Польскі дэмакратычны саюз Беларусі: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
|||
Радок 39:
== Гісторыя ==
Амаль адначасова са з'ездам дваран у чэрвені [[1907]] у Вільні, дзе была створана [[Краёвая партыя Літвы і Беларусі]], у [[Мінск]]у адбыўся сход, на якім 17 чэрвеня 1907 была створана партыя [[Польскі дэмакратычны саюз Беларусі]] (1907). Гэтаму сходу папярэднічала нарада невялікага кола мясцовых дваран-землеўласнікаў і інтэлігенцыі ў маёнтку Дашкоўка [[Вітальд Эдвардавіч Жукоўскі|Вітальда Жукоўскага]] ў Быхаўскім павеце, дзе быў зацверджаны праект праграмы партыі і папярэдні план арганізацыйных дзеянняў<ref>[[Аляксандр Фёдаравіч Смалянчук|''Смалянчук, А.Ф.'']] Паміж краёвасцю... С. 238.</ref>. Ініцыятарамі стварэння партыі былі асобныя землеўласнікі Мінскай, Магілёўскай і Віцебскай губерняў, на якіх вялікі ўплыў зрабілі ў ходзе [[рэвалюцыя 1905—1907 гадоў у Расіі|рэвалюцыі 1905—1907 гадоў у Расіі]] дэмакратычныя погляды расійскай партыі канстытуцыйных дэмакратаў (г.зв. «кадэтаў»), — асаблівую актыўнасць праявілі землеўласнікі Магілёўскай губерні Вітальд і Уладзіслаў Жукоўскія, члены [[Магілёўскае таварыства сельскай гаспадаркі|Магілёўскага таварыства сельскай гаспадаркі]]. Менавіта сярод дваран Магілёўскай губерні моцным было захапленне ідэямі расійскай канстытуцыйна-дэмакратычнай партыі («кадэтаў»). Аднак партыя Польскі дэмакратычны саюз Беларусь імі спецыяльна задумвалася як арганізацыя, якая павінна прыцягнуць увагу і прыхільнасць у першую чаргу мясцовай (каталіцкай і польскамоўнай) прагрэсіўнай гарадской інтэлігенцыі, каб аб’яднаць апошнюю і адцягнуць ад падтрымкі поглядаў [[Польская нацыянальна-дэмакратычнай партыя|Польскай нацыянальна-дэмакратычнай партыі]] («эндэкаў»)<ref>[[Чэслаў Янкоўскі|''Jankowski, Cz.'']] W ciągu dwóch lat... С. 166.</ref>. Было вядома, што менавіта сярод гарадской інтэлігенцыі «эндэкі» знаходзілі сваіх галоўных прыхільнікаў у Паўночна-Заходнім краі (асабліва ў яго галоўным горадзе — Вільні). Польскі дэмакратычны саюз Беларусь, у Галоўны камітэт якога ўвайшлі Вітальд Жукоўскі, Уладзіслаў Жукоўскі, [[Густаў Выкоўскі]], {{нп3|Ежы Асмалоўскі||pl|Jerzy Osmołowski}} (1872—1952)<ref>Ежы Асмалоўскі (1872—1952) нарадзіўся ў Пінскім павеце Мінскай губерні, быў «польскім» дваранінам-каталіком, адным з блізкіх сябраў Рамана Скірмунта і князя Гераніма Друцкага-Любецкага; як і Раман Скірмунт, фінансава падтрымліваў [[Наша ніва (1906)|«Нашу Ніву»]] — галоўную газету беларускага нацыянальна-дэмакратычнага руха; а пра свае адносіны да Беларусі напісаў у мемуарах: «Увесь мой род беларускага паходжання з Магілёўскай губерні. Магчыма толькі ў прадзеда роднай мовай была польская. Што ж з'яўляецца маёй Айчынай — Польшча ці Беларусь? І хто я — паляк ці беларус? Я паляк па культуры і па мове. Я каталік. Але не жыву ў Польшчы. Маю пэўныя абавязкі ў адносінах да краю, дзе нарадзіўся, і людзі, сярод якіх я жыву, мне больш блізкія». Гл.: [[Аляксандр Фёдаравіч Смалянчук|''Смалянчук, А.Ф.'']] Паміж краёвасцю... С. 127, 208.</ref>, [[Канстанцін Гардзялкоўскі]], [[Канстанцін Дзямідэцкі-Дзямідовіч]], Уладзімір Нітаслаўскі, [[Міраслаў Абязерскі]], Аляксандр Ражноўскі, Эдмунд Івашкевіч, А. Яленскі і інш., ствараўся не як канкурэнт Краёвай партыі Літвы і Беларусі, а побач з ёй як саюзнік у змаганні супраць уплыву ў краі «эндэкаў»<ref>[[Чэслаў Янкоўскі|''Jankowski, Cz.'']] W ciągu dwóch lat... С. 166.</ref>.
Паводле польскага гісторыка Яна Савіцкага, Польскі дэмакратычны саюз Беларусі быў толькі пачаткам палітычнай партыі.
| |||