Вікіпедыя

Новы Двор (Свіслацкі раён): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
дапаўненне, афармленне, вікіфікацыя
Радок 1:
{{значэннізначэнні2|Спасылка=Новы Двор}}
{{НП-Беларусь
|статус = аграгарадок
Радок 12:
|выява =
|подпіс =
|lat_dir = |lat_deg = 52.8299|lat_min = 18|lat_sec = 11
|lon_dir = |lon_deg = 2624.3535|lon_min = 14|lon_sec = 38
|CoordAddon =
|CoordScale =
Радок 53:
|мова сайта =
|мова сайта 2 =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|add1n =
|add1 =
|add2n =
|add2 =
|add3n =
|add3 =
|OpenStreetMap =
|OpenStreetMap = 242997167
}}
'''Но́вы Двор'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гродзенская вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Novy Dvor}}, {{lang-ru|Новый Двор}}) — [[аграгарадок]] у [[Беларусь|Беларусі]], у [[Свіслацкі раён|Свіслацкім раёне]] [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]], на рацэ [[Мядзянка (рака)|Мядзянка]]. Адміністрацыйны цэнтр [[Навадворскі сельсавет, (Свіслацкі раён)|Навадворскага сельсавета]]. Насельніцтва 924 чал. ([[2003]]).▼
 
== Геаграфія ==
▲'''Но́вы Двор'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гродзенская вобласць|}}</ref> ({{lang-be-trans|Novy Dvor}}, {{lang-ru|Новый Двор}}) — [[аграгарадок]] у [[Свіслацкі раён|Свіслацкім раёне]] [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]], на рацэ [[Мядзянка (рака)|Мядзянка]]. Адміністрацыйны цэнтр [[Навадворскі сельсавет, Свіслацкі раён|Навадворскага сельсавета]]. Насельніцтва 924 чал. ([[2003]]).
Знаходзіцца за 38 км у напрамку на паўднёвы ўсход ад горада [[Свіслач (горад)|Свіслач]]<ref name="БЭ11">{{крыніцы/БелЭн|11к}}</ref>, каля ракі [[Мядзянка (рака)|Мядзянка]]. Праз Новы Двор пралягае аўтамабільная дарога {{Таблічка-by|Р|87}}.
 
== Гісторыя ==
Першы пісьмовы ўспамін пра Новы Двор датуецца [[1409]] годам, калі ён знаходзіўся ў валоданні [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Вітаўт]]а. Паселішча значыцца на мапах [[1508]], [[1613]] і [[1654]] гг. У [[1551]] годзе праз мястэчка з [[Кракаў|Кракава]] ў [[Вільня|Вільню]] праходзіў пахавальны картэж з целам [[Барбара Радзівіл|Барбары Радзівіл]].
 
У [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну]] ([[1654]]—[[1667]]) Новы Двор спалілі шведскія войскі. У пачатку снежня [[1655]] г. непадалёк тутэйшая шляхта атрымала перамогу над маскоўскімі захопнікамі. Прыкладна ў другой палове [[XVII стагоддзе|XVII ст.]] мястэчка атрымала [[Магдэбургскае права]] і герб, пацверджаныя [[Спіс каралёў польскіх|каралямі]] і [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікімі князямі]] [[Ян Казімір Ваза|Янам Казімірам]] ([[3 жніўня]] [[1661]]), [[Міхал Карыбут Вішнявецкі|Міхалам Карыбутам Вішнявецкім]] ([[20 сакавіка]] [[1670]]), [[Ян Сабескі|Янам Сабескім]], ([[20 студзеня]] [[1679]]), [[Аўгуст Моцны|Аўгустам Моцным]] ([[28 лістапада]] [[1718]]) і [[Аўгуст Сас|Аўгустам Сасам]] ([[14 лістапада]] [[1744]]).
 
У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Новы Двор апынуўся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], у Ваўкавыскім павеце Гродзенскай губерні. Станам на [[1833]] год у мястэчку было 90 драўляных будынкаў, дзейнічала царква. З [[1860]] года існавала царкоўна-прыходская школа. У [[1862]] адкрылася аднакласаеаднакласнае народнае вучылішча, у [[1900]] — двухкласаедвухкласнае народнае вучылішча (у [[1905]] годзе навучаліся 89 хлопчыкаў і 16 дзяўчынак).
 
[[13 мая]] [[1863]] г. каля Новага Двору адбылася сутычка расійскіх карных войскаў і 40 казакаў з паўстанцамі. Захаваліся імёны сялян з мястэчка Новы Двор, удзельнікаў [[Паўстанне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызваленчага паўстання]] ([[1863]]—[[1864]]), якіх пазней рэпрэсавалірэпрэсіравалі ўлады Расійскай імперыі. Сярод іх значацца Франц Ярашэвіч, Восіп Грушэўскі, Франц Раманоўскі, Антон Грушэўскі, Максім Завістоўскі, Фёдар Кулік, Станіслаў Грушэўскі і Міхал Ганчарэвіч<ref>Раманаў С. [http://www.svisloch.info/history/693-pad-vyyavaj-zbrojnaga-arxanyola.html Пад выявай збройнага арханёла] // «Свіслацкая газета», 19 верасня 2009. — C. 4.</ref>. [[17 верасня]] [[1867]] г. у Новым Двары асвяцілі новую царкву-[[мураўёўка|мураўёўку]]. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) — 271 двор, праваслаўная царква, [[сінагога]], [[народнае вучылішча]], збожжавы магазін, крама дробнага тавару, 2 млыны, 2 піцейныя дамы.
 
Згодна з [[Рыжскі мірны дагавор 1921 года|Рыжскім мірным дагаворам]] ([[1921]]) Новы Двор апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|Польскай Рэспублікі]], у Ваўкавыскім павеце [[Беластоцкае ваяводства|Беластоцкага ваяводства]].
 
У [[1939]] годзе Новы Двор увайшоў у [[БССР]], дзе [[12 кастрычніка]] [[1940]] г. стаў цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на [[2003]] год тут было 416 двароў.
 
== Насельніцтва ==
* '''[[XIX стагоддзе]]''': [[1829]] — 399 чал., у тым ліку 18 іўдзеяў<ref>[http://www.sztetl.org.pl/be/article/nowy-dwor-2037/3,-/ Nowy Dwór] на «Віртуальны Штэтл»</ref>; [[1830]] — 216 муж., з іх шляхты 2, духоўнага саслоўя 1, мяшчан-іўдзеяў 18, мяшчан-хрысціян і сялян 195<ref>{{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі, 2010|к}} С. 412.</ref>; [[1833]] — 409 чал. (206 муж. і 203 жан.); [[1837]] — 714 чал., у тым ліку 49 іўдзеяў; [[1886]] — 1183 чал. (563 муж. і 620 жан.), у тым ліку 100 іўдзеяў<ref>Nowydwór (11) // {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|7}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VII/295 295].</ref>; [[1897]] — 1481 чал.
* '''[[XX стагоддзе]]''': [[1901]] — 1,2 тыс. чал.; [[1905]] — 1,4 тыс. чал.<ref>Указатель населенным горадам Гродненской губернии с относящимися к ним необходимыми сведениями. — Гродно, 1905.</ref>; [[1912]] — 1573 чал.; [[1921]] — 646 чал., у тым ліку 146 іўдзеяў; [[1937]] — 1,4 тыс. чал.<ref>Karpyza W. Nowy Dwór // «Magazyn Polski» № 1—2, 2000. S. 50.</ref>; [[2000]] — 987 жыхароў, 381 двор<ref name="БЭ11" />.
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2003]] — 924 чал.
 
== Турыстычная інфармацыя ==
 
== Памятныя мясціны ==
* [[Брацкая магіла]] савецкіх воінаў і [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі (1941—1944)|партызан]]. {{ГККРБ 4|413Д000478}}
 
=== Страчаная спадчына ===
Радок 99 ⟶ 94:
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі (2010)}}
* {{Крыніцы/БелЭн|11|Новы Двор}} — С. 372.
* ''Раманаў С.'' Пад выявай збройнага арханёла // «Свіслацкая газета», 19 верасня 2009.
* Nowydwór (11) // {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|7}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VII/295 295].
 
Радок 105 ⟶ 101:
{{Commons|Category:}}
 
{{Навадворскі сельсавет, (Свіслацкі раён)}}
{{Свіслацкі раён}}
{{Заліўка НП-Беларусь}}
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Новы_Двор_(Свіслацкі_раён)"