Іардан (рака): Розніца паміж версіямі

'''Іардан''' ({{lang-ar|نهر الأردن}} — nahr al-urdun, {{lang-he|נהר הירדן}} — nehar hayarden) — галоўная рака [[Палесціна|Палесціны]]. У сярэднім цячэнні служыць мяжой паміж [[Іарданія]]й і [[Ізраіль|Ізраілем]]. У ніжнім цячэнні ўяўляе сабой прыродную мяжу паміж Палесцінскай тэрыторыяй Заходняга берагу і Іарданіяй. У верхнім цячэнні аддзяляе [[Галанскія вышыні]] ад Ізраіля. Большая частка цячэння праходзіць ніжэй за ўзровень мора. Вытокі ля падножжа горнага масіву [[Хармон]], працякае па паўпустыннай упадзіне [[Гхор]] праз азёры [[Хула]] і [[Галілейскае мора|Тыверыядскае]] і ўпадае ў [[Мёртвае мора]], узровень якога на 430 м ніжэй за [[Міжземнае мора]]. Моцнае падзенне вады і нязначная яе глыбіня робяць раку несуднаходнай. Рака і азёры ў яе цячэнні маюць важнае значэнне для вадазабяспечання Ізраіля, [[Сірыя|Сірыі]], [[Іарданія|Іарданіі]]. 3 гэтай ракой звязаны шмат якія падзеі [[Біблія|бібліейскай]] гісторыі.

Назвы паходзіць альбо ад семіцкага спалучэння «йарэд»  — спускацца, падаць і «дан»  — рака, альбо ад індаеўрапейскага «дану»  — вільгаць.

Даўжыня Іардана каля 252  км. Плошча басейна складае каля 18 000 кв.км. Гістарычны гадавы сцёк  — 1,3 млд. м³. Паколькі Іардан працякае ў вобласці [[Міжземнаморскі клімат|міжземнаморскага клімату]], для ракі характэрна зімовы разводдзе. Бярэ пачатак блізу горнага масіву [[Хармон]]. Утвараецца ад зліцця рэк [[Хацбані]], [[Хармон]], [[Дан]], якія забяспечваюць каля 50  % сцёку. Да моста дачок Якава цячэ па каналізаваным рэчышчы, створаным ў рамках праекта асушэння даліны возера Хула. Ад моста да ўпадзення ў [[Галілейскае мора]] завецца «горным Іарданам» і цячэ па прыродным рэчышчы з вялікім ухілам і парогамі. Працякае праз Тыверыядскім возера, ніжэй возера злева прымае раку [[Ярмук]], якая цячэ ўздоўж сірыйска-іарданскай мяжы і дае больш за палову ўсяго канчатковага сцёку. Упадае ў Мёртвае мора з поўначы. Вусце размешчана на вышыні -430−430,5  м. над узроўнем мора (2016) і гэтая лічба няўхільна змяншаецца.

З Галілейскага мора, прэснага, нягледзячы на шматлікія салёныя крыніцы па берагах, вада падаецца на поўдзень у бязводныя раёны па заглыбленай трубе Усеізраільскага вадаправода. З-за забору вады Мёртвае мора недаатрымлівае да 98 % сцёку Іардана. Даследаванні 2010 года паказалі што да Мёртвага мора ў той год дайшло не больш за 30  млн м³, прычым, вельмі салёнай, забруджанай ўгнаеннямі вады.<ref>https://water.fanack.com/jordan/water-resources/surface-and-groundwater/</ref>. Горны Іардан папулярны сярод аматараў [[рафтынг]]у

УЗа 9  км ад Мёртвага мора з іарданскага боку знаходзіцца горад [[Аль-Махтаз ]] — найбольш верагоднае месца [[Хрышчэнне Ісуса|Хрышчэння Ісуса]]. Падчас раскопак тут была знойдзена вялікая мармуровая пліта, якая, верагодна, з'яўляеццаз’яўляецца асновай калоны, згаданай паломнікам Феадосіем (V-VIV—VI стагоддзі) як адзнака месца Хрышчэння.

* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка  — Кантата / Рэдкал.: Г.  П.  Пашкоў і інш.  — Мн.: Белэн, 1999.  — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0279-2