304 км²).

Сучаснае становішча правіць

У наш час тэрыторыя былога павета ўваходзіць у склад двух суб’ектаў Расійскай Федэрацыі: горад Санкт-Пецярбург (Пушкінскі раён, Краснае Сяло, Колпіна) і Ленінградскую вобласць (раёны — Гатчынскі, Воласаўскі, частка Тосненскага).

Гісторыя правіць

Да стварэння губернскай сістэмы гэтая тэрыторыя была часткай Водскай пяціны Наўгародскай зямлі[2] і Шведскай Інгерманландыі і была з большага заселена фіна-ўгорскімі плямёнамі, як то водзь і іжора. (Вялікая доля фіна-ўгорскіх народаў сярод насельніцтва павета назіралася і ў пачатку XX стагоддзя[3].)

У складзе Расійскай імперыі правіць

1 студзеня 1780 года паводле ўказу Кацярыны II у складзе Санкт-Пецярбургскай губерні з часткі былога Капорскага павета быў утвораны Сафійскі павет з цэнтрам у горадзе Сафія.

У 1796 годзе ў склад павета ўвайшла тэрыторыя скасаванага Раждзественскага павета.

Імянным указам ад 29 жніўня (10 верасня) 1808 года горад Сафія і Царскае Сяло аб’ядналіся ў адзін населены пункт, з прысваеннем яму назвы Царскае Сяло. У сувязі з гэтым Сафійскі павет быў перайменаваны ў Царскасельскі.

Сур’ёзную ролю ў жыцці і развіцці павета адыгрывала наяўнасць у ім імператарскіх рэзідэнцый (у Паўлаўску, Гатчыне і Царскім Сяле). Так, у 1836 годзе была пабудавана першая ў Расіі і шостая ў свеце[4] — Царскасельская чыгунка, а Царскае Сяло стала першым цалкам электрыфікаваным горадам у Еўропе[5].

Пры савецкай уладзе правіць

Да Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года ў склад павета ўваходзілі горад Царскае Сяло, пазаштатныя гарады Паўлаўск, Гатчына, Краснае Сяло, Колпіна, 15 валасцей. У 1917—1918 гадах у павеце было створана 11 новых валасцей: Веніёкская (цэнтр — г. Паўлаўск), Воханаўская (цэнтр — ст. Елізавеціна), Вырыцкая (цэнтр — пас. Вырыца), Інгерынская (цэнтр — в. Войскарава), Каліцінская (цэнтр — в. Каліціна), Краснаборская (цэнтр — станцыя Папоўка), Маскоўска-Славянская (цэнтр — с. Маскоўская Славянка), Нова-Пятроўская (цэнтр — в. Нова-Пятроўская), Саблінская (цэнтр — пас. Сабліна), Сіверская (цэнтр пас. Сіверская), Цярлеўская вол. (цэнтр — в. Цярлева).

Пасля пераназвання Царскага Сяла ў Дзецкае Сяло 20 лістапада 1918 года павет атрымаў назву Дзецкасе́льскі.

28 студзеня 1919 года Сіверская воласць ліквідавана, далучана да Раждзественскай. У канцы 1919 года Пакроўская і Веніёкская воласці былі аб’яднаны ў Пакроўска-Веніёкскую (ці Пакроўскую) воласць. 31 ліпеня 1920 года ў выніку аб’яднання замест існых 24 валасцей у павеце засталося 16 валасцей, з Лужскага павета перадазена Глебаўская воласць[6].

14 лютага 1923 года адбылося аб’яднанне Дзецкасельскага і Пецяргофскага паветаў у адзіны Троцкі павет[7].

Адміністрацыйны падзел правіць

У 1890 годзе ў склад павета ўваходзіла 15 валасцей[8]

№ п/п Воласць Валасное праўленне Колькасць паселішчаў Насельніцтва
1 Гатчынская сл. Аляксандраўск 83 8302
2 Дудэргофская сяд. Абразцовая Сядзіба 49 5676
3 Іжорская с. Ям 20 4892
4 Колпінская кол. Верхняя 2 1046
5 Кошалеўская в. Кошалева 22 4356
6 Краснасельская с. Краснае Сяло 7 2528
7 Лісінская в. Ненікюль 41 4895
8 Мозінская в. Раманава 39 4470
9 Пакроўская сл. Пакроўская 20 4536
10 Пулкаўская с. Пулкава 22 7345
11 Раждзественская в. Выра 35 8632
12 Сосніцкая в. Сосніцы 27 4918
13 Стараскворыцкая в. Скворыцы 78 4365
14 Тосненская сл. Тосна 5 2843
15 Фёдараўская сл. Фёдараўская 6 1593

У 1913 годзе ў склад павета ўваходзіла таксама 15 валасцей[9].


У 1923 годзе ў склад Дзецкасельскага павета ўваходзіла 17 валасцей:

Насельніцтва правіць

Паводле даных перапісу П. І. Кёпена 1848 года ў Царскасельскім павеце пражывалі: іжора — 367 чал., эўрэмейсы — 7222 чал., савакоты — 19 795 чал., немцы — 1530 чал., цыгане — 10 чал. Усяго 28 924 чалавекі нацыянальных меншасцей, рускае насельніцтва гэтым перапісам не ўлічвалася[10].

Паводле даных перапісу 1897 года ў павеце пражывала 149 845[1] чал. У тым ліку рускія — 65,5 %, фіны (фінляндскія і інгерманландскія) — 25,7 %, эстонцы — 2,5 %. Старавераў — 1461 чалавек[11]. У Царскім Сяле пражывалі 22 480 чалавек, у пазаштатных гарадах Гатчыне і Паўлаўску — 14 824 і 5113 чалавек адпаведна.

Зноскі

  1. ↑ а б в Першы ўсеагульны перапіс насельніцтва Расійскай Імперыі 1897 г.. Праверана 25 кастрычніка 2010.
  2. ↑ Неволин К. А. О пятинах и погостах новгородских в XVI веке, с приложением карты. Санкт-петербург: Тип. императорской Академии Наук, 1853
  3. ↑ Царское Село // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  4. ↑ Царскосельская железная дорога. Энциклопедия Санкт-Петербурга
  5. ↑ Царское Село. Энциклопедия Санкт-Петербурга
  6. ↑ Даведнік гісторыі адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу Ленінградскай вобласці(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 11 сакавіка 2014. Праверана 10 чэрвеня 2013.
  7. ↑ Юбілей гатчынскіх камуністаў
  8. ↑ Волости и гмины 1890 года. 37. С.-Петербургская губерния
  9. ↑ Волостныя, станичныя, сельскія, гминныя правленія и управленія, а также полицейскіе станы всей Россіи съ обозначеніем мѣста ихъ нахожденія. — Кіевъ: Изд-во Т-ва Л. М. Фишъ, 1913.
  10. ↑ Peter von Köppen Erklärender Text zu der ethnographischen Karte des St. Petersburger Gouvernements, St-Peterburg. 1867. С. 41
  11. ↑ Королькова Л. В. Материалы к этноконфессиональной карте Ленинградской области. Этноконфессиональная карта Ленинградской области и сопредельных территорий — 2. Третьи Шёгреновские чтения. «Европейский Дом». СПб. 2009. С. 15

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Царскасельскі_павет&oldid=4493351"