Цыбуліна

Цыбу́ліна (лац.: búlbus) — відазменены, звычайна падземны парастак раслін з патоўшчаным кароткім плоскім сцяблом (донцам) і разрослымі мясістымі або плёнчатымі бясколернымі асновамі лісця (лускі), якія назапашваюць ваду і пажыўныя рэчывы, а таксама служаць органам вегетатыўнага размнажэння. Плёнчатыя цыбуліны апрануты агульнай плёнчатай луской (цыбуля).

Луска цыбулін утворана суцэльнымі лісцямі, пазбаўленымі хларафілу (лілея), асновамі асімілюючага лісця (цыбуля) ці спалучэннем тых і іншых (пралеска)^[1]. У лускаватых, ці даховачных, цыбулін мясістае лускападобнае лісце сядзіць на донцы свабодна, а вонкавая луска драбней унутраных (лілея). У пазухах лускі знаходзяцца пупышкі, з якіх развіваюцца надземныя пабегі ці даччыныя цыбуліны — дзеткі.

Цыбуліны могуць быць аднагадовымі (цюльпан, цыбуля, кандык) і шматгадовымі (нарцыс, амарыліс), паводле спосаба нарастання — монападыяльнымі (аднаўленне ідзе з верхавіннай пупышкі, а кветаносны парасткі ўтвараюцца з пазушных пупышак, напрыклад, у нарцыса, пралескі), і сімпадыяльнымі (кветаносныя парасткі развіваюцца з верхавіннай пупышкі, а аднаўленне адбываецца з пазушнай, напрыклад, у цюльпана, рабчыка, цыбулі). Калі ў рост кратаюцца дзве ці некалькі пупышак, цыбуліна галінуецца, утвараючы дзеткі. У складаных цыбулін (часнок) у пазусе кожнай лускавінкі фарміруецца некалькі цыбулін-дзетак (так званых зубчыкаў)^[1].

Цыбуліна характэрна для цыбульных, шматлікіх лілейных (цюльпан, гіяцынт, лілея), амарылісавых (пралеска, нарцыс).

Служыць для вегетатыўнага аднаўлення раслін. Увесну кветкавая пупышка і зародкі лісця развіваюцца ў квітнеючую расліну, карыстаючыся запасам вады і пажыўных рэчываў, назапашаным у мясістым лісці цыбуліны. Калі кветка адамрэ, лісце працягвае жыць і вырабляць пажыўныя рэчывы, якія пераносяцца да асноў лісця. Яны разбухаюць і ператвараюцца ў новыя цыбуліны. Пазушныя пупышкі могуць развіцца ў даччыныя цыбуліны, якія, аддзяліўшыся, даюць пачатак новым раслінам^[2].

Расліны з характэрным спецыялізаваным органам — цыбулінай завуцца цыбульныя расліны. Цыбульныя шырока прадстаўлены сярод аднадольных у сямействах Лілейныя, Амарылісавыя, Ірысавыя; сярод двухдольных сустракаюцца радзей, толькі ў некаторых родах (напрыклад, Кісліца, Буйміна)^[3].

У некаторых (наогул вельмі нешматлікіх) раслін цыбулінкі (лац.: bulbilli) утвараюцца і на надземных органах, так, напрыклад, у Lilium bulbiferum — у пазухах лісця^[4].

Гл. таксама

Псеўдабульба

Зноскі

↑ ^а ^б Биологический энциклопедический словарь — Луковица (Праверана 29 ліпеня 2009)
↑ Научно-технический энциклопедический словарь — Луковица (Праверана 29 ліпеня 2009)
↑ Большая советская энциклопедия — Луковичные растения Архівавана 2 ліпеня 2009. (Праверана 8 кастрычніка 2009)
↑ Размножение растений // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. (Праверана 29 ліпеня 2009)

Літаратура

Алферов В.А. Луковичные цветочные растения. — М.: Сельхозгиз, 1956. — 94 с.

Спасылкі

	Цыбуліна на Вікісховішчы

Луковица // Большая советская энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1974. — Т. 15.(недаступная спасылка)
Луковица // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. Праверана 13 лістапада 2008 г.

[БиоЭС-1] а ^б Биологический энциклопедический словарь — Луковица (Праверана 29 ліпеня 2009)

[2] Научно-технический энциклопедический словарь — Луковица (Праверана 29 ліпеня 2009)

[3] Большая советская энциклопедия — Луковичные растения Архівавана 2 ліпеня 2009. (Праверана 8 кастрычніка 2009)

[4] Размножение растений // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. (Праверана 29 ліпеня 2009)

[1]

[2]

[3]

[4]