|
| Commons=Janusz Radziwiłł (1579–1620)
}}
'''Януш''' '''Радзівіл''' ([[21 ліпеня]] [[1579]], [[Вільня]] — 6 або 7 лістапада {{ДС|||1620}}), дзяржаўны дзеяч [[ВКЛ]].
== Біяграфія ==
{{Wikidata/Ancestors|compact=1}}
Сын [[Крыштаф Радзівіл «Пярун»|Крыштафа Радзівіла Перуна]].
Атрымаў [[кальвінізм|кальвінісцкае]] выхаванне, вучыўся ў Страсбургскім і Базельскім універсітэтах, падарожнічаў па Германіі, Чэхіі, Аўстрыі, Венгрыі, Францыі. [[Падчашы ВКЛ]] у 1599—1619, [[кашталян віленскі]] з 1618, староста барысаўскі. У 1600 ажаніўся з княжной [[Соф'я Алелькаўна|Соф'яйСоф’яй Алелькаўнай]], спадчынніцай Слуцкага і Капыльскага княстваў, якія пасля яе смерці (1612) перайшлі ва ўладанне роду Радзівілаў. У 1600—1602 у час [[вайна Рэчы Паспалітай са Швецыяй, 1600-1629|вайны Рэчы Паспалітай са Швецыяй 1600—1629]] удзельнічаў у ваенных дзеяннях супраць шведскіх войск у Інфлянтах, камандуючы коннымі харугвамі. Выбіраўся паслом на сеймы 1603, 1605, 1606, дзе ўзначальваў кальвінісцкую і праваслаўную групоўкі, адстойваў рэлігійныя і палітычныя правы некатолікаў. Выступаў супраць палітыкі караля [[Жыгімонт III Ваза|Жыгімонта III Вазы]], які намагаўся абмежаваць правы некаталіцкай часткі насельніцтва Рэчы Паспалітай. У 1606-07 разам з ваяводам кракаўскім М. Зэбжыдоўскім узначаліў [[рокаш]] супраць абсалютысцкай палітыкі караля. 5.6.1606 абвешчаны маршалкам з'ездаз’езда ракашан у Любліне, а 10.8.1606 — у Сандаміры. Выдаў універсал з абвінавачваннямі караля ў парушэнні шляхецкіх правоў і свабод. 6.8.1607 каля Гузава (недалёка ад Радама) адбылася бітва з каралеўскімі войскамі, у якой Януш Радзівіл камандаваў левым крылом войска ракашан. Нягледзячы на паражэнне, ракашане вымусілі караля пайсці на кампраміс: Жыгімонт III адмовіўся ад рэформы ўлады, ад сваіх абсалютысцкіх намераў, а ракашане адмовіліся ад спробы дэтранізаваць караля. Януш Радзівіл выступаў супраць вайны Рэчы Паспалітай з Расіяй 1609-18. На сеймах 1611, 1613, 1615, 1618 бараніў роўныя правы пратэстантаў і праваслаўных з католікамі.
7.7.1613 у [[Берлін]]е ажаніўся з [[Лізавета Соф’я Гогенцолерн|Лізаветай Соф'яйСоф’яй Гогенцолерн]], дачкой [[брандэнбургскі курфюрст|брандэнбургскага курфюрстакурфюрст]]а [[Іаган Георг|Іагана ГеоргаГеорг]]а; меў з ёю 2 дачок, сыноў [[Багуслаў Радзівіл|Багуслава]] і Юрыя.
{{зноскі}}
|
