Куба: Розніца паміж версіямі

Дзеючая Канстытуцыя была ўхваленая ўсенародным рэферэндумам 15 лютага 1976 і ўступіла ў сілу 24 лютага 1976. У чэрвені 2002 у тэкст Канстытуцыі быў занесеныунесены шэраг паправак, якія замацавалі сацыялістычны выбар развіцця краіны і кіруючую ролю Кампартыі.

Вышэйшы орган дзяржаўнай улады — [[Нацыянальная Асамблея Кубы|Нацыянальная Асамблея]], якая складаецца з 609 дэпутатаў, абіраных на 5 гадоў. З ліку яе дэпутатаў фармуецца Дзяржаўны Савет (31 дэп.) — сталапастаянна дзеючы орган, які прадстаўляе Асамблею ў перапынку паміж сесіямі (праводзяцца два разы на год). Дзяржаўны Савет падсправаздачны Нацыянальнай Асамблеі. Нацыянальная Асамблея прызначае членаў Савета Міністраў — вышэйшага выканаўчага і адміністрацыйнага органа.

Дыпламатычныя дачыненніадносіны ўрады Кубы і Беларусі ўстанавіліўсталявалі [[16 красавіка]] [[1992]] года. У [[2000]] годзе на Кубу прыязджаў [[Аляксандр Лукашэнка]]<ref>[http://www.mfa.gov.by/print/ru/press/news/2002-04-15-3.html Аб 10-годдзі ўстанаўлення дыпламатычных адносін паміж Беларуссю і Кубай]// Сайт Міністэрства замежных спраў Беларусі. [[15 красавіка]] [[2002]]</ref>.

# правіцыя [[правінцыя Пінар-дэль-Рыё|Пінар-дэль-РыёАртэміса]]

Самая вялікая па колькасці насельніцтва краіна Вест-Індыі. Адзіная [[Лацінская Амерыка|лацінаамерыканская краіна]] з адмоўнай дынамікай насельніцтва. На Кубе самы нізкі паказчык нараджальнасці сярод усіх дзяржаў Заходняга паўшар’я. Натуральны прырост — 0,2 %, міграцыйны — - 0,5 %<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html</ref>. Сярэдняя працягласць жыцця — 76 гадоў. Тэндэнцыя да зніжэння нараджальнасці і старэння насельніцтва азначылася тут яшчэ ў 1970-х. Сёння (у 2017 г.) сярэднестатыстычнаму кубінцу 41,5 гады, а асобы маладзей за 15 гадоў складаюць толькі 16,8 % насельніцтва<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html</ref>. Тэндэнцыя да старэння насельніцтва бачная таксама на прыкладзе кіраўніцтва краіны: сярэдні ўзрост членаў кубінскага Палітбюро - больш за 70 гадоў<ref>https://www.economist.com/node/21550418</ref>. [[File:Centro Habana novembre 2013 quartiere San Lazzaro.JPG|thumb|Кубінцы, Гавана, квартал Сан-Лазара|left]]. Сярэдняя працягласць жыцця — 76 гадоў.

АбсалютнаяАбсалютнуя большасць насельніцтва Кубы складаюць белыя нашчадкі іспанскіх каланістаў, а таксама перасяленцаў з Францыі, Італіі, Германіі (64 %). За 350 гадоў каланізацыі іспанцамі было ўвезена больш за 1 мільён афрыканскіх рабоў з заходняй Афрыкі (народы [[Ёруба (народ)|ёруба]], конга), іх нашчадкі складаюць 35 % насельніцтва (9 % — негры, 26 % — мулаты)<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html</ref>. У перыяд з 1853 па 1874 год з Азіі былі ўвезены больш за 125 000 кітайцаў. Да гэтага часу ў Гаване захаваўся «Чайначайна-таўн». Расавыя прапорцыі на працягу апошняга стагоддзя істотна змяніліся. Доля белых, якая ў 1953 дасягала 84 %, скарацілася ў выніку эміграцыі, выкліканай Кубінскай рэвалюцыяй. Больш за тое, лічыцца, што кубінская статыстыка завышае працэнт белага насельніцтва і на самай справе на Кубе пераважаюць негры і мулаты (51 % ці нават 68 %). Дзяржаўная мова — [[іспанская мова|іспанская]], яна ж з’яўляецца асноўным гутарковай мовай. Пасля перамогі рэвалюцыі больш за 30 гадоў на Кубе насаджаўся атэізм, аднак у 1980-х гадах рэлігійнасць грамадства стала расці, а ў 1992 з канстытуцыі Кубы было прынята вызначэнне краіны як [[атэізм|атэістычнай]]. Сёння 60 % насельніцтва складаюць хрысціяне (большасць - каталікі, 5 % — пратэстанты). Каля 17 % (у асноўным, афракубінцы) прытрымліваюцца народных вераванняў. Вельмі папулярны культ [[сантарыя]], зрэшты, сантарысты наведваюць і каталіцкія храмы, лёгка спалучаючы дзве веры.

Найбольш заселенызаселеныя і асвоеныасвоеныя ўзгорыстаяўзгорыстыя раўніны вострава, найменшая шчыльнасць у гарах захаду і усходу. Урбанізацыя — 77 % (2017). У сталічнай агламерацыі Сант'ягаСант’яга пражывае 2,14 мільёнамільёны чалавек (2015). Іншымі важнымі гарадамі з'яўляюцца Сант’яга-дэ-Куба (555 тыс.), Камагуэй (347 тыс.)<ref>http://www.geonames.org/CU/largest-cities-in-cuba.html</ref>.

Кубінскае дзяржава сцвярджае, што прытрымліваецца сацыялістычных прынцыпаў у арганізацыі яго планавай эканомікі, кантраляванай дзяржавай. Большая частка сродкаў вытворчасці належыць дзяржаве, і вялікая часткабольшасць працоўнай сілы занята на дзяржаўных прадпрыемствах. Аднак расце доля прыватнага сектара (у 1981-2006 яна вырасла з 8 да 22 %)<ref>https://web.archive.org/web/20071009163422/http://www.oxfamamerica.org/newsandpublications/publications/research_reports/art3670.html/OA-Cuba_Social_Policy_at_Crossroads-en.pdf</ref>. У апошнія гады назіраецца тэндэнцыя да павелічэння занятасці ў прыватным сектары. У канцы траўня 2016 быў цалкам легалізаваны прыватны малы і сярэдні бізнес<ref>https://www.bbc.com/russian/news/2016/05/160524_cuba_small_business_legalize</ref>. [[File:2012-Zigarrenproduktion anagoria.JPG|thumb|Выраб сігар, Гавана]]

Да перамогі Кубінскай рэвалюцыі Куба была адной з найбольш паспяховых эканомік Лацінскай Амерыкі, хаця асноўная маса простых кубінцаў жыла ў поўнай галечы. Сацыялістычны шлях з далейшым крушэннем савецкага лагеру прывёў Востраў Свабоды на край эканамічнай прорвы. У краіне працягвае часткова дзейнічаць размеркавальна-карткавая сістэма па забеспячэнні насельніцтва прадметамі першай неабходнасці. Эканамічная сітуацыя пастаянна ўскладненаўскладненая праз [[эмбарга]] з боку ЗША. Тым не менш, у пачатку нашага стагоддзя азначыліся прыкметы некаторага паляпшэння эканамічнай сітуацыі на востраве. ЭканамічнаяСтан сітуацыяэканомікі на КубеКубы звязаназвязаны з дынамікай сусветных цэнаў на асноўныя тавары кубінскага экспарту і прыбыткаў ад турызму. ДадатнаяДадатную дынаміка назіраласяэканоміка дэманстравала ў 2015, калі рост ВУП склаў 4,4 % (2014 — 1 %). У 2016 годзе ў эканоміцы Кубы назіралася [[рэцэсія]] (падзенне ВУП на 0,9 %)<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/cu.html</ref>. Застаюцца вострымі праблемы беспрацоўя (афіцыйнае — 2,6 %, схаванаясхаванае — каля 10 % эканамічна актыўнага насельніцтва). У 2008 годзе ўрад Рауля Кастра распачаў аграрную рэформу (да таго моманту чатыры пятых харчавання куплялася за мяжой). Кубу актыўна падтрымлівае [[Венесуэла]], пастаўляючы Востраву Свабоды каля 15 000 тон нафты ў дзень. Узамен кубінскія спецыялісты (у асноўным лекары) працуюць у Венесуэле. Рэцэсія 2016 года і наступнае падзенне эканомікі выклікана у першую чаргу перабоямі паставак нафты з Венесуэлы.

Развітая здабыўная прамысловасць. Здабыча нікеля пачалася ў 1943 годзе і істотна павялічылася ў перыяд пасля рэвалюцыі 1959 года, калі пры садзейнічанні СССР было мадэрнізавана шахтавае абсталяванне і пабудаваны горна-узбагачальныабагачальны камбінат. Сёння ў нікелевую прамысловасць вялікія грошы інвестуе [[Кітай]] — яшчэ адзін ідэалагічны сябра Кубы. Таксама Куба займае трэцяе месца па здабычы кобальту. З 1984 года на шэльфе вядзецца здабыча нафты. З галін апрацоўчай прамысловасці развіты каляровая металургія, харчовая, фармацэўтычная. Вырошчваюцца цукровы трыснёг (гісторыя гэтай культуры сягае ў каланіяльны час), тытунь, кава, цытрусы, бульба, фасоля, рыс. У саванах гадуецца буйная рагатая жывёла. Экспартуецца цукар, [[Цыгара|цыгары]], нікель, медыкаменты (у суме больш за 60 % экспарту). Асноўныя гандлёвыя партнёры — Венесуэла, Канада, Кітай, Іспанія, [[Нідэрланды]].

Нацыянальныя святы: 1 студзеня — Дзень вызвалення (1959); 1 мая — Міжнародны дзень працоўных; 26 ліпеня — Дзень нацыянальнага паўстання (1953); 10 кастрычніка — Дзень пачатку барацьбы за незалежнасць Кубы ад Іспаніі (1868); 25 снежня — [[Каляды]] (святкаванне адноўлена з 1997).