Польска-беларускае таварыства: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
'''Польска-беларускае таварыства для палітычнага і культурнага супрацоўніцтва на Беларусі''' — грамадска-палітычная арганізацыя, якая дзейнічала ў 1919—1920
Таварыства было створана [[31 мая]] [[1919]] у [[Горад Варшава|Варшаве]] па ініцыятыве [[Лявон Дубейкаўскі|Лявона Дубейкаўскага]] і [[Эдвард Адамавіч Вайніловіч|Эдварда Вайніловіча]] для палітычнай падтрымкі ідэі федэрацыйнага саюза Беларусі і Польшчы («для ўзаемнага пазнання і збліжэння Польшчы і Беларусі») у час існавання [[Грамадзянская ўправы ўсходніх земяль|Грамадзянскай управы ўсходніх земяль]] і вырашэння лёса беларускіх земляў ва ўмовах [[Польска-савецкая вайна|польска-савецкай вайны]] (1919—1920).
Таварыства створана ў ліпені [[1919]] ў [[Горад Варшава|Варшаве]] «для ўзаемнага пазнання і збліжэння Польшчы і Беларусі». У яе кіраўніцтва ўваходзілі [[Міраслаў Абязерскі|М. Абязерскі]] (старшыня), [[Л. Дубейкаўскі]] (віцэ-старшыня), [[Канстанцін Гардзялкоўскі|К. Гардзялкоўскі]] (сакратар і скарбнік), [[П. Аляксюк]], [[Э. Вайніловіч]], Т. Галуўка, [[Аляксандр Робертавіч Лядніцкі|А. Лядніцкі]], [[Раман Аляксандравіч Скірмунт|Р. Скірмунт]], [[Б. Тарашкевіч]], В. Цывінскі, [[Чэслаў Янкоўскі|Ч. Янкоўскі]] і інш.▼
Прадстаўнікі беларускага нацыянальна-дэмакратычнага руха і ўплывовыя маянткоўцы-кансерватары Беларусі, якія, ратуючыся ад бальшавікоў, аселі ў Варшаве і былі прыхільнікамі палітычнай суб'ектнасці Беларусі (у першую чаргу — [[Эдвард Адамавіч Вайніловіч|Эдвард Вайніловіч]]) вырашылі аб'яднацца. На думку Вайніловіча, збліжэнне часткі прадстаўнікоў беларускага нацыянальна-дэмакратычнага руху з кансерватыўна настроенымі польскамоўнымі і каталіцкімі землеўласнікамі Беларусі («палякамі») было вынікам пераканання, што бальшавікі жадаюць «адзінай і непадзельнай Расіі» і ніколі не дадуць магчымасці беларусам нацыянальна развівацца, а Беларусь «патоне ў рускім моры» і асімілюецца. Сам Вайніловіч быў перакананы, што толькі саюз Беларусі і Польшчы (праз адраджэнне федэратыўнай Рэчы Паспалітай) можа гарантаваць [[беларусы|беларусам]] культурнае развіццё і палітычную суб'ектнасць Беларусі.
▲
Таварыства арганізоўвала сумесныя публічныя канферэнцыі, лекцыі па польска-беларускай праблематыцы, праз польскую і беларускую прэсу асвятляла грамадска-палітычнае становішча і перспектывы дзяржаўнай федэрацыі абодвух народаў, дамагалася стварэння свайго часопіса, наладжвання сумесных музейных выставак, увядзення ў школьныя праграмы польскіх і беларускіх навучальных устаноў прадметаў па гісторыі, геаграфіі, этнаграфіі Польшчы і Беларусі. У кастрычніку 1919 створаны Мінскі аддзел таварыства, у працы якога ўдзельнічалі [[Магдалена Радзівіл|М. Радзівіл]], [[Ежы Эмерыкавіч Чапскі|Е. Чапскі]], С. Лянкоўскі, В. Янчэўскі і інш. У верасні [[1919]], у разгар [[польска-савецкая вайна|польска-савецкай вайны]], выдала адозву да грамадзян беларуска-літоўскіх зямель, у якой заклікала да яднання Польшчы і Беларусі. [[15 студзеня]] [[1920]] звярнулася з мемарандумам да генеральнага камісара Упраўлення ўсходніх зямель, у якім звяртала ўвагу на ўціск польскай акупацыйнай адміністрацыяй беларускага школьніцтва, прэсы, грамадска-палітычных арганізацый і культурна-асветных гурткоў, арышты беларускіх нацыянальных дзеячаў. Для паляпшэння польска-беларускіх адносін і вырашэння палітычных канфліктаў у краі прапаноўвалася стварыць пры Упраўленні ўсходніх зямель спецыяльны камітэт з прадстаўнікоў краёвай грамадскасці абодвух нацыянальнасцей.▼
▲Таварыства арганізоўвала сумесныя публічныя канферэнцыі, лекцыі па польска-беларускай праблематыцы, праз польскую і беларускую прэсу асвятляла грамадска-палітычнае становішча і перспектывы дзяржаўнай федэрацыі абодвух
З лета [[1920]] фактычна таварыства бяздзейнічала. У час [[Слуцкае паўстанне|Слуцкага паўстання]] ў лістападзе [[1920]] асобныя члены таварыства (Л. Дубейкаўскі, [[Канстанцін Гардзялкоўскі|К. Гардзялкоўскі]], [[Чэслаў Урбанавіч Крупскі|Ч. Крупскі]]) безвынікова намагаліся правесці сумесную Палітычную нараду па абмеркаванні ваенна-палітычнага становішча ў Беларусі і наладжванні каардынацыі паміж польскімі фарміраваннямі, удзельнікамі «слуцкай акцыі» і вайсковымі аддзеламі [[С. Булак-Балаховіч]]а з мэтай арганізацыі ўзброенага выступлення супраць савецкай улады.▼
▲З лета [[1920]] фактычна таварыства бяздзейнічала. У час [[Слуцкае паўстанне|Слуцкага паўстання]] ў лістападзе [[1920]] асобныя члены таварыства ([[Лявон Дубейкаўскі|Л. Дубейкаўскі]], [[Канстанцін Гардзялкоўскі|К. Гардзялкоўскі]], [[Чэслаў Урбанавіч Крупскі|Ч. Крупскі]]) безвынікова намагаліся правесці сумесную Палітычную нараду па абмеркаванні ваенна-палітычнага становішча ў Беларусі і наладжванні каардынацыі паміж польскімі фарміраваннямі, удзельнікамі «слуцкай акцыі» і вайсковымі аддзеламі [[С. Булак-Балаховіч]]а з мэтай арганізацыі ўзброенага выступлення супраць савецкай улады.
У верасні [[1921]] Польска-беларускае таварыства канчаткова распалася.
Радок 13 ⟶ 15:
== Літаратура ==
* [[Уладзімір Віктаравіч Ляхоўскі|''Ляхоўскі, У.'']] Польска-беларускае таварыства // ЭГБ, у 6 т. Т. 6, кн .ІІ. — Мн., 2003.
* {{кніга
|аўтар =
|частка =
|загаловак = ''Woyniłłowicz, E.'' Wspomnienia. 1847—1928
|арыгінал =
|спасылка =
|адказны = E. Woyniłłowicz
|выданне = cz. 1
|месца = Wilno
|выдавецтва = Józef Zawadzki
|год = 1931
|том =
|старонкі =
|старонак = 368
|серыя = {{ref-pl}}
|isbn =
|тыраж =
}}
* ''Войнилович, Э.'' [http://pawet.net/files/woynillowicz.pdf Воспоминания / Э. Войниллович; пер. с польск., общ. ред. В. Завальнюка.] — Мн.: Издание Минской римо-католической парафии св. Симона и Елены, 2007. — 380 с. — 250 экз. {{ref-ru}}
[[Катэгорыя:Арганізацыі Заходняй Беларусі]]
| |||