Вікіпедыя

Касцёл Маці Божай Ружанцовай і кляштар дамініканцаў (Гродна): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
'''Гродзенскі дамініканскі касцёл''' - помнік архітэктуры [[барока]]. Існаваў у [[Гродна|Гродне]] ў 116 - канцы 19 стагодзяў. Размяшчаўся на месцы скверыка па [[вуліца Савецкая, Гродна|вуліцы Савецкая]] паміж сучаснымі дамамі №6 і 8, якія захаваліся да нашых дзён.
 
Традыцыйна лічыцца, што касцёл дамініканцаў у Гродне заснаваны на падставе прывілея [[Жыгімонт Ваза|Жыгімонта III]] у [[1632]], а ў [[1633]] касцёл ужо пабудаваны на фундацыю [[Фрэдэрык Сапега|Фрэдэрыка]] і Хрысціны Сапегаў. Тым не менш, пра дзейнасць гродзенскіх дамініканцаў у 17 ст. нічога не вядома. У [[1737]] прыёрам гродзенскіх дамініканцаў стаў Т.Ганусевіч, які пачаў “мураваць новы кляштар”, што дае падставу меркаваць, што дагэтуль існаваў драўляны кляштар пры мураваным касцёле. Касцёл быў асвячоны ў імя Прасвятой Дзевы Марыі Ружанцовай.
 
У [[1737]] прыёрам гродзенскіх дамініканцаў стаў Т.Ганусевіч, які пачаў “мураваць новы кляштар”, што дае падставу меркаваць, што дагэтуль існаваў драўляны кляштар пры мураваным касцёле. Касцёл быў асвячоны ў імя Прасвятой Дзевы Марыі Ружанцовай.
 
Аблічча касцёла дапамагае ўявіць "''Інвентар Гродзенскага касцёла і кляштара дамініканцаў 1830 года''" (захоўваецца ў Дзяржаўным гістарычным архіве [[Літва|Літвы]] ў [[Вільня|Вільне]]), у якім адзначана, што касцёл пабудаваны ў [[1708]], што хутчэй за ўсё з'яўляецца датай адной з рэканструкцый касцёла. У інвентары пазначана, што «''касцёл у плане прамавугольны э закруглением каля Вялікага алтара, з дзвюма вежамі і фацыятай паміж імі, з бабінцам... і дзвюма падоўжанымі капліцамі. Касцёл накрыты дахоўкай. Капліцы, якія дасягаюць вышыні паловы касцёла, накрытыя: адна — дахоўкай, другая — гонтам''».
Радок 24 ⟶ 22:
Змену ў характары і планіроўцы будынкаў прасвятляе ліст П.Пірамовіча, сакратара Ізабэлы Браніцкай у [[Беласток]]у, да сакратара ў [[Варшава|Варшаве]], датаваным [[5 мая]] [[1782]]. У лісце гаворыцца: «''Днямі горад Гродна вельмі гарэў уначы ад агню, які ўзнік у жыдоўскім доме. Цэлая [[вуліца Замкавая, Гродна|вуліца Замкавая]] э палацамі пагарэла, усяго дамоў, якія загінулі ў вогнішчы, — 300. [[Фара Вітаўта|Касцёл фарны]] мураваны з усім, што ў ім было, пагарэў, дамініканскі апаліўся, але захаваўся, толькі ўнутраныя будынкі яго ўсе пагарэлі''". Такім чынам, у 1782 у выніку пажару драўляны будынак, пазначаны на Плане горада 1753 згарэў.
 
Улічваючы гэты факт і тое, пггошто ў 18 ст. вырасла патрэба ў адукаваных людзях, а да- мініканцыдамініканцы сталі вядучым ордэнам у галіне адукацыі пасля касацыі ў 1773 г. [[езуиты|ордэна езуі- таўезуітаў]], пачалося будаўніцтва новага мураванага будынка на месцы драўлянага.
Мураваўся гэты будынак пры прыёру Людвіку Грьшцэвічу, які быў вядомым архі- тэктарамархітэктарам. Пасля вучобы ў Італіі Грынцэвіч вярнуўся на Беларусь і стварыў шэраг праек- таў фасадаў і алтароў у Забелах, Друі, Нясвіжы і інш. Адсутнічаюць прамыя доказы та¬га, што Грынцэвіч — бацька беларускага ба¬ракабарока — з’яўляецца аўтарам праекта фасада мураванага будынка дамініканскага клягита¬ра. які быў пабудаваны ў 1780-я гады. Але як прыёр гродзенскіх дамініканцаў, ён не мог ухіліцца ад спакусы стварыць адзін э галоў- ных фасадаў новага кляштарнага будынка на пад начал енай яму тэрыторыі. Такім чынам, разам з узвядзеннем у 1780-я гады мураванага будынка на вуліцы Дамініканскай было завершала будаўніцтва дамініканскага кляштара ў Гродне.
 
Такім чынам, разам з узвядзеннем у 1780-я гады мураванага будынка на вуліцы Дамініканскай было завершала будаўніцтва дамініканскага кляштара ў Гродне.
У пачатку 19 ст. пры дамініканскім кляш- тарыкляштары дзейнічалі студыум вышэйшы, гімназія, павятовая і парафіяльная школы. У гэтых установах займалася 336 вучняў, працавала 18 настаўнікаў. Шырокую вядомасць у краі мела бібліятэка гродзенскіх даміяіканцаў, а так са¬матаксама фізічная лабараторыя. 3 [[1803]] на працягу некалькіх гадоў у гродзенскай дамініканскай школе выкладаў фізіку і матэматыку славуты філосаф і тэолаг дамініканец Ф.І.Цяцерскі, які надрукаваў і выдаў у Гродне ў [[1806]] сваю дысертацыю па эксперыменталънай фізіцы.
 
3 1803 г. на працягу некалькіх гадоў у гродзенскай дамініканскай школе выкладаў фізіку і матэматыку славуты філосаф і тэолаг дамініканец Ф.І.Цяцерскі, які надрукаваў і выдаў у Гродне ў 1806 г. сваю дысертацыю па эксперыменталънай фізіцы.
У 1840 г. адбылася касацыя гродэенскага дамініканскага кляштара. У былых дамініканскіх мурах была адчынена мужчынская гімназія, а касцёл былога кляштара, пазбаўлены парафіі, дэейнічаў ях студэншсістудэнскі гімназіяльны касцёл.
ПмназкгтыСтудэнты гродзенсхай гімназіі прынялі актыўны ўдэел у [[Паўстанне ў Польшчы, Літве і Беларусі, 1863—1864|паўстанні 1863—1864 гг.]], таму [[Расійская імперыя|расійскія ўлады]], адзначыўшы ўплыў каталіцкага духавенства на ўдзельнікаў паўстання, забаранілі дзейнасць касцела пры гімназіі і размясцілі ў ім царкву Ямбургскага ўланскага палка. Але ў такой якасці ён праіснаваў нядоўга. У 1875 г. «во избежание соблазна в местном населении» старадаўні касцёл даміні- канскага кляштара, упрыгожванне горада, быў знішчаны «за исключением одного кры¬ла, примыкающего к гимназиальному зда¬нию», у якім планавалася размясцшь біблія- тэку і падрыхтоўчы клас.
3 19 ст. будынак па вуліцы Дамініканскай выкарыстоўваўся магістратам пад розныя службы і невялікія крамкі. Будынак кляшта¬ра па Віленскай, дзе была гімназія, упершы- ню перабудоўваўся ў 1836 г. Пра гэта свед- чыць згаданы вышэй чарцеж. У выніку знач- най перабудовы была павялічана агульная шырыня будынка за кошт вуліцы, зменены вышыня і форма даху. Кампазіцыя галоўнага фасада страціла барочныя рысы і набыла ры- сы класіцызму: сіметрычнасць, цэнтр якой вылл’чаўся 6 пілястрамі, цэнтральным увахо- дам і ўпрыгожваўся прыступкавым атыкам. Бакавыя часткі фасада былі вырашаны сімет- рычным аздабленнем вокнаў, атыкамі і рус- тыкай. На гэгу першую рэканструкцыю ўрад выдзеліў у 1833 г. 63 171 рубель.
У 1860-я гады зноў бьгў праведзены ра- монт, у час якога на фасадэе зніклі цэнтраль- ныя пілястры, але яны з'явіліся ў бакавых частках, па 6 з кожнага боку. Зам ест атыка цэнтр фасада ўпрыгожыў франтон.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Касцёл_Маці_Божай_Ружанцовай_і_кляштар_дамініканцаў_(Гродна)"