Яловыя лясы: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 2:
[[Выява:Josvainių miškas010.JPG|thumb|Яловы лес]]
{{Значэнні|Ельнікі}}
'''Яло́выя лясы́''', '''е́льнікі''' — [[фармацыя]] [[карэнны лес|карэнных]] [[Хвойныя лясы|хвойных лясоў]], у [[дрэвастой|дрэвастоі]] якіх пераважае [[елка]]. Адносяцца да прыродна-прагрэсіўных [[эдыфікатары|эдыфікатараў]], здольных укараняцца ў іншыя [[фітацэноз]]ы і выцясняць іх. Пашыраны ва [[умераны пояс|ўмераным поясе]] [[Паўночнае паўшар’е|Паўночнага паўшар’я]]<ref name="БЭ"/>.
'''Яло́выя лясы́''', '''е́льнікі''' — вечна зялёныя [[лес|лясы]] з панаваннем у дрэвавым ярусе [[елка|елкі]]. Распаўсюджаныя ў [[Еўропа|Еўропе]], [[Азія|Азіі]] і [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыцы]]. Бываюць чыстыя і мяшаныя з іншымі іглічнымі і ліставымі пародамі яловыя лясы.
 
== Беларусь ==
У [[Беларусь|Беларусі]] яловыя лясы займаюць плошчу каля 6,9 тыс. км², што складае каля 9,6  % усяго лесапакрытага абшара краіны. ЧасцейПашыраны амаль па ўсёй тэрыторыі рэспублікі; часцей за ўсё ельнікі сустракаюцца на поўначы Беларусі (прыкладна 70  % усіх яловых лясоў краіны<ref name="БЭ">{{крыніцы/БЭ|18-1|Яловыя лясы}}</ref>), дзе займаюць тэрыторыі, складзеныя гліністымі і суглінкавымі горнымі пародамі. У кірунку з поўначы на поўдзень яловыя лясы істотна змяняюцца. Напрыклад, цёмна-іглічным ельнікам паўночнай часткі Беларусі ўласцівыя ў першым і другім ярусах [[бяроза, дрэва|бяроза]] і [[асіна]], у падлеску — [[ядловец]]. У больш паўднёвых раёнах краіны ў першым і другім ярусах яловых лясоў з'яўляецца [[дуб]], [[ясень, дрэва|ясень]] і [[граб]], а ў падлеску — [[ляшчына]] і [[ракітнік]].
 
[[тэхнічная спеласць|Узрост тэхнічнай спеласці]] 81—90 гадоў. У выніку павышанай эксплуатацыі ў яловых лясах пераважаюць [[маладняк]]і. [[Прадукцыйнасць]] высокая, [[Насаджэнне (лесазнаўства)|насаджэнні]] вышэйшых [[банітэт лесу|банітэтаў]] (Іа—II) складаюць каля 96 %. [[Ценевынослівасць]] елкі спрыяе фарміраванню насаджэнняў з высокай паўнатой, [[самкнутасць полага|самкнутым полага]]м<ref name="БЭ"/>.
Па ўскраінах нізінных і пераходных балотаў растуць своеасаблівыя травяна-[[асот]]авыя і асотава-сфагнавыя яловыя лясы, якія выконваюць важную водарэгулюючую функцыю — садзейнічаюць устойліваму пераводу павярхоўных водаў у грунтавыя падземныя воды. У падлеску і ў наглебавым полазе гэтых лясоў пераважаюць расліны — [[гіграфіты]].
 
Вылучаюць 12 тыпаў яловых лясоў: [[мох|імшы]]стыя, [[кісліца|кіслі]]чньм, [[чарніцы|чарні]]чныя, [[арляк]]овыя, даўгамошныя і інш<ref name="БЭ"/>. У кірунку з поўначы на поўдзень яловыя лясы істотна змяняюцца. Напрыклад, цёмна-іглічным ельнікам паўночнай часткі Беларусі ўласцівыя ў першым і другім ярусах [[бяроза, дрэва|бяроза]] і [[асіна]], у падлеску — [[ядловец]]. У больш паўднёвых раёнах краіны ў першым і другім ярусах яловых лясоў з’яўляецца [[дуб]], [[ясень, дрэва|ясень]] і [[граб]], а ў падлеску — [[ляшчына]] і [[ракітнік]].
 
Па ўскраінах нізінных і пераходных балотаў растуць своеасаблівыя травяна-[[асот]]авыя і асотава-сфагнавыя яловыя лясы, якія выконваюць важную водарэгулюючую функцыю  — садзейнічаюць устойліваму пераводу павярхоўных водаў у грунтавыя падземныя воды. У падлеску і ў наглебавым полазе гэтых лясоў пераважаюць расліны  — [[гіграфіты]].
 
== Значэнне ==
Яловыя лясы маюць вялікае [[ахова прыроды|прыродаахоўнае]] і [[гаспадарчая дзейнасць|гаспадарчае]] значэнне. Даюць высакаякасны [[будаўнічны матэрыял]], [[сыравіна|сыравін]]у для [[цэлюлозна-папяровая прамысловасць|цэлюлозна-папяровай прамысловасц]]і, атрымання [[віскознае валакно|віскознага валакн]]а, [[дрожджы|кармавых др]]ажджэй, [[спірт|спірту]], [[Каніфоль|каніфолі]] і інш.
{{зноскі}}
== Літаратура ==
{{Commonscat|}}
* {{крыніцы/БЭ|18-1|Яловыя лясы}}
* Каропа Г. Н.  Физическая география Беларуси: курс лекций. — Гомель: ГГУ им. Ф.Скорины, 2004. — 107 с
 
[[Катэгорыя:Лясы]]