Вікіпедыя

Юрый Уладзіміравіч Андропаў: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
дрНяма тлумачэння праўкі
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 189:
Змаганне за паляпшэнне эканамічнага становішча дзяржавы, разгорнутае Андропавым, пачалася з шырокамаштабнай кампаніі па ўмацаванні працоўнай дысцыпліны. У некаторых гарадах СССР сілавыя органы сталі ўжываць меры, жорсткасць якіх у 1980-я гады насельніцтву здалася незвычайнай. Прыкладам, у Ленінградзе ў працоўны час сталі праводзіцца міліцэйскія аблавы ў кінатэатрах, буйных універмагах і іншых месцах скупнасці людзей, падчас якіх правяраліся дакументы з мэтай выявіць прагульшчыкаў працы<ref>[http://www.bibliotekar.ru/ussr-sssr/3.htm Андропов. Биография Юрия Андропова. Глава КГБ. Генсек Генеральный секретарь ЦК КПСС Юрий Владимирович Андропов]</ref>. На справе часцяком змаганне за дысцыпліну паварочвалася кур'ёзамі, калі заўзятыя начальнікі на месцах арганізоўвалі аблавы на сваіх супрацоўнікаў, якія, прыкладам, у працоўны час «бегалі па крамах». Калі Андропаву паведамілі пра такія мясцовыя ініцыятывы, ён памякчыў меры. Кампанія па навядзенні дысцыпліны і парадку ў народнай гаспадарцы прынесла дадатныя вынікі. Ужо ў першым квартале 1983 года быў дасягнуты прырост аб'ёму вытворчасці на 6 %. За ўвесь «андропаўскі» 1983 год прырост нацыянальнага прыбытку склаў 3,1 %, а прамысловая вытворчасць вырасла на 4 %. Андропаў разумеў, што сродкамі ўмацавання дысцыпліны можна дасягнуць толькі кароткачасовага эфекту і трэба карэннае дасканаленне сацыялістычнай эканомікі і метадаў кіравання вытворчасцю<ref name=autogenerated5>[http://www.coldwar.ru/andropov/andropov3.php Юрий Андропов]</ref>.
 
Адначасна быў дадзены ход гучным справам пра карупцыю, абвешчана змаганне з непрацоўнымі прыбыткамі, спекуляцыяй. Вялікі маштаб набыло змаганне са злоўжываннямі ў гандлі. Аддадзены быў пад суд і расстраляны начальнік Галоўнага кіравання гандлю Масгарвыканкама; следам за ім складзены пад варту 25 адказных працаўнікоў маскоўскага Кіраўнікоў гандлю, дырэктара найбуйнейшых маскоўскіх гастраномаў. Пасунуты былі пазіцыі «баваўнянай мафіі» ва Узбекскай ССР; дайшлі да першага сакратара Краснадарскага абкама КПСС С. Ф. Мядунова, міністра ўнутраных спраў [[Мікалай Анісімавіч Шчолакаў|М. А. Шчолакава]] і яго намесніка [[Юрыц{{нп3|Юрый Міхайлавіч Чурбанаў|Ю. М. Чурбанава]]|ru|Чурбанов, Юрий Михайлович}}, буйна замяшаных у карупцыі<ref>История России. 1917—2009 (А. С. Барсенков, А. И. Вдовин).[http://uristinfo.net/istorija-rf/199-istorija-rossii-19172009--barsenkov-vdovin/4986--2-konstitutsija-sssr-1977-g-i-polozhenie-v-strane-v-gody-pozdnego-razvitogo-sotsializma-1977-1985-g.html?start=2 § 2. Конституция СССР 1977 года и положение в стране в годы позднего «развитого социализма». 1977—1985 г. Поиски путей упрочения социализма при Андропове и Черненко]</ref>.
 
У гады кіравання Андропава заўважна павялічыўся лік асоб, асуджаных за крымінальныя злачынствы. Калі ў 1982 годзе ўсімі судамі РСФСР (апроч ваенных) былі асуджаны 747 865 чалавек, то за 1983 годзе — ужо 809 147 чалавек, а за 1984 год — 863 194 чалавекі<ref>[http://www.cdep.ru/index.php?id=79&item=2074 Судебный департамент]</ref>.
 
Андропаў пачаў умеранае і асцярожнае чышчанне партыйнага і дзяржаўнага апарата, улучаючы органы бяспекі. За пятнаццаць месяцаў яго кіравання былі зменены 18 міністраў СССР, пераабраны 37 першых сакратароў абкамаў КПСС. Андропаў стаў збіраць каманду дзеячаў паплечнікаў. Ён увёў у вышэйшае кіраўніцтва рэгіянальных дзеячаў: [[Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў|М. С. Гарбачова]], [[{{нп3|Ягор Кузьміч Лігачоў|Я. К. Лігачова]]|ru|Лигачёв, [[Егор Кузьмич}}, {{нп3|Віталь Іванавіч ЛігачоўВаратнікоў|В. І. Варатнікова]]|ru|Воротников, [[Виталий Иванович}}, {{нп3|Мікалай Іванавіч Рыжкоў|М. І. Рыжкова]]|ru|Рыжков, Николай Иванович}}, [[Віктар Міхайлавіч Чэбрыкаў|В. М. Чэбрыкава]], [[Гейдар Аліеў|Г. А. Аліева]], [[{{нп3|Рыгор Васільевіч Раманаў|Р. В. Раманава]]|ru|Романов, Григорий Васильевич}} і інш.
 
У пачатку 1983 года Ю. В. Андропаў даручыў М. С. Гарбачову і М. І. Рыжкову пачаць падрыхтоўку эканамічнай рэформы. Да распрацоўкі партыйна-дзяржаўнага курса былі прыцягнуты бачныя навукоўцы: акадэмікі [[{{нп3|Абел Гезевіч Аганбегян|А. Г. Аганбегян]]|ru|Аганбегян, [[Абел Гезевич}}, {{нп3|Георгій Аркадзьевіч Арбатаў|Г. А. Арбатаў]]|ru|Арбатов, [[Георгий Аркадьевич}}, {{нп3|Таццяна Іванаўна Заслаўская|Т. І. Заслаўская]]|ru|Заславская, [[АлегТатьяна ЦімафеевічИвановна}}, Багамолаў|А. Ц. Багамолаў]], дактары эканамічных навук [[{{нп3|Леанід Іванавіч Абалкін|Л. І. Абалкін]]|ru|Абалкин, [[МікалайЛеонид ЯкаўлевічИванович}}, Петракоў|М. Я. Петракоў]]Пятракоў і некаторыя іншыя<ref>Б. Н. Земцов, А. В. Шубин, И. Н. Данилевский «История России» [http://wordweb.ru/rustory/79.htm ПОЛИТИКА Ю. В. АНДРОПОВА И К. У. ЧЕРНЕНКО. ВЫВОДЫ]</ref>.
 
Андропаў публікуе праграмны артыкул у часопісе «Камуніст» (№ 3, 1983) — «Вучэнне Карла Маркса і некаторыя пытанні сацыялістычнага будавання ў СССР», у якім выказаў бачанне перспектыў развіцця сацыялізму і грамадскай уласнасці ў СССР. Нарожным каменем артыкула з'яўляецца палажжэнне пра эканомію, пра руплівае выкарыстанне матэрыяльных, фінансавых, працоўных рэсурсаў. І менавіта ў артыкуле гучыць ідэя пра паскарэнне «прагрэсу прадукцыйных сіл»<ref>Андропов Ю. В. Учение Карла Маркса и некоторые вопросы социалистического строительства в СССР//Коммунист. 1983, № 3.</ref>.
 
Андропаў пазначыў свой рэфарматарскі курс з важнай заявы на [[{{нп3|Пленум ЦК КПСС|пленуме ЦК КПСС]]|ru|Пленум ЦК КПСС}} 15 чэрвеня 1983 года: трэба спазнаць па-сапраўднаму краіну і грамадства, даць пісьменную, навуковую дыягностыку складаных з'яў, якія на працягу дзесяцігоддзяў перажываў Савецкі Саюз. «Стратэгія партыі ў дасканаленні развітага сацыялізму павінна абапірацца на трывалы марксісцка-ленінскі тэарэтычны падмурак. Тым часам, калі казаць шчыра, мы яшчэ дагэтуль не вывучылі ў належнай ступені грамадства, у якім жывём і працуем, не цалкам расчынілі ўласцівыя яму заканамернасці, асабліва эканамічныя. Таму часам змушаны дзеяць, так бы мовіць, эмпірычна, вельмі нерацыянальным спосабам проб і памылак». Андропаў, у прыватнасці, казаў пра пашырэнне сацыялістычнай дэмакратыі і галоснасці<ref>И. Я. Фроянов.[http://xn--80aatn3b3a4e.xn--p1ai/book/6515/278261/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%8F.%20%D0%90%D0%9D%D0%94%D0%A0%D0%9E%D0%9F%D0%9E%D0%92.html Глава четвёртая. АНДРОПОВ. Погружение в бездну (Россия на исходе XX века)]</ref>. Безумоўнай увагі заслугоўвае палажэнне, выказанае Андропавым на чэрвеньскім пленуме 1983 года, пра пераход «айчыннай эканомікі да інтэнсіўнага развіцця», да злучэння «на справе пераваг нашага сацыялістычнага ладу з дасягненнямі навукова-тэхнічнай рэвалюцыі»<ref>[http://www.comparty.by/k-100-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-yuv-andropova К 100-летию со дня рождения Ю. В. Андропова ]</ref>.
 
16 чэрвеня 1983 года Андропаў займае пасаду [[Старшыня Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР|Старшыні Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР]]. Пад канец года Прэзідыум прыняў шэраг пастаноў, скіраваных на ўзмацненне барацьбы з антыдзяржаўнай дзейнасцю.
Радок 209:
14 ліпеня 1983 года была прынята пастанова ўрада «Пра дадатковыя меры па пашырэнні маю рацыю вытворчых з'яднанняў (прадпрыемстваў) прамысловасці ў планаванні і гаспадарчай дзейнасці і па ўзмацненні іх адказнасці за вынікі працы». Яна ў некаторай ступені пашырала правы кіраўнікоў прадпрыемстваў у выдаткаванні фондаў (перадусім — фонду развіцця вытворчасці і фонду развіцця навукі і тэхнікі) і ўзмацніла залежнасць зарплаты ад аб'ёмаў збыту выпусканай прадукцыі<ref name="autogenerated4" />.
 
Гэтыя меры вырашылі спачатку апрабаваць падчас шырокамаштабнага эканамічнага эксперыменту. 1 жніўня 1983 года Савет міністраў СССР прыняў пастанову, якой была створана адмысловая Камісія па кіраўніцтве эканамічным эксперыментам<ref>Островский Александр. Кто поставил Горбачева? [http://www.e-reading.by/chapter.php/1025297/39/Ostrovskiy_-_Kto_postavil_Gorbacheva%3F.html У истоков программы экономической реформы]</ref>. З 1 студзеня 1984 года на новыя ўмовы працы перавялі саюзныя міністэрствы цяжкага і транспартнага машынабудавання, электратэхнічнай прамысловасці, а таксама рэспубліканскія міністэрствы харчовай (Украінская ССР), лёгкай (Беларуская ССР) і мясцовай (Літоўская ССР) прамысловасці (усяго каля 700 прадпрыемстваў, потым 1850 прадпрыемстваў)<ref name="autogenerated4" />. На прадпрыемствах гэтых міністэрстваў уводзіўся частковы [[{{нп3|гасразлік]]|гасразлік|ru|Хозрасчёт}}, вызначаная самастойнасць прадпрыемстваў і з'яднанняў у складанні планаў вытворчасці, зніжаны лік кантрольных паказнікаў. Павялічвалася адказнасць за выкананне дагаворных абавязанняў, але адміністрацыі давалася шырэйшая самастойнасць усярэдзіне прадпрыемства. З 1 студзеня 1985 года ўмовы эксперыменту пашырыліся яшчэ на 20 саюзных міністэрстваў<ref>[http://www.bibliotekar.ru/economicheskaya-teoriya-4/88.htm Вторая попытка реформ (реформа 1983 г.)]</ref>.
 
28 ліпеня 1983 года была прынята пастанова «Пра ўзмацненне працы па ўмацаванні сацыялістычнай дысцыпліны працы», у якой гаварылася: «Няздольнасць кіраўніка забяспечыць належную дысцыпліну працы на атрыманай пляцоўцы працы павінна расцэньвацца як неадпаведнасць занятай пасадзе»<ref>[http://www.litmir.net/br/?b=145906&p=56 А. В. Шубин «Золотая осень, или Период застоя СССР в 1975—1985 гг.»]</ref>. Адначасна пастанова забараняла правядзенне ў працоўны час «розных сходаў», якія, такім чынам, пераносіліся на свабодны час працаўніка.
 
18 жніўня 1983 года ўбачыла свет пастанова ЦК КПСС і Савета міністраў СССР «Пра меры па паскарэнні навукова-тэхнічнага прагрэсу ў народнай гаспадарцы», якая загадвала здымаць з вытворчасці вырабы, якія не пройдуць атэстацыю па вышэйшай або першай катэгорыі якасці і якая абумовіла [[{{нп3|Паскарэнне, лозунг|стратэгію паскарэння (1985—1986)]]|ru|Ускорение (лозунг)}}<ref name="autogenerated8">[http://www.litmir.net/br/?b=145906&p=58 А. В. Шубин «Золотая осень, или Период застоя СССР в 1975—1985 гг.»]</ref>. У 1985—1986 гадах планавалася здзейсніць масіраваную мадэрнізацыю вытворчасці. Больш таго, было «прызнана патрэбным ажыццявіць у 1985—1987 гадах перавод аб'яднанняў, прадпрыемстваў і арганізацый сельскай гаспадаркі, будавання, транспарта, сувязі, геалогіі і матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння на гасразліковую сістэму арганізацыі прац па стварэнні, засваенні і ўкараненні новай тэхнікі»<ref name="autogenerated8" />.
 
У вобласці вонкавай палітыкі Андропаў імкнуўся да разумных кампрамісаў з замежнапалітычнымі праціўнікамі СССР, але ва ўмовах адкрытага недаверу СССР і [[ЗША]] адзін да аднаго такі кампраміс не адбыўся. У гэты час грымнуў крызіс у сувязі з размяшчэннем у Еўропе ракет сярэдняй далёкасці СССР і ЗША, працягвалася вайна ў Афганістане. 8 сакавіка 1983 года прэзідэнт ЗША [[Рональд Рэйган]] у сваім выступе назваў СССР «[[{{нп3|Імперыя зла|Імперыяй зла]]|ru|Империя зла}}», а 23 сакавіка 1983 года абвясціў дактрыну [[{{нп3|Стратэгічная абаронная ініцыятыва|Стратэгічнай абароннай ініцыятывы (САІ)]]|ru|Стратегическая оборонная инициатива}}. Апагеем напружанасці стала трагедыя 1 верасня 1983 года, калі ў савецкай паветранай прасторы знішчальнік ППА СССР СУ-15 [[{{нп3|Інцыдэнт з паўднёвакарэйскім Боінгам, 1983|збіў шырокафюзеляжны самалёт «Боінг-747»]]|ru|Катастрофа Boeing 747 над Сахалином}} карэйскай авіякампаніі з 269 пасажырамі. Прапаганда ЗША і ўсяго заходняга свету пачала масіраваную, скаардынаваную кампанію па выкрыцці «жорсткага і бязлітаснага» кіраўніцтва СССР, што з'яўляецца «імперыяй зла». У 1983 годзе ЗША размясцілі на тэрыторыі ФРГ, Вялікабрытаніі, Даніі, Бельгіі і Італіі балістычныя ракеты сярэдняй далёкасці «Першынг-2» у 5-7 хвілінах падлёту да мэтаў на еўрапейскай тэрыторыі СССР і крылатыя ракеты рознага базавання. У адказ у лістападзе 1983 года СССР выйшаў з перагавораў па еўра-ракетах, якія праходзілі ў Жэневе. Генеральны сакратар ЦК КПСС Юрый Андропаў заявіў, што СССР распачне шэраг контрзахадаў: размясціць аператыўна-тактычныя ракеты-носьбіты ядзернай зброі на тэрыторыі ГДР і Чэхаславакіі і высуне савецкія атамныя падвадныя лодкі бліжэй да ўзбярэжжа ЗША. Адначасна была спынена публічная крытыка кіраўніцтва кітайскай камуністычнай партыі і зроблены крокі па нармалізацыі адносін з Кітаем. У перспектыве саюз з усходне-азіяцкім гігантам Андропаў хацеў супрацьставіць ЗША і НАТА. Але далей некаторага развіцця савецка-кітайскага гандлю і спынення прапагандысцкай вайны справа не прасунулася.
 
Восенню 1983 года стан здароўя Андропава рэзка пагоршыўся. Сваю кіроўную дзейнасць ён быў змушаны ажыццяўляць з крамлёўскай лякарні ў Кунцаве. Тут ён прымаў сваіх паплечнікаў. У адрозненне ад Брэжнева Андропаў і ў апошнія дні захаваў здольнасць ясна думаць, у дзень праглядаў па 400 старонак дакументаў, літаратурных часопісаў, глядзеў інфармацыйныя праграмы тэлебачання<ref name=autogenerated5 />. 26 снежня 1983 года на чарговым пленуме ЦК партыі абвешчаны тэкст выступу смяротна хворага Генеральнага сакратара Юрыя Андропава, адмысловы палітычны тэстамент: <…Становішча спраў у народнай гаспадарцы патрабуе наважнага павароту міністэрстваў, ведамстваў, Акадэміі навук СССР да падвышэння тэхнічнага ўзроўню вытворчасці, якасці прадукцыі…>. У перададзеным удзельнікам чарговага Пленума ЦК КПСС тэксце свайго выступу Андропаў змог назваць асноўныя кірункі праграмы комплекснага дасканалення ўсяго механізма кіравання<ref>''А. Лабудин''. [http://observer.materik.ru/observer/N7-8%20_01/7-8_17.HTM Ю. В. Андропов о реформах.]</ref>. Снежаньскі Пленум ЦК 1983 года па прадстаўленні Андропава абраў членамі Палітбюро Варатнікова і Саломенцава, кандыдатам старшыні КДБ Чэбрыкава, сакратаром ЦК Ягора Лігачова. Пасля снежаньскага Пленума, на якім Андропаў узяў удзел толькі завочна, яго дзейнасць пайшла рэзка на спад.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Юрый_Уладзіміравіч_Андропаў"