Вікіпедыя

Танах: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
[[Выява:Targum.jpg|right|thumb|320px|upright|Старонка 11 стагоддзя з тэксам Танаху]]
'''Танах''' ({{lang-he|תַּנַ "ךְ}})  — тэрмін, які выкарыстоўваецца ў [[іўдаізм]]е для канона [[яўрэйская Біблія|яўрэйскай Бібліі]]. Танах таксама вядомы як [[Масарэцкі тэкст]] або ''Мікра''. Назва ''Танах'' з'яўляецца абрэвіятурай, створанай з пачатковых літар яўрэйскага алфавіта з трох традыцыйных падраздзяленняў Масарэцкага тэксту: [[Тора|Торы]] ("«вучэння"», таксама вядомай як [[Пяцікніжжа Майсеевае]]), Невеім ("«Прарокі"») і Кетувім ("«Пісанне"»). Назва "«Мікра"» ({{lang-he|מקרא}}), што азначае "«''тое, што чытаюць''"», з'яўляецца альтэрнатывай яўрэйскім тэрмінам Танаху. Кнігі Танаху былі перададзеныя згодна з вуснай традыцыяй, якая перадавалася ад пакалення да пакалення, і якая называюцца [[Вусная Тора|Вуснай Торай]].
 
== Гісторыя ==
Згодна з [[Талмуд]]у, большая частка зместа Танаха была складзена "«[[Мужы Вялікага Сіноду|Мужамі Вялікага Сіноду]]"» каля [[450 да н.э.|450  г. да н.э.]], і з таго часу застаецца нязменным. Сучасныя навукоўцы лічаць, што працэс кананізацыі Танаха быў завершаны паміж 200 да н.э. і 200 н.э.
 
У яўрэйскім тэксце першапачаткова [[зычныя]] былі напісаны з некаторым дадаткам [[галосныя|галосных]] літар. У пачатку сярэдніх стагоддзяў навукоўцы вядомыя як [[Масарэты]] створылі адзіную фармалізаваную сістэму гучання. Гэта было зроблена галоўным чынам [[Аарон бен Мошэ бен Ашэр|Ааронам бен Мошэ бен Ашэрам]], у [[Ціберыйцы|Ціберыйскай]] школе, на аснове вуснай традыцыі для чытання Танах, адсюль і назва [[Ціберыйскае гучанне]]. Яна таксама ўключала некаторыя з [[Бен Нафталі]] і вавілонскіх інавацый. Нягледзячы на ​​параўнальна позні працэс кадыфікацыі, некаторыя традыцыйныя крыніцы і некаторыя артадаксальныя яўрэі лічаць, што вымаўленне ірэчытатывы выцякаюць з адкрыцця на [[Сінай|Сінаі]], так як немагчыма, каб прачытаць арыгінальны тэкст без вымаўлення і рэчытатываў паўз. Спалучэнне тэксту ({{lang-he|מקרא}} мікра), вымаўлення ({{lang-he|ניקוד}} niqqud) і рэчытатываў ({{lang-he|טעמים}}Amim) даюць магчымасць чытачу зразумець і просты сэнс, а таксама нюансы ў сказе ў патоку тэксту.
==Тэрміналогія==▼
Танах складаецца з трох частак, гэты падзел добра адлюстраванны ў [[равіністычная літаратура|равіністычнай літаратуры]]. Аднак на працягу гэтага перыяду тэрмін "Танах" не выкарыстоўвалася. Замест гэтага, выкарыстоўвалася назва Мікра ({{lang-he|מקרא}}, што азначае «чытанне» або «тое, што чытаюць"), таму што біблейскія тэксты чыталіся публічна. Мікра па-ранейшаму выкарыстоўваецца на [[іўрыт|іўрыце]] і па сёнашні дзень, разам з Танахах, для абазначэння яўрэйскіх пісанняў.▼
 
▲== Тэрміналогія ==
==Кнігі Танаху==▼
▲Танах складаецца з трох частак, гэты падзел добра адлюстраванны ў [[равіністычная літаратура|равіністычнай літаратуры]]. Аднак на працягу гэтага перыяду тэрмін "«Танах"» не выкарыстоўвалася. Замест гэтага, выкарыстоўвалася назва Мікра ({{lang-he|מקרא}}, што азначае «чытанне» або «тое, што чытаюць"»), таму што біблейскія тэксты чыталіся публічна. Мікра па-ранейшаму выкарыстоўваецца на [[іўрыт|іўрыце]] і па сёнашні дзень, разам з Танахах, для абазначэння яўрэйскіх пісанняў.
===Тора===▼
 
Тора ({{lang-he|תּוֹרָה}} літэральна вучэнне) складаецца з пяці кніг, якія агульнавядомыя пад назвай "Пяць кніг Майсея". Друкаваныя версіі Торы часта называюць "пяць пяцічастак Торы".▼
▲== Кнігі Танаху ==
 
▲=== Тора ===
▲Тора ({{lang-he|תּוֹרָה}} літэральна вучэнне) складаецца з пяці кніг, якія агульнавядомыя пад назвай "«Пяць кніг Майсея"». Друкаваныя версіі Торы часта называюць "«пяць пяцічастак Торы"».
 
У [[іўрыт|яўрэйскай мове]] пяць кніг Торы называюцца па пяці вядомых словах у кожнай з кніг. Ніжэй дадзены назвы на яўрэйскай мове з перакладам на беларускую:
 
1. (בְּרֵאשִׁית) - — Быцце
 
2. (שמות) - — Выхад
 
3. (ויקרא) - — Левіт
 
4. (במדבר) - — Лічбы
 
5. (דְּבָרִים) - — Другі Закон
===Невеім (Прарокі)===▼
Частка Невеім ({{lang-he|נְבִיאִים}}, "Прарокі") складаецца з васьмі кніг.Гэты падзел уключае кнігі, якія падпадаюць у перыяд, пачынаючы з уваходу Ізраіля ў [[Зямля Ізраіля|Зямлю запаветную]] да часоў [[Вавілонскае заваяванне|Вавілонскага заваявання]], гэта значыць "перыяд прарокаў". У Невеім, аднак, не ўваходзяць Хронікі, якія апісваюць дадзены перыяд, а таксама кніга Руфі, якая таксама была напісана ў дадзеную эпоху. Невеім часта дзеляць на Ранніх прарокаў (נביאים ראשונים), у якіх тэкст больш гістарычны, а таксама Пазнейшых прарокаў (נביאים אחרונים), якія змяшчаюць больш павучальных прароцтваў.▼
6. (יְהוֹשֻעַ) - Ісуса▼
 
▲=== Невеім (Прарокі) ===
7. (שופטים) - Суддзі▼
▲Частка Невеім ({{lang-he|נְבִיאִים}}, "«Прарокі"») складаецца з васьмі кніг. Гэты падзел уключае кнігі, якія падпадаюць у перыяд, пачынаючы з уваходу Ізраіля ў [[Зямля Ізраіля|Зямлю запаветную]] да часоў [[Вавілонскае заваяванне|Вавілонскага заваявання]], гэта значыць "«перыяд прарокаў"». У Невеім, аднак, не ўваходзяць Хронікі, якія апісваюць дадзены перыяд, а таксама кніга Руфі, якая таксама была напісана ў дадзеную эпоху. Невеім часта дзеляць на Ранніх прарокаў (נביאים ראשונים), у якіх тэкст больш гістарычны, а таксама Пазнейшых прарокаў (נביאים אחרונים), якія змяшчаюць больш павучальных прароцтваў.
▲6. (יְהוֹשֻעַ) - — Ісуса
 
▲7. (שופטים) - — Суддзі
8. (שְׁמוּאֵל) - Самуіла (I і II)
 
98. (מלכיםשְׁמוּאֵל) — - ЦароўСамуіла (I і II)
 
9. (מלכים) — Цароў (I і II)
10. (יְשַׁעְיָהוּ) - Ісайя▼
 
▲10. (יְשַׁעְיָהוּ) - — Ісайя
11. (יִרְמְיָהוּ) - Ярэмія▼
 
▲11. (יִרְמְיָהוּ) - — Ярэмія
12. (יְחֶזְקֵיאל) - Езекііль▼
 
▲12. (יְחֶזְקֵיאל) - — Езекііль
 
13. Дванаццаць прарокаў (תרי עשר):
 
а. (הוֹשֵׁעַ) - — Осія
 
б. (יוֹאֵל) - — Іяіль▼
 
в. (עָמוֹס) - — Aмас▼
▲б. (יוֹאֵל) - Іяіль
 
г. (עֹבַדְיָה - — Аўдзей▼
▲в. (עָמוֹס) - Aмас
 
д. (יוֹנָה) - — Ёна▼
▲г. (עֹבַדְיָה - Аўдзей
 
е. (מִיכָה) - — Міхей▼
▲д. (יוֹנָה) - Ёна
 
ж. (נַחוּם) - — Навум▼
▲е. (מִיכָה) - Міхей
 
з. (חֲבַקּוּק) - — Авакум▼
▲ж. (נַחוּם) - Навум
 
і. (צְפַנְיָה) - — Сафонія▼
▲з. (חֲבַקּוּק) - Авакум
 
к. (חַגַּי) - — Агей▼
▲і. (צְפַנְיָה) - Сафонія
 
л. (זְכַרְיָה) - — Захарыя▼
▲к. (חַגַּי) - Агей
 
м. (מַלְאָכִי) - — Малахія▼
▲л. (זְכַרְיָה) - Захарыя
 
=== Кетувім ===▼
▲м. (מַלְאָכִי) - Малахія
Кетувім (כְּתוּבִים, "«Пісанні"») таксама вядомы на грэчаскай назве "«Хагіяграфія"» і складаецца з адзінаццаці кніг. У гэту частку ўваходзяць усе астатнія кнігі. Кетувім часта дзеліцца на катэгорыі: "«Кнігі ісціны"» (ספרי אמת), куды ўваходзяць Псалмы, Прытчы і кніга Ёва (яўрэйскія назвы гэтых трох кніг утвараюць іўрыце слова "«ісціна"», як акраверш, і ўсе тры кнігі маюць унікальныя рэчытатывы), "«Кнігі мудрасці"» (сюды ўваходзяць кнігі Ёва, Эклезіяста, Прытчы), "«Паэтычныя кнігі"», якія складаюцца з Псалмаў, Плачу Ераміі і Песня Песняй, а таксама "«Гістарычныя кнігі"», куды ўваходзяць Ездры-Неяміі і Хронікі.▼
▲===Кетувім===
▲Кетувім (כְּתוּבִים, "Пісанні") таксама вядомы на грэчаскай назве "Хагіяграфія" і складаецца з адзінаццаці кніг. У гэту частку ўваходзяць усе астатнія кнігі. Кетувім часта дзеліцца на катэгорыі: "Кнігі ісціны" (ספרי אמת), куды ўваходзяць Псалмы, Прытчы і кніга Ёва (яўрэйскія назвы гэтых трох кніг утвараюць іўрыце слова "ісціна", як акраверш, і ўсе тры кнігі маюць унікальныя рэчытатывы), "Кнігі мудрасці" (сюды ўваходзяць кнігі Ёва, Эклезіяста, Прытчы), "Паэтычныя кнігі", якія складаюцца з Псалмаў, Плачу Ераміі і Песня Песняй, а таксама "Гістарычныя кнігі", куды ўваходзяць Ездры-Неяміі і Хронікі.
 
14. (תהלים) - — Псалмы
 
15. (משלי) - — Прытчы
 
16. (אִיּוֹב) - — Ёва
 
17. (שִׁיר הַשׁשִׁירִים) - — Песнь пясней
 
18. (רוּת) - — Руф
 
19. (איכה) - — Плач Ераміі
 
20. (קֹהְלְת) - — Эклезіяст
 
21. (אֶסְתֵר) - — Есфір
 
22. (דָּנִיֵּאל) - — Данііл
 
23. (עזרא ונחמיה) - — Ездра-Неямія
 
24. (דברי הימים) - — Хронікі (I і II)
 
{{Кнігі Танаха}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Танах"