Леў Мікалаевіч Талстой: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дрНяма тлумачэння праўкі |
др →Біяграфія |
||
Радок 59:
== Біяграфія ==
=== Паходжанне ===
[[Файл:Tolstoj-rod.png|right|thumb|300px|Генеалагічнае дрэва Л. М. Талстога.]]
{{main|Род Талстых}}
Паходзіў з [[Дваране|дваранскага]] {{нп3|род Талстых|роду Талстых|ru|Толстые}}, вядомага з [[1351]] года. Рысы дзеда Ільі Андрэевіча дадзеныя ў «''Вайне і міры''» добразычліваму, непрактычна старому графу Растову. Сын Ільі Андрэевіча, {{нп3|Мікалай Ільіч Талстой|Мікалай Ільіч Талстой|ru|Толстой, Николай Ильич}} (1794—1837), быў бацькам Льва Мікалаевіча. Некаторымі ўласцівасцямі характару і фактамі біяграфіі ён быў падобны на бацьку Міколенькі ў «''Дзяцінстве''» і «''Малалецтве''» і збольшага на Мікалая Растова ў «''Вайне і міры''». Аднак у рэальным жыцці Мікалай Ільіч адрозніваўся ад Мікалая Растова не толькі добрай адукацыяй, але і перакананнямі, якія не дазвалялі служыць пры [[Мікалай I, імператар расійскі|Мікалаі I]]. Удзельнік [[Вайна шостай кааліцыі|замежнага паходу рускай арміі]] супраць Напалеона, у тым ліку ўдзельнічаў у «''{{нп3|бітва народаў|бітве народаў|ru|Битва народов}}''» ля [[Лейпцыг]]а і пабываў у палоне у французаў, але змог збегчы, пасля заключэння міру сышоў у адстаўку ў чыне падпалкоўніка Паўлаградскага гусарскага палка. Неўзабаве пасля адстаўкі вымушаны быў пайсці на чыноўніцкую службу, каб не апынуцца ў пазыковай турме з-за даўгоў бацькі, казанскага губернатара, памерлага пад следствам за службовыя злоўжыванні. Адмоўны прыклад бацькі дапамог выпрацаваць Мікалаю Ільічу свой жыццёвы ідэал — прыватнае незалежнае жыццё з сямейнымі радасцямі<ref name="Никитина">{{кніга |аўтар=Никитина Н.А. |загаловак= Повседневная жизнь Льва Толстого в Ясной Поляне|адказны= |спасылка= http://www.booksss.ru/n/book/192196-278006.html#.UV_ZtZZP-3U|месца=М. |выдавецтва=«Молодая гвардия» |год= 2007|том= |старонак= 113|старонкі= |isbn=}}</ref>. Каб прывесці свае засмучаныя справы ў парадак, Мікалай Ільіч (як і Мікалай Растоў), ажаніўся з ужо не вельмі маладой князёўнай Марыі Мікалаеўнай з роду Валконскіх у 1822 годзе, шлюб быў шчаслівы. У іх было пяцёра дзяцей: Мікалай ([[1823]]—[[1860]]), Сяргей ([[1826]]—[[1904]]), Дзмітрый ([[1827]]—[[1856]]), Леў, Марыя ([[1830]]—[[1912]]).
Дзед Талстога па маці, [[Кацярына II|Кацярынінскі]] генерал, Мікалай Сяргеевіч Валконскі, меў некаторае падабенства з суровым {{нп3|Рыгарызм|рыгарыстам|ru|Ригоризм}} — старым князем Балконскім у «''Вайне і міры''»<ref>{{кніга |аўтар= |частка=Волконские (Николай Сергеевич Волконский) |спасылка частка=http://slovari.yandex.ru/~книги/Военная%20энциклопедия/Волконские,%20князья/ |загаловак=Военная энциклопедия |арыгінал= |спасылка= |адказны=под ред. В. Ф. Новицкого |выданне= |месца=Спб. |выдавецтва=Товарищество И. Д. Сытина |год=1912 |том= VII|старонкі= |старонак= 329|серыя= |isbn= |тыраж=}}</ref>. Маці Льва Мікалаевіча, падобная ў некаторых адносінах на намаляваную ў «''Вайне і міры''» князёўну Мар'ю, валодала выдатным дарам апавядальніцы.
Акрамя Валконскай, Л. Н. Талстой складаўся ў блізкім сваяцтве з некаторымі іншымі арыстакратычнымі родамі: князямі {{нп3|Род Гарчаковых|Гарчаковымі|ru|Горчаковы}}, [[Род Трубяцкіх|Трубяцкімі]] і іншымі.
<center>{{ahnentafel top|[[Леў Мікалаевіч Талстой|Льва Мікалаевіча Талстога]]|width=100%}}
{{ahnentafel-compact5
|style=font-size: 100%; line-height: 120%;
|border=1
|boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0;
|boxstyle_1=background-color: #fcc;
|boxstyle_2=background-color: #fb9;
|boxstyle_3=background-color: #ffc;
|boxstyle_4=background-color: #bfc;
|boxstyle_5=background-color: #9fe;
|boxstyle_6=background-color: #1fe;
|1=1. '''Леў Мікалаевіч Талстой'''
|2=2. граф {{нп3|Мікалай Ільіч Талстой|Мікалай Ільіч Талстой|ru|Толстой, Николай Ильич}}<br />(1794—1837)
|3=3. княжна Марыя Мікалаеўна Валконская (1790—1830)
|4=4. граф Ілья Андрэевіч Талстой (1757—1820)
|5=5. Пелагея Мікалаеўна Гарчакова (1762—1838)
|6=6. князь {{нп3|Мікалай Сяргеевіч Валконскі|Мікалай Сяргеевіч Валконскі|ru|Волконский, Николай Сергеевич (генерал)}} (1753—1821)
|7=7. княжна Кацярына Дзмітрыеўна Трубяцкая (1749—1799)
|8=8. граф {{нп3|Андрэй Іванавіч Талстой|Андрэй Іванавіч Талстой|ru|Толстой, Андрей Иванович}} (1721—1803)
|9=9. Аляксандра Іванаўна Шчацініна (1727—1811)
|10=10. [[Мікалай Іванавіч Гарчакоў]] (1725—1811)
|11=
|12=12. князь [[Сяргей Фёдаравіч Валконскі]]<br />(1715—1784)
|13=13. Марыя Дзмітрыеўна Чаадаева (1???—1775)
|14=14. князь {{нп3|Дзмітрый Юр'евіч Трубяцкі|Дзмітрый Юр'евіч Трубяцкі|ru|Трубецкой, Дмитрий Юрьевич}}<br />(1724—1792)
|15=15. княжна Варвара Іванаўна Адаеўская <br />(1???—1788)
|16=16. граф {{нп3|Іван Пятровіч Талстой|Іван Пятровіч Талстой|it|Ivan Petrovič Tolstoj}}<br />(1685—1728)
|17=17. Праскоўя Міхайлаўна Ртышчава<br />(1690—1748)
|18=18. князь Іван Дзмітрыевіч Шчацінін<br />(1???–1???)
|19=19. Анна Ягораўна ? (1722—пасля 1754)
|20=20. князь Іван Фёдаравіч Гарчакоў<br />(1694—1750)
|21=21. Таццяна Рыгораўна Морткіна<br />(1???–1???)
|22=
|23=
|24=24. князь Фёдар Міхайлавіч Валконскі<br />(1???—1747)
|25=25. Кацярына Матвееўна Яропкіна<br />(1???—1723)
|26=
|27=
|28=28. князь {{нп3|Юрый Юр'евіч Трубяцкі|Юрый Юр'евіч Трубяцкі|ru|Трубецкой, Юрий Юрьевич}}<br />(1668—1739)
|29=29. Вольга Іванаўна Галавіна
|30=30. князь Іван Васільевіч Адаеўскі<br />(1710—1768)
|31=31. Праскоўя Іванаўна Талстая<br />(1709—1758)
}}
{{ahnentafel bottom}}</center>
=== Дзяцінства ===
[[Файл:VolkonskayaMN.jpg|200px|thumb|left|Сілуэт М. М. Валконскай — адзіны малюнак маці пісьменніка. 1810-я гг.]]
[[Файл:Nicolay Ilyich Tolstoy.jpg|200px|right|thumb|[[Мікалай Ільіч Талстой]], бацька пісьменніка. Невядомы мастак. Папера, акварэль. 1820-я гг.]]
Леў Талстой нарадзіўся 28 жніўня 1828 года ў Крапівенскім павеце Тульскай губерні, у спадчынным маёнтку маці — [[Ясная Паляна|Яснай Поляне]]. Быў чацвёртым дзіцем у сям'і. Маці памерла ў 1830 годзе праз паўгода пасля нараджэння дачкі ад «''радавой гарачкі''», як тады казалі, калі Льву не было яшчэ 2-х гадоў<ref group="К">У рамане «''Вайна і мір''» пры падобных абставінах памірае Ліза Балконская, жонка Андрэя Балконскага, а ў рамане «''Ганна Карэніна''» галоўная гераіня чуе ў сне голас, прадракаючы смерць ад родаў.</ref>.
Выхаваннем асірацелых дзяцей занялася далёкая сваячка Т. А. Яргольская. У [[1837]] годзе сям'я пераехала ў [[Горад Масква|Маскву]], пасяліўшыся на Плюшчыхе, так як старэйшаму сыну трэба было рыхтавацца да паступлення ва ўніверсітэт. Неўзабаве раптоўна памёр бацька, Мікалай Ільіч, пакінуўшы справы (у тым ліку некаторыя звязаныя з маёмасцю сям'і цяжбы) у няскончаным стане, і трое малодшых дзяцей зноў пасяліліся ў Яснай Паляне пад наглядам Яргольскай і цёткі па бацьку, графіні А. М. Остэн-Сакен, прызначанай апякункай дзяцей. Тут Леў Мікалаевіч заставаўся да [[1840]] года, калі памерла графіня Остэн-Сакен, і дзеці перасяліліся ў [[Горад Казань|Казань]], да новага [[Апека|апекуна]] — сястры бацькі П. І. Юшковай.
Дом Юшковых лічыўся адным з самых вясёлых у Казані; усе члены сям'і высока шанавалі знешні бляск. «''Добрая цётачка мая'', — расказвае Талстой, — ''чыстая істота, заўсёды казала, што яна нічога не жадала б так для мяне, як таго, каб я меў сувязь з замужняй жанчынай''»<ref name="ЭСБЕ" />.
Льву Мікалаевічу хацелася бліскаць у грамадстве, але яму заміналі прыродная сарамлівасць і адсутнасць знешняй прывабнасці. Разнастайнейшыя, як іх вызначае сам Талстой, «''мудрошчы''» аб найгалоўных пытаннях нашага быцця — [[шчасце|шчасці]], [[Смерць|смерці]], [[Бог]]у, [[Любоў|любові]], {{нп3|Вечнасць|вечнасці|en|Eternity}} — адкладалі адбітак на яго характары ў тую эпоху жыцця. Расказанае ім у «''Малалецтве''» і «''Юнацтве''», у рамане «''Уваскрасенне''» аб памкненнях Ірценьева і Няхлюдава да самаўдасканалення ўзята Талстым з гісторыі ўласных яго {{нп3|аскетызм|аскетычных|de|Askese}} спроб гэтага часу. Усё гэта, пісаў крытык {{нп3|Сяргей Апанасавіч Вянгераў|С. А. Вянгераў|ru|Венгеров, Семён Афанасьевич}}, прывяло да таго, што ў Талстога стварылася, паводле выразу з яго аповесці «''Малалецтва''», «''звычка да пастаяннага маральнага аналізу, якая знішчыла свежасць пачуцця і яснасць розуму''»<ref name="ЭСБЕ" />.
=== Адукацыя ===
[[Файл:Native house of Leo Tolstoy.jpg|thumb|left|250px|Дом, дзе нарадзіўся Л. М. Талстой, 1898 год. У 1854 годзе дом прададзены па распараджэнні пісьменніка на вываз у сяло Доўгае. Зламаны ў 1913 годзе.]]
Яго адукацыяй першапачаткова займаўся {{нп3|Гувернёр|гувернёр|ru|Гувернёр}}-[[французы|француз]] Сен-Тама́ (прататып St.-Jérôme у аповесці «''Малалецтва''»), які замяніў сабою лагоднага [[немцы|немца]] Рэсельмана, якога Талстой адлюстраваў у аповесці «''Дзяцінства''» пад імем Карла Іванавіча.
У 1843 П. І. Юшкова, узяўшы на сябе ролю апякункі сваіх непаўналетніх пляменнікаў (паўналетнім быў толькі старэйшы — Мікалай) і пляменніцы, прывезла іх у Казань. Услед за братамі Мікалаем, Дзмітрыем і Сяргеем Леў вырашыў паступіць у [[Казанскі ўніверсітэт|Імператарскі Казанскі ўніверсітэт]], дзе працавалі на матэматычным факультэце [[Мікалай Іванавіч Лабачэўскі|Лабачэўскі]], а на Усходнім — [[Восіп Міхайлавіч Кавалеўскі|Кавалеўскі]]. 3 кастрычніка 1844 года Леў Талстой быў залічаны студэнтам разраду ўсходняй (арабска-турэцкай) славеснасці ў якасці своекоштнага — таго, хто аплачвае сваё навучанне{{sfn|Эйхенбаум Б. М.|1969|loc=|с=92}}. На ўступных іспытах ён, у прыватнасці, паказаў выдатныя вынікі па абавязковай для паступлення «''турэцка-татарскай мове''». Паводле вынікаў года меў непаспяховасць па адпаведных прадметах, не вытрымаў пераходнага экзамену і павінен быў нанова прайсці праграму першага курса.
Каб пазбегнуць поўнага паўтарэння курса ён перайшоў на юрыдычны факультэт, дзе яго праблемы з ацэнкамі па некаторых прадметах працягнуліся. Пераходныя майскія экзамены 1846 года былі здадзеныя здавальняюча (атрымаў адну пяцёрку, тры чацвёркі і чатыры тройкі; сярэдні выснову атрымаўся тры), і Леў Мікалаевіч быў пераведзены на другі курс{{sfn|Бирюков П. Н.|2000|loc=Глава 6. Юность|с=}}. На юрыдычным факультэце Леў Талстой прабыў менш за два гады: «''Заўсёды яму было цяжка ўсякую навязаную іншымі адукацыю, і ўсяму, чаму ён у жыцці вывучыўся, — ён вывучыўся сам, раптам, хутка, узмоцненым цяжкасцю''», — піша С. А. Талстая ў сваіх «''Матэрыялах да біяграфіі Л. М. Талстога''»{{sfn|ЛМ|1978|loc=Том 1. Материалы к биографии Л. Н. Толстого и сведения о семействе Толстых и преимущественно гр. Льва Николаевича Толстого|с=34}}. У 1904 годзе ён успамінаў: «''…я першы год … нічога не рабіў. На другі год я стаў займацца… там быў прафесар Меер, які … даў мне працу — параўнанне „Наказа“ [[Кацярына II|Кацярыны]] з ''Esprit des lois'' <«{{нп3|Дух законаў|Духам законаў|fr|De l'esprit des lois}}»> [[Шарль Луі дэ Мантэск'ё|Мантэск'ё]]. … мяне гэтая праца захапіла, я з'ехаў у вёску, стаў чытаць Мантэск'ё, гэта чытанне адкрыла мне бясконцыя гарызонты; я стаў чытаць [[Жан-Жак Русо|Русо]] і кінуў універсітэт, менавіта таму, што захацеў займацца''»{{sfn|Эйхенбаум Б. М.|1969|loc=|с=97}}.
== Творчасць ==
| |||