Вікіпедыя

Ян Казімір Пашкевіч

Ян Казімір Пашкевіч (другая палова XVI ст. — 1635[1]) — паэт, слуга канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага.

Ян Казімір Пашкевіч
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння невядома
Дата смерці 1635
Грамадзянства
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці пісьменнік, паэт
Гады творчасці 1621 — 1622
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Пашкевіч.
Аўтограф верша «Полска квітнет лаціною…» на старонках рукапісу Літоўскага Статута 1529 года, c. 28.

БіяграфіяПравіць

Біяграфічных звестак аб ім амаль не засталося. Паходзіў, відаць, са шляхецкага роду герба «Радван» з Ашмяншчыны. Вядома, што слуга канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага Ян Казімір Пашкевіч атрымаў за заслугі, аказаныя ў канцылярыі, ад караля 18 жніўня 1631 года намінацыйную прывілею на скарбовае дваранства і юргельт у памеры 160 злотых па смерці Самуэля Бральніцкага. Відавочна, кар’ерны рост у межах канцылярыі для слуг быў досыць праблематычным[2].

ТворчасцьПравіць

Вядомы яго адзіны верш «Полска квітнет лаціною, Літва квітнет русчызнаю…» (датаваны 1621, апубл. 1842), які сваімі ідэйна-эстэтычнымі якасцямі вылучаецца сярод патрыятычнай паэзіі на старабеларускай мове[1]., у ім выявіліся асаблівасці сілаба-танічнага вершаскладання. Твор захаваўся ў Слуцкім спісе Статута ВКЛ 1529 года. У ім змешчана яшчэ 5 аўтографаў паэта, а таксама запісы іншых асоб, якія сведчаць, што ў 1-й пал. XVII ст. рукапіс бытаваў у Вільні, дзе, напэўна, і быў напісаны верш[3]. Асноўны матыў твора — ухваленне роднай мовы, падкрэсліванне яе важнага месца з жыцці грамадства і чалавека[4]. Напісаны правільным чатырохстопным харэем, гэта твор паказвае адыход беларускай паэзіі XVII ст. ад неарганічнай старабеларускай мове сілабікі, на змену якой прыходзіла сілаба-танічная сістэма вершаскладання[1]. Паводле Вячаслава Рагойшы, адзін з першых узораў харэічнага метру ў беларускай пісьмовай паэзіі[5]. У гэтым адзіным вядомым творы Яна Казіміра Пашкевіча, напісаным у панегірычным стылі, упершыню прагучала думка аб тым, што народ жыве да таго часу, пакуль жыве яго мова[6].

старабеларускі тэкст

Полска квитнет лациною,
Литва квитнет русчызною,
Без той в Полще не пребудеш,
Без сей в Литве блазнѣм будзеш.
Той лати[н]а езык дает.
Та без Руси не вытрвает.
Ведзъ же юж, Рус, иж тва хвала
По всем свете юж дойзрала;
Весели ж се ты, русине,
Тва слава никгды не зкгине[3].

Зноскі

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Славянамоўная паэзія Вялікага Княства Літоўскага XVI—XVIII стст / НАН Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; уклад., прадм. і камент. А. У. Бразгунова. — Мн., 2011. — С. 13—14. — 901 с — (Помнікі даўняга пісьменства Беларусі). — 400 экз. — ISBN 978—985-08-1291-9
  2. ↑ Галубовіч, Віталь. Матэрыялы па гісторыі скарбу ВКЛ у кнігах запісаў за перыяд праўлення Уладзіслава IV Вазы : Беларускі гістарычны зборнік. — Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2002. — В. 17. — С. 73—87.
  3. ↑ 3,0 3,1 Лицкевич, Олег.. Ян Казимир Пашкевич. "Полска квитнет лациною…" (1621) (недаступная спасылка). Гісторыя Беларусі IX-XVIII стагоддзяў. Першакрыніцы (19 верасня 2003). Архівавана з першакрыніцы 14 мая 2013. Праверана 20 верасня 2021.
  4. ↑ Старажытная беларуская літаратура (XII—XVII стст.) / Уклад., прадм., камент. І. Саверчанкі. — Мінск: Кнігазбор, 2007. — С. 391. — 608 с.
  5. ↑ Рагойша В. П. Паэтычны слоўнік. —Мн.: Выш. школа, 1979. — С. 112. — 320 с.
  6. ↑ Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў у двух тамах. Том 1. Даўняя літаратура XI — першай паловы XVIII стагоддзя. — Мінск. Беларуская навука. 2006. С. 619

ЛітаратураПравіць

  • Грынчык М. Шляхі беларускага вершаскладання. Мн., 1973.
  • Кісялёў Г. Героі і музы. Мн., 1982.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ян_Казімір_Пашкевіч&oldid=4113743"