Юзаф Матэвушавіч Ваньковіч

Юзаф Матэвушавіч Ваньковіч (польск.: Józef Wańkowicz, руск.: Юзеф Матеушевич Ванькович; раней 1788 — пасля 1818) — мінскі павятовы маршалак (1795—1800, 1802—1808), выконваў абавязкі мінскага губернскага маршалка (1800—1802).

Юзаф Матэвушавіч Ваньковіч
Герб «Ліс»
Мінскі павятовы маршалак 1795 — 1800
Папярэднік	няма (пасада заснавана)
Мінскі губернскі маршалак (в.а.) 1800 — 1802
Папярэднік	Міхал Ежавіч Бярновіч
Пераемнік	Станіслаў Аляксандравіч Ваньковіч
Мінскі павятовы маршалак 1802 — 1808
Нараджэнне	раней 1788 Вялікае Княства Літоўскае
Смерць	пасля 1818
Род	Ваньковічы
Бацька	Матэвуш Янавіч Ваньковіч (1765—?), мінскі гродскі суддзя
Маці	Кацярына Янішэўская
Жонка	Марыяна Лускіна
Дзеці	Станіслаў Юзафавіч Ваньковіч (1794—?), Казімір Юзафавіч Ваньковіч (1796—?)
Веравызнанне	каталік
Аўтограф
Узнагароды

Паходжанне

Належаў да каталіцкага шляхецкага роду Ваньковічаў гербу «Ліс», які паходзіў з Менскага ваяводства ВКЛ.

Нарадзіўся ў сям’і шляхціца-каталіка Матэвуша Янавіча Ваньковіча, мінскага гродскага суддзі (упамін.1778) і яго жонкі Кацярыны Янішэўскай. Бацька Матэвуш Ваньковіч адносіўся да сярэднезаможнай каталіцкай шляхты Менскага ваяводства ВКЛ, дзе і займаў мясцовыя земскія пасады. Маці таксама паходзіла з сярэднезаможнай шляхты Менскага ваяводства.

Службовая дзейнасць

У 1788 упамінаецца, што Юзаф Ваньковіч займаў пасаду мінскага гродскага пісара. Быў выбраны паслом на Чатырохгадовы сейм 1788—1792 гадоў ад Менскага ваяводства. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай і ўваходжання зямель ВКЛ у склад Расійскай імперыі, Ваньковіч быў выбраны на пасаду мінскага павятовага маршалка і быў першым мінскім павятовым маршалкам (1795—1800, 1802—1808).

Аўтограф Юзафа Ваньковіча з назвай чына і кавалерства (па-польску): «Józef Wańkowicz Stacki Sowietnik or Kaw» (г.зн. «Józef Wańkowicz Stacki Sowietnik oraz Kawaler» — «Юзаф Ваньковіч стацкі саветнік і кавалер (ордэну)»), 1814 г.

У час, калі расійскі імператар Павел І (1796—1801) адмяніў прынцыповыя пункты «Даравальнай граматы дваранству» (1785), у выніку якіх не прадугледжвалася пасада губернскага маршалка (прадвадзіцеля дваранства) у сістэме дваранскага самакіравання, абавязкі кіраўніка дваранскай суполкі губерні падчас дваранскіх сходаў выконваў па выбару дваран губерні адзін з павятовых маршалкаў. У 1797—1799 абавязкі губернскага маршалка выконваў Міхал Ежавіч Бярновіч, слуцкі павятовы маршалак (1795—1802). Пасля яго Юзаф Матэушавіч Ваньковіч быў выбраны выконваць абавязкі мінскага губернскага маршалка (1800—1802), пакінуўшы пасаду мінскага павятовага маршалка. З аднаўленнем дзейнайсці «Даравальнай граматы дваранству» (1785) у поўным аб’ёме паводле маніфесту расійскага імператара Аляксандра І (1801—1825) ад 2 красавіка 1801, на пасаду мінскага губернскага маршалка на чарговых дваранскіх выбарах быў выбраны Станіслаў Аляксандравіч Ваньковіч, а Юзаф Ваньковіч быў выбраны мінскім павятовым маршалкам і займаў гэту пасаду да 1808.

Атрымаў расійскі чын стацкага саветніка, ордэн Святой Ганны 2 ступені і ордэн Святога Станіслава.

Маёнткі

Валодаў маёнткамі ў Мінскім павеце Мінскай губерні.

Сям’я

Юзаф Ваньковіч ажаніўся са шляхцянкай-каталічкай Марыянай Лускінай, ад якой меў сыноў: Станіслаў Юзафавіч Ваньковіч (1794—?), паручнік (1831); Казімір Юзафавіч Ваньковіч (01.04.1796—?), ажэнены з Кацярынай Любашчынскай, служыў засядацелем II дэпартамента Галоўнага суда Мінскай губерні, у 1817 у Віленскім універсітэце выдаткаваў 6 злотых 20 грошаў на помнік Тадэвушу Касцюшку, быў членам масонскай ложы.

Літаратура

• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Раюк, А. Р. Лёс і погляды мінскага губернскага прадвадзіцеля дваранства (1863—1877) Яўстаха Прушынскага на этнаканфесіянальную сітуацыю ў Беларусі / А. Р. Раюк // Беларуская этнаграфія, этналогія і антрапалогія : зб. навук. артыкулаў. — Мінск : Бел. навука, 2022. — Вып. 1. — С. 79—89.
• Раюк, А. Р. Нефармальныя сувязі паміж дваранствам Мінскай губерні ў 1795—1863 гг. / А. Р. Раюк // Гісторыя і грамадазнаўства. — 2020. — № 1. — С. 58—63.
• Раюк, А. Р. Нефармальныя сувязі паміж губернскім дваранствам у Беларусі ў 1795—1863 гг. / А. Р. Раюк // Пытанні мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фалькларыстыкі / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы Нац. акад. навук Беларусі; навук. рэд. А. І. Лакотка. — Мінск : Права і эканоміка, 2008. — Вып. 4. — С. 406—412.
• Швед, В. В. Масоны і ложы на землях Беларусі (канец XVIII — першая чвэрць XIX ст.) : біябібліягр. слоўн. / В. В. Швед. — Гродна : ГрДУ, 2007. — 275 с.
• Konarski, S. Wańkowiczowie herbu Lis odmienny / S. Konarski. — Paryż, 1960.