Куба: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Іван Булва (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
Іван Булва (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 60:
<!-- |Без гімна=* -->
}}
'''Куба''' ({{lang-es|Cuba}}) — [[астраўная дзяржава]] ў паўночнай частцы [[Карыбскае мора|Карыбскага мора]]. З [[Кубінская рэвалюцыя|1959]] года Кубу нярэдка называюць «Востравам Свабоды»
Тэрыторыя краіны — 110,86 тыс. км². Сталіца — [[Гавана]] (2,2 млн чал.). Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне — 14 правінцый і 169 муніцыпій, адна з якіх — [[Хувентуд]] — цэнтральнага падначалення. Насельніцтва — 11,15 млн чал. (2017); гарадское — 75,7 %; 73 % — белыя, 15 % — мулаты, 11 % — негры. Сярэдняя працягласць жыцця — 76 гадоў. Афіцыйная мова — іспанская. Рэлігія — каталіцызм (65 % насельніцтва каталікі), пратэстанцтва (меней 4,5 %), афра-кубінскія культы.
Радок 72:
== Геаграфічнае становішча ==
Займае востраў Куба, буйнейшы ў складзе [[Вялікія Антыльскія астравы|Вялікіх Антыльскіх астравоў]] і буйны востраў [[Хувентуд]] (2200 кв.км)на поўдзень, а таксама каля 1600 дробных выспаў і каралавых рыфаў, што прымыкаюць да іх. На паўночным захадзе абмываецца Атлантычным акіянам, на паўночным усходзе - Мексіканскім залівам, а на поўдні - Карыбскім морам. Ад Гаіці аддзеленая Наветраным пралівам (77 км), ад Ямайкі - пралівам Калон (140 км); ад Паўночнай Амерыкі - двума пралівамі: Фларыдскім (180 км) на поўначы і Юкатанскім (210 км) на паўднёвым захадзе. Самая вялікая дзяржава [[Вест-Індыі]]. Востраў, які працягнуўся з захаду на ўсход на 1250 км, нярэдка параўноўваюць з яшчаркаю, галава якой павернута да Атлантыкі, а хвост знаходзіцца ля ўваходу ў Мексіканскі заліў.
== Прырода ==
Рэльеф Кубы пераважна раўнінны. Горы і ўзвышшы займаюць каля траціны тэрыторыі. Рэльеф паўднёва-ўсходняй часткі вострава Куба, сфармаваны узаемадзеяннем Карыбскай і Паўночна-Амерыканскай літасферных пліт, мае гарысты характар — горы [[Сіера-Маэстра]] працягласцю 250 км з вышэйшай кропкай краіны пікам Туркіна (1974 м.). З поўдня горы Сіера-Маэстра "падкрэслены" жолабам Кайман. На Кубе паўсюдна развіты [[карст]]. Размешчаныя на захадзе вострава маляўнічыя невысокія горы Гуанігуаніка мудрагеліста расчлененыя. Тут маецца мноства карстовых пячор, буйнейшая з іх, [[Санта-Томас]], мае разгалінаваную сетку падземных галерэй агульнай працягласцю 25 км. У даліне [[Віньялес]], сустракаюцца так званыя «маготас» - формы трапічнага карсту, якія ўяўляюць сабой ўзвышшы з амаль вертыкальнымі схіламі і плоскімі вяршынямі. Берагі, як правіла, нізкія, часам забалочаныя, але ёсць і працяглыя пясчаныя пляжы.
На ўсходзе значныя паклады нікеля, па запасах якога Куба займае трэцяе месца ў свеце (пасля Новай Каледоніі і Аўстраліі, 2007)<ref>https://bigenc.ru/geography/text/2117615</ref>. Маюцца вялікія запасы [[кобальт]]у (чацвёртае месца ў свеце <ref>https://lenta.ru/news/2018/01/14/kobalt/</ref>). Таксама Куба мае запасы медзі, марганца, [[каалін]]у, храмітаў (на востраве Хувентуд). На шэльфе маюцца запасы нафты (сціплыя, 124 млн барэляў на 2017) і прыроднага газу (значныя, 70 млрд м³ на 2017)<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html</ref>.
Клімат - трапічны пасатны, якая фарміруецца ў тым ліку і цячэннем [[Гальфстрым]], што зараджаецца на поўнач ад Кубы. Сярэднегадавая тэмпература складае +25,5°С. Тэмпературы самога цёплага і халоднага месяца адрозніваюцца ўсяго на 5°С. Летні гадавы максімум ападкаў (май - верасень). Сярэдняя колькасць ападкаў - 1400 мм<ref>https://bigenc.ru/geography/text/2117615</ref>. На наветраных схілах гор - да 3400 мм. Асаблівасцю клімату Кубы з'яўляецца тыповая высокая вільготнасць на працягу ўсяго года. У ліпені-лістападзе нярэдкімі гасцямі становяцца трапічныя ураганы.
Рэкі на Кубе кароткія, немнагаводныя. Найбуйнейшая рака — Каута на ўсходзе даўжынёй 370 км. Азёры пераважна лагунага тыпу, саланаватыя.
Звыш 50 % прадстаўнікоў флоры Кубы з'яўляюцца эндэмікамі. Раўніны займаюць саваны з хвоямі і каралеўскай пальмай, што адлютравана на гербе краіны. Лясы (у тым ліку, мангравыя), якія пакрываюць каля 14 % тэрыторыі, захаваліся толькі ў горных і забалочаных раёнах. На наветренной схілах гор - трапічныя лясы (махагоні, дальбергія, кампешавае дрэва). Зрэшты, у апошнія гады, дзякуючы лесанасаджэнням, лясістасць узрасла. Жывёльны свет Кубы адносна бедны, млекакормячыя предстаўлены амаль вынішчанымі [[Кубінскі шчыліназуб|кубінскім щыліназубам]] і грызунамі хуціі, ёсць 23 віды кажаноў, мноства птушак (драздовыя, салаўі, [[калібры]], ара). Сустракаюцца [[тэрміты]] і жаба-бык. У гарах Сіера-Маэстра знаходзіцца нацыянальны парк Аляксандра Гумбальдта, занесены, як і даліна Віньялес, у спіс Сусветнай спадчыны
== Гісторыя ==
| |||