Эрдзівіл
Эрдзівіл, Гердзівіл (літ.: Erdvilas, Girdvilas польск.: Erdywił, руск.: Эрдивил) — князь жамойцкі. Быў адным з 21 князёў літоўскіх, якія падпісалі дамову з Галіцка-Валынскім княствам ў 1219 годзе. Ён і Вікінт называюцца ў дамове жамойцкімі князямі. Усходняя частка Жамойці, якой кіраваў Гердзівіл, падтрымлівала літоўскага князя Міндоўга, тым часам як заходняя частка, якой кіраваў Вікінт, была варожай да Міндоўга. Дамова 1219 года — адзіная згадка пра Гердзівіла ў крыніцах. Некаторыя гісторыкі лічаць, што пляменнік Міндоўга Транята, быў сынам Гердзівіла, аднак большасць лічыць Траняту сынам Вікінта.
| Эрдзівіл | |
|---|---|
| Нараджэнне | невядома |
| Смерць | невядома |
| Жонка | маці Траняты[d] |
| Дзеці | Транята і Mingayło[d] |
Імя правіць
У «Хроніцы Быхаўца» фігуруюць варыянты імя Jerdywił, Еrdywił, Еrdіwił[1], першы варыянт сведчыць, што пачатковым гукам (перад тым як стаць фрыкатыўным H-) быў G-.
Імя Гердзівіл ад балцка-літоўскага двухасноўнага Gird-vil’as[2]. Першая аснова Gird- ад літоўскага girdėti «чуць» і звязаная з паняццем далекачутнай ваярскай славы. Другая аснова Vil- мае семантыку прагнасці, жадання. Імя Гірдвіл (Гердзівіл) значыць «Прагны да славы». Такое значэнне зусім зразумелае для таго ваярскага раннелітоўскага асяроддзя, у якім бытавалі такія імёны.
У «Хроніцы Быхаўца» правіць
Згодна з легендарнай часткай «Хронікі Быхаўца», Гердзівіл быў сынам жамойцкага князя Монтвіла, а той — сынам Гімбута, унукам Кунаса і праўнукам паўміфічнага Палямона. Кунас Палямонавіч спачатку кіраваў на захадзе цяперашняй Літвы — на Жамойці, потым «пачаў множыць і расшыраць, і выходзіць за раку Вяллю». Яго сыны Гімбут і Кернус ужо кіравалі першы «на ўсёй зямлі жамойцкай», другі «на ўсёй зямлі Завельскай» і «аж па раку Дзвіну». Гімбутаў сын Монтвіл таксама быў князем жамойцкім, ён паслаў свайго сына Гердзівіла з войскам ваяваць землі, якія перад тым трымалі рускія князі, бо тых «Цар Батый» разагнаў. Гердзівіл знайшоў «у чатырох мілях ад ракі Нёмана гару красную» і заснаваў Наваградак, потым заснаваў Горадню (Horodeń), а таксама апанаваў Берасце (Berestec), Драгічын і Мельнік і пачаў у іх княжыць. Калі князь Монтвіл памёр, пасля яго на Жамойці пачаў кіраваць яго сын (і брат Гердзівіла) Вікінт, а калі памёр і Вікінт — і на Жамойці, і на Літве пачаў княжыць Жывінбуд, брат Монтвіла і родны дзядзька Гердзівіла. Пасля Гердзівіла княжыў яго сын Мінгайла (Mingayło), ён заваяваў Полацк. Мінгайлавы сыны (унукі Гердзівіла) Скірмунт і Гінвіл былі князямі наваградскім і полацкім[3].