Новы Амстэрдам
Новы Амстэрдам (нідэрл.: Nieuw Amsterdam) — першапачатковая галандская назва Нью-Ёрка ў 1626—1664 гадах[1] [2] [3].
Гісторыя ўзнікнення правіць
У 1602 годзе Генеральныя штаты Рэспублікі Сямі Аб'яднаных Ніжніх Земляў (у прастамоўі — Галандскай Рэспублікі) заснавалі Галандскую Вест-Індскую кампанію, паставіўшы перад ёй задачу знайсці Паўночна-заходні шлях у Азію і далучыць да Нідэрландаў зноў адкрытыя тэрыторыі.
У 1609 годзе экспедыцыя гэтай кампаніі пад кіраўніцтвам англійскага мараплаўца Генры Хадсана (Гудзона) адкрыла, даследавала і склала карту дэльты ракі (пазней якая атрымала імя Гудзона) на месцы будучага горада. У 1614 годзе тэрыторыя была далучана да Галандскай рэспублікі пад імем Новыя Нідэрланды. Першае паселішча правінцыі з'явілася на Губернатарскай выспе па суседстве з востравам Манхэтэн ў 1624 годзе, а пазней, у 1625 годзе, пасяленцамі быў пабудаваны Форт Амстэрдам на паўднёвым ускрайку Манхэтэна.
Развіццё горада правіць
Селішча Новы Амстэрдам атрымала статут горада ў 1653 году пасля атрымання муніцыпальных праў. Заснавальнікам горада лічыцца другі дырэктар Галандскай Вест-Індскай кампаніі Вільем Верхюлст, які разам са сваімі памочнікамі ў 1625 годзе абраў востраў Манхэтэн у якасці месца закладкі пастаяннага паселішча. У той жа год ваенны інжынер Крэйн Фрэдэрыксзон ван Лобрэхт заклаў тут крэпасць з Фортам Амстэрдам у цэнтральнай яе частцы. Каб абараніць уласнасць пасяленцаў, згодна з галандскім законам, губернатар Новых Нідэрландаў Петэр Мінэйт у 1626 годзе выкупіў востраў Манхэтэн у індзейскага племені Манахатта за рэчы, ацэненыя тады ў 60 гульдэнаў (24 долары ў той час, сума, эквівалентная сёння 500-700 долараў[4]).
Добра ўмацаваны горад на паўднёвым ускрайку выспы Манхэтан у дэльце ракі закліканы быў гарантаваць бяспеку рачнога праходу суднам Галандскай Вест-Індскай кампаніі, якія гандлявалі ў вярхоўях ракі пушнінай з індзейскімі плямёнамі. Акрамя таго, ён павінен быў ахоўваць эксклюзіўны доступ кампаніі да вусцяў рэк Дэлавэр і Канэктыкут.
Новы Амстэрдам вырас у самае буйное селішча ў правінцыі Новых Нідэрландаў і заставаўся ва ўладзе Галандскай рэспублікі да жніўня 1664 гады, калі ён часова перайшоў у рукі ангельцаў у выніку вайны. Англійскі кароль Карл II у 1664 годзе вырашыў далучыць Новыя Нідэрланды да сваіх уладанняў у Паўночнай Амерыцы, аддаў іх у дарунак свайму брату Джэймсу, герцагу Йорка і Олбані, які стаў пасля каралём Якавам II (1633—1701). Джэймс атрымаў тытул лорда-ўладальніка і падрыхтаваў добра ўзброеную экспедыцыю з чатырох караблёў на чале з Рычардам Нікалсанам, прапанаваўшы жыхарам правінцыі разам з губернатарам Пітэрам Стэйвесантам перадаць свае землі ангельскай кароне.
У жніўні 1673 года галандскі атрад колькасцю 600 чалавек пад камандаваннем капітана Энтані Колвэ захапіў Нью-Ёрк і навакольную тэрыторыю. Ён назваў гэтую вобласць Новы Оранж у гонар Вільгельма Аранскага і стаў яе губернатарам. Галандскае кіраванне, аднак, доўжылася нядоўга. У 1674 годзе быў падпісаны Вестмінстэрскі дагавор, па якім Нью-Ёрк быў вернуты Англіі.
Зноскі
- ↑ Новы Амстэрдам — артыкул з БЭС
- ↑ Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
- ↑ Новы Амстэрдам — артыкул з Словаря географических названий
- ↑ [1] Архіўная копія на Wayback Machine)