Другая сусветная вайна: Розніца паміж версіямі

ПерадпасылкіПерадумовы Другой сусветнай вайны непасрэдна выцякаюць з г. зв. [[Версальска-Вашынгтонская сістэма міжнародных адносін|Версальска-Вашынгтонскай сістэмы]] — міравога парадку, які склаўся пасля заканчэння [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]]. Галоўныя пераможцы ([[Францыя]], [[Вялікабрытанія]], [[ЗША]]) не здолелі стварыць новую сістэму светаўпарадкавання ўстойлівай — пераможаныя былі максімальна прыніжаныя, дзве буйныяключавыя дзяржавы-супраціўніцысупраціўнікі ([[Аўстра-Венгрыя]] і [[Асманская імперыя]]) падзеленыя. [[Германія]] была пазбаўлена магчымасці паўнавартасна ўдзельнічаць у міжнародных справах, абмежаваная ў стварэнні паўнавартасных узброеных сіл і абкладзеная значнай [[кантрыбуцыя]]й, але не была падзелена.

Пасля таго як [[7 мая]] [[1919]] года сталі вядомыя ўмовы [[Версальскі дагавор|мірнаймірнага дамовыдагавора]] ў Версалі, на наступны ж дзень прэзідэнт [[Фрыдрых Эберт|Эберт]] заявіў, што гэтыя ўмовы і рэпарацыі, якія ў іх агавораныя, не могуць быць выкананывыкананыя нямецкім народам нават пры крайнім напружанні сіл. Ён падкрэсліў, што на такіх умовах немагчыма забеспечыць захаванне працяглага міру ў Еўропе на базе супрацоўніцтва паміж народамі, і што новая кравапралітная вайна стане непазбежнай<ref name="GB">Gerhart Binder Epoche der Entscheidungen (Eine Geschichte des 20 Jahrhunderts mit Dokumenten in Text und Bild) −6 Auflage Stuttgart-Degerloch: Seewald Verlag. 1960</ref>. Між тым у стане краін-пераможцаў таксама не было адзінага погляду на пасляваеннае ўпарадкаванне. Італьянскі прэм'ер міністр [[Віторыа Арланда]] дэманстратыўна пакінуў [[Парыжская мірная канферэнцыя|Парыжскую канферэнцыю]] пасля адмовы іншых пераможцаў задаволіць усе тэрытарыяльныя прэтэнзіі Італіі, а [[Кангрэс ЗША]] адмовіўся ратыфікаваць пагадненне аб стварэнні [[Ліга Нацый|Лігі Нацый]] — новага міжнароднага органа, штоякі павінен быў вырашаць міжнародныя спрэчкі.

Пры гэтым перад пераможцамі паўстала складаная дваістаядваякая задача — ліквідаваць пагрозу з боку Германіі і новую небяспеку — распаўсюджванне [[камунізм]]у з Савецкай Расіі. Выхад быў знойдзены ў стварэнні буферных дзяржаў — былі ўзаконены распад [[Аўстра-Венгрыя|Аўстра-Венгрыі]], незалежнасць [[Венгрыя|Венгрыі]], стварэнне [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]]. Было прызнана ўзнаўленне [[Польшча|Польшчы]] (яе незалежнасць, па іроніі лёсу, была абвешчана яшчэ ў [[1916]] годзе нямецкімі акупантамі), якой былі перададзены некаторыя ўсходнегерманскія землі і вылучанывыдзелены «калідор» да [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. Былі прызнаныя прыбалтыйскія дзяржавы, якія адасобілісяаддзяліліся ад Расіі. У той жа час [[Віленскі край]], большасць насельніцтва ў якім складалі [[беларусы]] і [[палякі]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97.php?reg=32 Вынікі перапісу 1897 года па Віленскай губерні]</ref><ref>{{Cite book|author= Michał Eustachy Brensztejn|year=1919 |title=Spisy ludności m. Wilna za okupacji niemieckiej od. 1 listopada 1915 r. |publisher=Biblioteka Delegacji Rad Polskich Litwy i Białej Rusi, Warszawa |id= }}</ref>, першапачаткова перададзены [[Літва|Літве]], у выніку апынуўся ў складзе Польшчы, а нямецкі [[Мемельскі край]], наадварот адышоў да Літвы. [[Румынія]] атрымала [[Трансільванія|Трансільванію]] — рэгіён, населены пераважна [[венгры|венграмі]]. Яшчэ адзін венгерскі рэгіён — [[Ваяводзіна]] — апынуўся ў складзе новаўтворанага [[Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў]] — будучай [[Югаславія|Югаславіі]]. Такім чынам, была створана крыніца пастаяннага напружання для Германіі на ўсходзе і бальшавісцкай Расіі на захадзе. Расія была наогул выключаная з Версальскага працэсу. Заходнія краіны лічылі бальшавікоў часовым, нелегітымным і да таго ж варожым урадам, і не збіраліся надаваць ім дадатковую легітымнасць, запрашаючы ў Парыж. «Белыя» ж на працягу канферэнцыі цярпелі паражэнні ад «чырвоных», пры гэтым моцна залежалі ад замежнай дапамогі і не ўяўлялі сабой выразнага суб'екта. Акрамя таго, Расія з-за заключэння [[Брэсцкі мір|сепаратнага міру]] лічылася краінай, якая прайграла вайну. [[Турцыя]] была пазбаўлена тэрыторый за межамі [[Малая Азія|Малой Азі]], а ў ходзе канферэнцыі ледзь не згубіла дзяржаўнасць. У выніку атрымалася, што ледзь не ўсе краіны [[Усходняя Еўропа|Усходняй Еўропы]] маюць прэтэнзіі адна да адной. Таксама па-за межамі канферэнцыі засталася сітуацыя ў Азіі — японскія захады на кіраванне Кітаем, які ў той час стаяў на шляху бязладдзя і хаосахаосу.

* абвастрэнне супярэчнасцяўсупярэчнасцей паміж вялікімі дзяржавамі пасля пачатку [[Вялікая дэпрэсія|сусветнага эканамічнага крызісу]];

* «[[палітыка замірэння]]» агрэсараў, якую здзяйсняліправодзілі Вялікабрытанія і Францыя, спадзяючыся, што сваімі ўчынкамі яны задаволяць іх апетыты.;