Яцак Мальчэўскі
Яцак Мальчэўскі (польск.: Jacek Malczewski; 14 ліпеня 1854, Радам, Царства Польскае, Расійская імперыя ― 8 кастрычніка 1929, Кракаў, Польшча) ― польскі мастак, адна з галоўных постацяў польскага сімвалізму.
Яцак Мальчэўскі | |
---|---|
польск.: Jacek Malczewski | |
Дата нараджэння | 15 ліпеня 1854[1][2] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 8 кастрычніка 1929[1][3][…] (75 гадоў) |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Бацька | Julian Malczewski[d] |
Жонка | Maria Gralewska[d] |
Дзеці | Rafał Malczewski[d] |
Род дзейнасці | мастак, настаўнік мастацтва, выкладчык універсітэта, грамадскі дзеяч |
Месца працы | |
Вучоба | |
Мастацкі кірунак | сімвалізм[4][5] |
Уплыў | Ян Матэйка і Feliks Szynalewski[d] |
Член у | |
Узнагароды | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Біяграфія
правіцьПаходзіў з збяднелай шляхецкай сям'і. У 13 гадоў бацькі аддалі хлопчыка ў сям'ю дзядзькі, які выбраў добрых настаўнікаў пляменніку, сярод якіх быў пісьменнік Адольф Дыгасінскі. Значны ўплыў на свядомасць юнака аказалі ідэі польскага месіянізму і польскага патрыятызму, характэрныя для польскай эпохі рамантызму[6].
У сямнаццацігадовым узросце хлопца адправілі ў Кракаў, дзе ён працягваў навучанне ў гімназіі, а ў вольны час займаўся ў Кракаўскай акадэміі мастацтваў. Сярод яго настаўнікаў быў Ян Матэйка, які параіў таленавітаму юнаку вучыцца жывапісу. Мальчэўскі пачаў асвойваць жывапіс, а завяршыў мастацкую адукацыю навучаннем у Школе мастацтваў у Парыжы[7].
Удзельнічаў у археалагічнай вандроўцы, арганізаванай графам Каралем Лянцкаронскім у Памфілію, Пісідыю, Грэцыю, куды яны выправіліся ў пачатку верасня 1884 г. У 1885 годзе знаходзіўся ў Мюнхене[8].
Увосень 1887 года вярнуўся на радзіму. У тым жа годзе ажаніўся[9].
У 1880 г. наведаў Італію, потым Галіцыю, Львоў[10].
Мальчэўскі быў прафесарам два тэрміны (1896-1900 і 1912-1921)[11].
У 1897 г. Мальчэўскі быў заснавальнікам мастацкай суполкі «Sztuka» («Мастацтва») разам з іншымі майстрамі, сярод якіх: Тэадор Аксентовіч, Юзаф Магофер, Станіслаў Выспянскі. Суполка праіснавала доўга — да 1950 года[12].
Пасля канфлікту з мастаком Юльянам Фалатам ён пакінуў акадэмію і змяніў некалькі месцаў жыхарства. Меў некалькі выставак, у тым ліку ў Львове (1903)[13].
У апошні год жыцця мастак страціў зрок. Памёр 8 кастрычніка 1929 года[14].
Творчасць
правіцьВялікі ўплыў на мастацкую свядомасць мастака аказалі смерць бацькі ў 1884 годзе, пасля якой ён пачаў даследаваць смерць як з'яву ў жыцці чалавека, і смерць маці ў 1898 годзе[15].
Творчасць мастака — пейзажы і касцюмаваныя партрэты, сімвалічныя кампазіцыі, арыгінальныя інтэрпрэтацыі рэлігійных сюжэтаў, шматлікія аўтапартрэты[16].
Яго хвалявалі тэмы «мастак і муза», «мастак і яго натхненне». Спробы асэнсаваць гэта былі як у вобразах іншых мастакоў (партрэт Адама Асныкі з музай), так і ў аўтапартрэтах[17].
Не маючы прывабнай знешнасці, мастак, тым не менш, пакінуў некалькі незвычайных аўтапартрэтаў, як у рэлігійных кампазіцыях («Хрыстос і Пілат», «Хрыстос у Эмаўсе»), так і ў касцюмаваных партрэтах (у даспехах) або з бытавой афарбоўкай. І паказаў, што любы чалавек можа быць значным і прывабным[18].
Далёкі ад дэкаратыўнасці Станіслава Выспянскага і мадэрну як такога, Мальчэўскі зачапіў глядацтва цікавымі кампазіцыямі сымьалічнай афарбоўкі, дзе распрацаваў праблему перадачы нацыянальных традыцый ад мёртвых да жывых[19].
Асноўныя працы
правіць- «Паўстанне ў шахце», 1882
- «Арыштанты на этапе», 1883
- «Інтрадукцыя», 1890
- «Меланхолія», 1890–1894
- «Святы вечар у Сібіры», 1892
- «Бязвыходная сітуацыя», 1895–1897
- «Мае жыццё, дзяцінства»
- «Анёлу, я пайду за табою»
- «Спакой у кайданах», 1899
- «Дворык у звярынцы, Кракаў»
- «Геркулес на ростанях»
- «Ідылія»
- «Развітанне»
- «Пейзаж з Тобіям і анёлам»
- «Сланечнікі»
- «Рыбалка з русалкаю»
- «Зімовы пейзаж»
- «У момант стварэння спячай гарпіі», 1901
- «Саламея чакае, пакуль адсякаюць галаву Св. Яну Хрысціцелю»
- «Вяртанне блуднага сына»
- «Маё жыццё. Мая душа»
- «Натхненне мастака»
- «Маё жыццё. Вяртанне»
- «Анёл і пастушок І», 1903
- «Анёл і пастушок II»
- «Атручаны калодзеж. Хімера», 1906
- «Мае мадэлі»
- «Смерць Алены», 1907
- «Смерць завітала» або «Танатас»
- «Аўтапартрэт з палітрай»
- «Аўтапартрэт з сатырам»
- «Аўтапартрэт і Эрынія», 1910
- «Аўтапартрэт і маладая смерць», 1910
- Піфія Мальчэўскага, 1917
- «Ніка, багіня перамогі»
- «Жонка мастака і два фаўны»
- «Сівы фаўн»
- «Circulys vitiosus»[20].
Зноскі
- ↑ а б Jacek Malczewski
- ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
- ↑ Jacek Malczewski // Brockhaus Enzyklopädie
- ↑ Cassou J., Brunel P., Claudon F. і інш. Encyclopédie du symbolisme — 1979. — ISBN 2-85056-129-0
- ↑ RKDartists
- ↑ A. Jakimowicz, Jacek Malczewski i jego epoka, Warszawa 1970.
- ↑ A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.
- ↑ A. Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933.
- ↑ S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.
- ↑ S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski, Wrocław 2005.
- ↑ A. Ławniczakowa, Jacek Malczewski, Warszawa 1976.
- ↑ Odznaczenie Jacka Malczewskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 163 z 20 lipca 1927.
- ↑ "Jacek Malczewski (Radom 1854 - Kraków 1929)", Pinakoteka Zascianek.pl, http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Malczewski_J/Malczewski_J_bio.htm
- ↑ Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.
- ↑ Irena Kossowska, "Jacek Malczewski". Symbolizm w polskim malarstwie przełomu XIX i XX wieku. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Culture.pl, https://archive.today/20130416120803/http://www.culture.pl/web/english/resources-visual-arts-full-page/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jacek-malczewski
- ↑ K. Wyka, Thanatos i Polska, czyli o Jacku Malczewskim, Kraków 1971.
- ↑ "Jacek Malczewski — rycerz polskiej sztuki", 14 lipca 2017, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/jacek-malczewski-rycerz-polskiej-sztuki/
- ↑ J. Puciata-Pawłowska, Jacek Malczewski, Warszawa 2005.
- ↑ Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.
- ↑ Jadwiga Puciata-Pawłowska. Malczewski Jacek (1854—1929) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974. — T. XIX. — S. 282—286.
Спасылкі
правіць- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Яцак Мальчэўскі