Львоў: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →‎Славутасці: дапаўненне, вікіфікацыя
Няма тлумачэння праўкі
Радок 45:
| мэр = [[Андрэй Іванавіч Садовы|Андрэй Садовы]]
}}
'''Львоў''' ({{lang-uk|Львів}}; {{lang-pl|Lwów}}<ref>Былая назва: Królewskie Stołeczne Miasto Lwów (Каралеўскі сталічны горад Львоў)</ref>; {{lang-de|Lemberg}}; {{lang-la|Leopolis}}, ''горад льва'') — горад [[Львоўская вобласць|абласнога ]] падпарадкавання на захадзе [[Украіна|Украіны]], які раней з'яўляўся галоўным цэнтрам [[Галіцка-Валынскае княства|Галіцка-Валынскага княства]], [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Каралеўства Польскага]], габсбурскага [[Каралеўства Галіцыі і Ладамерыі]], а пазней сталіцай [[Львоўскае ваяводства, Другая Польская рэспубліка|Львоўскага ваяводства]] ў складзе [[Другая Польская рэспубліка|Другой Польскай рэспублікі]].
 
Археалагічныя даследванні на месцы сучаснага Львова засведчылі пра тое, што першыя паселішчы там з'явіліся яшчэ ў 5 стагоддзі, а паміж 8VIII і 10X стагоддзямі на тэрыторыі Львова знаходзіліся паселішчы [[Ляхі|ляхаў]]. У [[1031]] годзе вялікі князь кіеўскі [[Яраслаў Мудры]] адваяваў гэтыя паселішчы разам з суседнімі землямі ў польскага караля [[Мешка II Ламберт|Мешкі II Ламберта]]. Пасля нашэсцяў [[Хан Батый|Хана Батыя]] [[Даніла Раманавіч]] з [[Дынастыя Рурыкавічаў|дынастыі Рурыкавічаў]], правіцель сярэднявечнага [[Галіцка-Валынскае княства|Галіцка-Валынскага княства]], адбудаваў горад у [[1240]] годзе і назваў яго ў гонар свайго сына [[Леў Данілавіч|Льва]].
 
Першая летапісная згадка Львова датуецца [[1256]] годам. У [[1340]] годзе [[Галічына]], якая ўключала ў сябе Львоў, была далучана да [[Каралеўства Польскае, 1025–1385|Каралеўства Польскага]] [[Казімір III Вялікі|Казімірам III Вялікім]], які ў [[1356]] годзе надаў Львову [[магдэбургскае права]]. Львоў знаходзіўся ў складзе [[Каралеўства Польскае|Польскага каралеўства]] да [[1772]] года, пасля чаго ў выніку [[Першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзела Рэчы Паспалітай]] стаў часткай [[Аўстрыйская імперыя|Аўстрыйскай імперыі]]. Пасля распаду [[Аўстра-Венгрыя|Аўстра-Венгрыі]] Львоў стаў сталіцай [[Заходне-Украінская Народная Рэспубліка|Заходне-Украінскай Народнай Рэспублікі]], а з [[1919]] года — сталіцай [[Львоўскае ваяводства, Другая Польская рэспубліка|Львоўскага ваяводства]] [[Другая Польская рэспубліка|Другой Польскай рэспублікі]], у складзе якой знаходзіўся да [[1939]] года, калі быў анексаваны [[СССР|Савецкім Саюзам]] паводле [[Пакт Молатава-Рыбентропа|Пакта Молатава-Рыбентропа]], а пазней, падчас [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]], тэрыторыя Львова была акупаваная нямецкімі войскамі. 22 ліпеня 1944 года ў выніку [[Львоўскае паўстанне|Львоўскага паўстання]] горад быў вызвалены ад нацысцкай акупацыі польскай [[Армія Краёва|Арміяй Краёвай]] у супрацоўніцтве з войскамі СССР.
 
З 15XV стагоддзя Львоў з'яўляўся адным з галоўных [[Палякі|польскіх]], а пазней і [[Габрэі|габрэйскіх]] культурных цэнтраў, а палякі і габрэі складалі дэмаграфічную большасць горада да пачатку Другой сусветнай вайны, а таксама [[халакост]]а і [[Перасяленне польскага насельніцтва, 1944–1946|масавага перасялення палякаў]], якія рушылі ўслед за ёй. Іншыя этнічныя групы, якія пражывалі ў горадзе, — [[немцы]], [[Русіны, этнічная група|русіны]] (сённяшнія [[Украінцы|ўкраінцы]]) і [[армяне]] — таксама ўнеслі вялікі ўклад у культуру Львова. У выніку сумеснага нямецка-савецкага ўварвання ў Польшчу ў пачатку Другой сусветнай вайны горад Львоў і яго правінцыі былі далучаны да СССР і былі часткай [[Украінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі]] з 1939 па 1941 гады. З ліпня 1941 года да ліпня 1944 года Львоў знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй і размяшчаўся ў [[Генерал-губернатарства, Нацысцкая Германія|Генерал-губернатарстве]], пасля чаго ў ліпені 1944 года быў захоплены савецкай [[Чырвоная армія|Чырвонай Арміяй]] і ў адпаведнасці з дамовамі [[Ялцінская канферэнцыя|Ялцінскай канферэнцыі]] быў уключаны ў склад УССР. Большасць палякаў, якія пражывалі ў Львове, былі дэпартаваныя на вернутыя па ўмовах [[Патсдамская канферэнцыя|Патсдамскага пагаднення]] ў Германіі землі (у Польшчы выкарыстоўваўся тэрмін «[[Вернутыя тэрыторыі]]» ({{lang-pl|Ziemie Odzyskane}})), а горад стаў галоўным цэнтрам заходняй часткі Савецкай Украіны, дзе пражывалі пераважна ўкраінцы.
 
Пасля распаду СССР у 1991 годзе горад Львоў застаўся часткай Украіны, якая атрымала незалежнасць, і па сённяшні дзень з'яўляецца адміністрацыйным цэнтрам [[Львоўская вобласць|Львоўскай вобласці]] і цэнтрам [[Львоўская агламерацыя|Львоўскай агламерацыі]] з насельніцтвам каля 1,5 мільёна чалавек. Па колькасці насельніцтва горад займае сёмае месца ў краіне (па стане на 1 студзеня [[2014]] года ў Львове пражывала 729 038 чалавек<ref name="свіже населення"/>). У горадзе знаходзіцца найбольшая колькасць помнікаў архітэктуры ва Украіне<ref>[http://www.meest-tour.com/index.php?id=17 Історико-культурний потенціал.] Посольство України в Фінляндській республіці.{{ref-uk}}</ref>. У [[2009]] годзе Львову прысвоена званне [[Культурная сталіца Украіны|Культурнайкультурнай сталіцы Украіны]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/ukrainian/entertainment/story/2009/04/090428_lviv_culture_oh.shtml Львову присвоєно статус ''культурної столиці'' України.] BBC Ukrainian.{{ref-uk}}</ref>. Горад рэгулярна займае лідзіруючыя месцы ў рэйтынгах турыстычнай і інвестыцыйнай прывабнасці<ref name=MR>[http://city-adm.lviv.ua/index.php Офіційний портал Львівської міської ради.]{{ref-uk}}</ref><ref>[http://kava.lviv.ua/page.php?name=news&ArticleID=519& ТОП-10 вікендових міст Європи. Львів — третій.] KAVA.lviv.ua{{ref-uk}}</ref><ref>[http://zaxid.net/newsua/2010/2/22/124028/ Львів — третій у рейтингу стратегії залучення прямих іноземних інвестицій.] zaxid.net{{ref-uk}}</ref>. [[Гістарычны цэнтр Львова]], які ўключае ў сябе яго старадаўнія будынкі і брукаваныя вулачкі, захаваўся ў значнай ступені пасля савецкай і нацысцкай акупацый падчас Другой сусветнай вайны і занесены ў спіс [[Сусветная спадчына ЮНЕСКА|Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА]]. У горадзе ёсць шмат галін прамысловасці і інстытутаў вышэйшай адукацыі, такіх як [[Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Івана Франко]] і [[нацыянальны ўніверсітэт «Львоўская палітэхніка»]]. Апроч таго, Львоў з'яўляецца домам для многіх устаноў культуры сусветнага класа, у тым ліку філарманічнага аркестра і вядомага [[Львоўскі нацыянальны акадэмічны тэатр оперы і балета імя Саламеі Крушальніцкай|Львоўскага тэатра оперы і балета]].
 
== Назва ==
Радок 92:
Падчас Першай сусветнай вайны Львоў быў акупаваны Расійскай імперыяй. У ноч з 31 кастрычніка на 1 лістапада 1918 г. ў горадзе адбыўся Лістападаўскі чын, які прывёў да адукацыі Заходне-ўкраінскай народнай рэспублікі са сталіцай у Львове. З першых дзён існавання новаўтвораная Другая Рэч паспалітая абвясціла вайну ЗУНР: Львоў быў захоплены польскімі войскамі ўжо 21 лістапада, горад стаў адміністрацыйным цэнтрам Львоўскага ваяводства.
 
У 1939 г. паводле пакта Молатава-Рыбентропа Львоў увайшоў у склад Савецкага Саюза, а менавіта, Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. Горад стаў адміністрацыйным цэнтрам Львоўскай вобласці. У чэрвені 1941 г. Львоў быў акупаваны нацысцкімі войскамі Гітлера. 30 чэрвеня Арганізацыя Украінскіх Нацыяналістаў абвясціла ў Львове Акт аднаўлення Украінскай дзяржавы, аднак гэта ініцыятыва натыкнулася на незадаволенасць нямецкай адміністрацыі і яе ініцыятары былі арыштаваны. 27 ліпеня 1944 Чырвоная Армія заняла Львоў. ПрыПадчас прыналежнасцісавецкага горадаперыяду даў Савецкага Саюза тутЛьвове дзейнічаў магутны нацыянальна-вызваленчы рух. У 1991 г. Львоўгорад увайшоў у склад Незалежнайнезалежнай Украіны.
 
== Гістарычны цэнтр ==