Ілава (Польшча): Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 52:
'''Ілава'''<ref>{{ТКП-Польшча}}</ref> ({{lang-pl|Iława}}) — [[горад]] у [[Польшча|Польшчы]], адміністрацыйны цэнтр [[Ілаўскі павет|Ілаўскага павета]] [[Вармінска-Мазурскае ваяводства|Вармінска-Мазурскага ваяводства]]. Утварае гарадскую гміну, таксама з’яўляецца сядзібай вясковай [[Гміна Ілава|гміны Ілава]]. Займае плошчу 21,88 км². Насельніцтва — 33 132 чалавекі (на 2018 год). Горад размешчаны на паўднёвым беразе возера Язёрак (Ілаўскае Паазер’е), над ракой Ілаўка. У гадах 1975-1998 горад адміністрацыйна ўваходзіў ў склад [[Альштынскае ваяводства|альштынскага ваяводства]].
 
Горад знаходзіцца на [[Ілаўскае Паазер’е|Ілаўскім Паазер’і]], над самым доўгім возерам ў Польшчы — [[Язёрак]]<ref name="jeziorak">{{cite web|url = http://www.podomega.pl/index.php/sklep/item/184-jeziorak-najd%C5%82u%C5%BCsze-jezioro-w-polsce|title = Jeziorak najdłuższe Jezioro w Polsce|first = |last = |month = |year = |publisher = |language = pl|accessdate = }}</ref>. Знаходзіцца на землях гістарычнай [[Памезанія|Памезаніі]] і на тэрыторыі, якую з 16. стагоддзя называлася [[Верхняя Прусія|Верхняй Прусіяй]] ({{lang-de|Oberland}}). Праз Ілаву цякуць рэкі [[Ілаўка]] і [[Тынвалд]]<ref name="trynwald">{{cite web|url = https://www.geocaching.com/geocache/GC6G220_rzeka-tynwald?guid=9958b036-5a6a-48d9-bbf2-61522373c17b|title = GC6G220 #Rzeka Tynwałd# (Traditional Cache) in Warmińsko-Mazurskie, Poland created by Palin1992@|first = |last = |month = |year = |publisher = geocaching.com|language = pl|accessdate = 2017-11-24}}</ref>. У адміністрацыйных межах горада знаходзіцца самы вялікі востраў унутры тэрыторыі Польшчы — [[Вялікая жулава]]<ref name="mojemazury">{{cite web|url = http://mojemazury.pl/152567,Ilawa-Wielka-Zulawa-najwieksza-srodladowa-wyspa-w-Polsce.html#axzz4PLnNWSZS|title = Iława: Wielka Żuława – największa śródlądowa wyspa w Polsce – Moje Mazury|first = |last = |month = |year = |publisher = |language = pl|accessdate = }}</ref>, на які можна патрапіць з дапамогай [[паром]]у<ref name="prom">{{cite web|url = http://mapa.targeo.pl/prom-na-wyspe-wielka-zulawa-chodkiewicza-jana-karola-hetm-ilawa~4695689/prom/adres|title = Prom na wyspę Wielka Żuława, Chodkiewicza Jana Karola, hetm. 14-202 – Prom, numer telefonu|first = |last = |month = |year = |publisher = mapa.targeo.pl|language = pl|accessdate = 2017-11-24}}</ref>. Горад знаходзіцца на тэрыторыі [[Зялёныя лёгкія Польшчы|Зялёных лёгкіх Польшчы]] — абшару, які адзначаецца чыстатой паветра і разнастайнасцю прыроды. З захаду і поўначы з горадам мяжуе [[КраявідавыЛандшафтны парк «Ілаўскаге Паазер’е»]]<ref name="mazurytravel">{{cite web|url = http://www.mazurytravel.com.pl/rekreacja/ilawa|tytuł=Mazury|title = Mazury Travel – Portal Warmii i Mazur W-M ROT – Rekreacja: Iława|first = |last = |month = |year = |publisher = mazurytravel.com.pl|language = pl|accessdate = 2017-11-24}}</ref>.
 
Ілава — цэнтр адпачынку, паралімпійскі і турыстычны. У лесе блізка горада знаходзяцца цэнтры адпачынку [[Польскае тэлебачанне|Польскага тэлебачання]] [[Сарнувэк]] і [[Тлакавіска]], у якія прыязджаюць журналісты<ref name="eholiday.pl">{{cite web|url = http://www.eholiday.pl/noclegi-hl8168.html eholiday.pl|title = Sarnówek|first = |last = |month = |year = |publisher = |language = pl|accessdate = }}</ref><ref name="tlokowisko">{{cite web|url = http://tlokowisko.obitur.pl/|title = Tłokowisko Ośrodek Wypoczynkowy Telewizja Polska S.A.|first = |last = |month = |year = |publisher = |language = pl|accessdate = }}</ref>. З Ілавы можна даплыць да [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]] праз возера Язёрак і гістарычны, ўнікальны ў свеце [[Элблонгскі канал]]<ref name="polskieszlaki">{{cite web|url = http://www.polskieszlaki.pl/ilawa.html|title = Iława|first = |last = |month = |year = |publisher = polskieszlaki.pl|language = pl|accessdate = 2020-01-25}}</ref>. Перад [[Другая сусветная вайна|другой сусветнай вайной]] горад называлі «[[жамчужына]]й Аберланда»<ref name="mojemazury-poczt">{{cite web|url = http://mojemazury.pl/151851,Ilawa-na-starych-pocztowkach.html#axzz4RKSY7XN8|title = Iława na starych pocztówkach – Moje Mazury|first = |last = |month = |year = |publisher = mojemazury.pl|language = pl|accessdate = 2017-11-24}}</ref>. Над возерам Сільм знаходзіцца адзін з некалькіх у свеце цэнтраў навучання капітанаў марской перавозкі і партовых пілотаў, дзе яны навучаюцца манеўраваць марскімі караблямі з дапамогай мінятурных мадэляў<ref name="mojemazury-szk">{{cite web|url = http://mojemazury.pl/281621,Szkola-Kapitanow-na-jeziorze-Slim-pod-Ilawa.html#axzz4SBZhkekN|title = Szkoła Kapitanów na jeziorze Slim pod Iławą – Moje Mazury|first = |last = |month = |year = |publisher = mojemazury.pl|language = pl|accessdate = 2017-11-24}}</ref>. Горад называецца таксама польскай летняй сталіцай традыцыйнага [[джаз]]у з-за арганізаванага там самага старэйшага фестывалю гэтага жанру музыкі ў Еўропе — [[Old Jazz Meeting «Złota Tarka»]]<ref name="edupedia">{{cite web|url = http://www.edupedia.pl/words/index/show/567864_slownik_nazw_geograficznych-ilawa.html|title = Edupedia – Iława (Słownik nazw geograficznych)|first = |last = |month = |year = |publisher = edupedia|language = pl|accessdate = }}</ref>. У Ілаве знаходзіцца Папская Кальварыя Ілаўскага Паазер’я. Знаходзіцца ў яе Крыжавая дарога, якой станцыі зробленыя ў форме каякаў у памяць двух візітаў [[Ян Павел II (Папа Рымскі)|Кароля Войтылы]] над возерам Язёрак, па якім будучы [[Тытул Папы Рымскага|папа рымскі]] плаваў каякам з моладдзю<ref name="prymaspolski">{{cite web|url = http://prymaspolski.pl/papieska-kalwaria/.html|title = Papieska Kalwaria|first = |last = |month = |year = |publisher = |language = pl|accessdate = }}</ref>. Ілава знаходзіцца на [[Дарога Святога Якуба|Дарозе Святога Якуба]] — аднаго з самых важных хрысціянскіх шляхоў пілігрымак у свеце), якая вядзе да кафедры ў [[Сант’яга-дэ-Кампастэла]] ў [[Іспанія|Іспаніі]].
 
== Прырода ==
[[File:Mapa Zieleni w Iławie.svg|міні|left|200px|Карта, якая паказвае распаўсюджванне зялёных насаджэнняў у Ілаве]]
Паводле дадзеных з 1 студзеня 2009 года, плошча горада складае 21,88 км², што ставіць яго на трэцяе месца ў Вармінска-Мазурскім ваяводстве і на пятае месца па колькасці насельніцтва<ref name="powierzchnia">{{cite web| url = http://www.stat.gov.pl:80/gus/5840_908_PLK_HTML.htm| title = Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym| first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | date = | month = | year = | work = | publisher = Główny Urząd Statystyczny| location = | page = | pages = | at = | language = pl| trans_title = | format = | doi = | archiveurl = http://web.archive.org/web/20131220071949/http://www.stat.gov.pl:80/gus/5840_908_PLK_HTML.htm| archivedate = 2013-12-20| accessdate = 2009-08-20| quote = | ref = | separator = | postscript = }}</ref>.
 
Ілава і яго ваколіцы ляжаць у хвалепадобнай [[марэнa|марэнай]] і [[сандры|сандровай]] тэрыторыі, якая адрозніваецца разнастайнымі формамі рэльефу. У межах горада, на возеры Язёрак (самае доўгае возера ў Польшчы і шостае па велічыні) знаходзіцца востраў [[Вялікая жулава]] з астанкамі старажытнапрускага гарадзішча. У наваколлях горада, на сандравых зямлях, знаходзяцца азёры, у асноўным [[Вадасцёкавыя возера|вадасцёкавыя]], акружаныя значнымі ляснымі комплексамі. У самой Ілаве, апрача вышэйзгаданага Язёрака, ёсць яшчэ больш за дзясятак дробных азёр (у тым ліку [[Малы Язёрак]], Ілаўскае, Дул). Разам з [[Эльблонскі канал|Эльблонскім каналам]] азёры і рэкі Ілаўскага возера ўтвараюць шырокую сістэму ўнутранай навігацыі, якая злучае навакольныя вадаёмы. Гэты канал дазваляе плыць ад Ілавы да [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. [[Файл: Iława - Dąb kościelny.jpg|міні|Больш за 100-гадовы дуб каля [[Касцёл Праабражэння Гасподняга ў Ілаве|Касцёла Праабражэння Гасподняга]]]]
 
У наваколлі Ілавы, сярод іншых, ёсць:
* [[Ландшафтны парк Ілаўскага Паазер'я]], які мае статус «Зялёныя лёгкія Польшчы»
** [[Прыродны заказнік «Чэрвіца»]]
** [[Прыродны заказнік возера Гаўды]]
** [[Запаведнік Ясна|Прыродны заказнік Ясненскае возера]] (празрыстасць вады да 15 м)
* [[Прыродны заказнік возера Караш]], запаведнік пад аховай [[Рамсарская канвенцыя|Рамсарскай канвенцыі]]
* [[Прыродны заказнік возера Ілгі]]
* [[Ландшафтны парк Дылеўскіх пагоркаў]]
** [[Прыродны запаведнік Французскага возера]]
** [[Дылева (Вармінска-Мазурскае ваяводства)|Дылева]]
** [[Дрвенца|Прыродны запаведнік ракі Дрвенца]]
 
== Мікрараёны Ілавы ==