Вікіпедыя

Палонка (Баранавіцкі раён): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 33:
|сайт =
}}
'''Пало́нка'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Palonka}}, {{lang-ru|Полонка}}) — [[вёска]] ў [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], на рацэ Палонка. Адміністрацыйны цэнтр [[Палонкаўскі сельсавет|Палонкаўскага сельсавета]]. Насельніцтва 780 чал. ([[1998]]). Знаходзіцца за 20 км на захад ад [[Баранавічы|Баранавічаў]], за 4 км ад чыгуначнай станцыі [[Станцыя Палонка|Палонка]] (лінія [[Баранавічы]] — [[Ваўкавыск]]); на аўтамабільнай дарозе [[Новая Мыш]] — [[Слонім]]. Насельніцтва 786 жыхароў, 305 гаспадарак ([[2005]]).
 
== Гісторыя ==
Першы пісьмовы ўспамін пра Палонку як [[сяло]], уладанне [[Сапегі|Сапегаў]] датуецца [[1506]]. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) мясцовасць увайшла ў склад [[Слонімскі павет|Слонімскага павета]] [[Новагародскае ваяводства|Навагрудскага ваяводства]].▼
 
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
У [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну]] ([[1654]]—[[1667]]) [[28 чэрвеня]] [[1660]] каля Палонкі адбылася [[бітва пад Палонкай|бітва]], у якой абаронцы [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] нанеслі паражэнне [[Маскоўская дзяржава|маскоўскім]] захопнікам. У [[1680]] у мястэчку заснавалі дамініканскі кляштар (існаваў да [[1830]]).
▲Першы пісьмовы ўспамін пра Палонку як [[сяло]], уладанне [[Сапегі|Сапегаў]] датуецца [[1506]], калі ў ваколіцах сяла [[войска Вялікага Княства Літоўскага|войскі Вялікага Княства Літоўскага]] на чале з гетманамі [[М. Глінскі]]м і [[С. Кішка]]й разграмілі татар. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) мясцовасць увайшла ў склад [[Слонімскі павет|Слонімскага павета]] [[Новагародскае ваяводства|Навагрудскага ваяводства]].
 
У [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну]] [[1654]]—[[1667]] гадоў каля Палонкі [[28 чэрвеня]] [[1660]] адбылася [[бітва пад Палонкай|бітва]] паміж войскамі [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] пад камандаваннем гетманаў [[П. Сапега|П. Сапегі]] і [[С. Чарнецкі|С. Чарнецкага]] і расійскімі войскамі чале з ваяводамі Змеявым, Нашчокіным, Трубяцкім, Хаванскім, Шчарбатавым. Войска Расіі налічвала 46 тыс., аб'яднаныя сілы [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] — каля 15 тысяч воінаў. Сапега і Чарнецкі атрымалі бліскучую перамогу над расійскімі ваяводамі: князь Шчарбатаў быў забіты, а Хаванскі цяжка паранены. У выніку ваенных дзеянняў сяло Палонка было разбурана, а насельніцтва вызвалена ад падаткаў тэрмінам на адзін год. У [[1680]] у мястэчку заснавалі дамініканскі кляштар (існаваў да [[1830]]). У другой палове [[XVIII ст.]] сяляне напісалі скаргу свайму пану Сапегу на жорсткі прыгнёт з боку эканома.
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Палонка апынулася ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], у Наваградскім павеце. У 1-й пал. [[1880-я|1880-х]] у мястэчку было каля 20 двароў, царква, царкоўна-прыходская школа, 2 яўрэйскія школы. У пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]] — 56 двароў, земская народнае вучылішча.▼
 
=== Пад уладай Расійскай імперыі ===
Згодна з [[Рыжскі мірны дагавор 1921 года|Рыжскім мірным дагаворам]] ([[1921]]) Палонка апынулася ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|Польскай Рэспублікі]], у гміне Новая Мыш Баранавіцкага павета Навагрудскага ваяводства.▼
▲У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Палонка апынулася ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], у Наваградскім[[Навамышская павецеволасць|Навамышскай воласці]] [[Навагрудскі павет|Навагрудскага павета]]. У 1-й пал. [[1880-я|1880-х]] у мястэчку было каля 20 двароў, царква, царкоўна-прыходская школа, 2 яўрэйскія школы. У пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]] — 56 двароў, земская народнае вучылішча.
 
У [[1886]] годзе дзейнічалі 2 яўрэйскія школы, царкоўна-прыходскія школа і папячыцельства. Праваслаўны прыход налічваў каля 1,4 тыс. вернікаў.
У [[1939]] Палонка ўвайшла ў [[БССР]], дзе [[12 кастрычніка]] [[1940]] зрабілася цэнтрам сельсавета Навамышанскага раёна (з [[25 снежня]] [[1962]] у Баранавіцкім раёне). Статус паселішча панізілі да вёскі.
 
=== Найноўшы час ===
Перад вайной у вёсцы жыло 346 чалавек у 74 дварах<ref name="Бер">[http://db.narb.by/search/3689 Полонка] {{ref-ru}}</ref>.
З [[1900]] года працавала [[народнае вучылішча]], у якім у 1889—1900 навучальным годзе займалася 96 дзяцей (з іх 8 дзяўчынак, настаўніца К. Завусцінская). Летам [[1906]] года настаўнікі Літоўскі, Буляк, Кужалевіч вялі сярод сялян агітацыю, распаўсюджвалі лістоўкі і пракламацыі, якія заклікалі іх да барацьбы з царызмам і памешчыкамі. У пачатку [[XX ст.]] пабудавана драўляная царква.
 
▲Згодна з [[Рыжскі мірны дагавор 1921 года|Рыжскім мірным дагаворам]] ([[1921]]) Палонка апынулася ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|Польскай Рэспублікі]], у гміне[[Навамышская Новаягміна|Навамышскай Мышгміне]] [[Баранавіцкі павет|Баранавіцкага павета]] [[Навагрудскае ваяводства|Навагрудскага ваяводства]].
Падчас [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў ліпені 1944 года гітлераўцамі было спалена 33 дамоў, забіта 172 чалавекі<ref name="Бер"/>.
 
З [[1939]] года ў [[БССР]]. З [[15 студзеня]] [[1940]] года ў [[Навамышскі раён|Навамышскім раёне]] [[Баранавіцкая вобласць|Баранавіцкай вобласці]]. З [[12 кастрычніка]] [[1940]] года цэнтр сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі.
Станам на [[1998]] тут было 290 двароў.
 
Перад вайной у вёсцы жыло 346 чалавек у 74 дварах<ref name="Бер">[http://db.narb.by/search/3689 Полонка] {{ref-ru}}</ref>. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] з чэрвеня [[1941]] года да [[7 верасня]] [[1944]] года акупіравана [[нямецка-фашысцкія захопнікі|нямецка-фашысцкімі захопнікамі]], якія ў [[1941]] годзе загубілі 14 жыхароў. У ліпені 1944 года гітлераўцамі было спалена 33 дамоў, забіта 172 чалавекі<ref name="Бер"/>. На франтах вайны загінула 11 вяскоўцаў.
== Насельніцтва ==▼
* '''[[XIX стагоддзе]]''': [[1830]] — 98 муж., з іх шляхты 3, духоўнага саслоўя 4, мяшчан-іўдзеяў 55, мяшчан-хрысціян і сялян 33, жабракоў 2<ref>{{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі, 2010|к}} С. 413.</ref>; [[1881]] — 200 чал.▼
* '''[[XX стагоддзе]]''': [[1901]] — 500 чал.; [[1998]] — 780 чал.<ref>[[Ганна Дуяеба]]. Палонка // {{Крыніцы/ЭГБ|5к}} С. 390.</ref>
 
Да Палонкі ў пасляваенныя гады далучаны суседні [[хутар Прушынава]]. З [[8 студзеня]] [[1954]] года ў [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], з [[8 красавіка]] [[1957]] года ў [[Баранавіцкі раён|Баранавіцкім раёне]].
=== Інфраструктура ===▼
У Палонцы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбулаторыя, дом культуры, бібліятэка.
 
▲=== Інфраструктура ===
== Турыстычная інфармацыя ==
Працуюць выканкам сельсавета, сядзіба саўгаса, рамонтна-механічныя с.-г. майстэрні, ветэрынарны ўчастак, [[Дом быту]], клуб, [[бібліятэка]], дзіцячыя яслі-сад, амбулаторыя, аптэка, аддзяленне сувязі, аўтаматычная тэлеф. станцыя, лясніцтва, 4 магазіны.
[[Выява:Arthur levy017-Polonka 1902-1903.jpg|thumb|Могілкі яўрэйскія]]▼
 
▲== Насельніцтва ==
=== Славутасці ===▼
* '''[[XIX стагоддзе]]''':
* Могілкі яўрэйскія▼
▲* '''[[XIX стагоддзе]]''':* [[1830]] — 98 муж., з іх шляхты 3, духоўнага саслоўя 4, мяшчан-іўдзеяў 55, мяшчан-хрысціян і сялян 33, жабракоў 2<ref>{{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі, 2010|к}} С. 413.</ref>; [[1881]] — 200 чал.
** [[1886]] — 20 двароў, 200 жыхароў.
* '''[[XX стагоддзе]]''':
** [[1909]] — 56 двароў, каля 500 жыхароў.
** [[1921]] — 55 дамоў 440 жыхароў.
** [[1959]] — 408 жыхароў.
** [[1970]] — 622 жыхары.
** [[1998]] — 155 двароў 782 жыхары,
* '''[[XXI стагоддзе]]''':
** [[2005]] — 786 жыхароў, 305 гаспадарак.
 
▲=== Славутасці ===
▲[[Выява:Arthur levy017-Polonka 1902-1903.jpg|thumb|Могілкі яўрэйскія]]
* [[Свята-Мікалаеўская царква, Палонка|Царква Святой Параскевы Пятніцы]] (1880-я)
▲* Могілкі яўрэйскія
* Брацкая магіла савецкіх воінаў.
* Магіла ахвяр фашызму.
* На будынку сельсавета ў [[1983]] годзе ўстаноўлена мемарыяльная дошка, якая ўшаноўвае памяць былога старшыні П. Г. Шчарбакова, загінуўшага ад рук бандытаў.
 
=== Страчаная спадчына ===
Радок 72 ⟶ 88:
 
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ГВБ|3-1}}
* {{Крыніцы/ЭГБ|5}}
* {{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі (2010)}}
Радок 80 ⟶ 97:
* [http://radzima.org/pub/miesta.php?lang=by&miesta_id1=brbapalo Палонка] на [[Radzima.org]]
* [http://globus.tut.by/polonka/index.htm Фатаграфіі на «Глобусе Беларусі»]
* [http://zviazda.by/2014/11/59666.html Палонка, Руда-Яварская, Капці] \\ Газета "«Звязда"»
 
{{Палонкаўскі сельсавет}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Палонка_(Баранавіцкі_раён)"