Савецкая акупацыя Украіны: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →Рэлігія |
|||
Радок 31:
=== Заходняя Украіна ===
Пасля распаду Аўстра-Венгерскай Імперыі кіраўніцтва РCФСР бачыла Заходнюю Украіну як магчымы плацдарм для распаўсюджвання камуністычнай ідэалогіі і ўлады далей на захад, на Цэнтральную Еўропу. Ленін хацеў, каб Чырвоная армія прайшла праз тэрыторыю заходняй Украіны і Карпат у Венгрыю пасля абвяшчэння Венгерскай Савецкай Рэспублікі ў красавіку 1919—га. 7 мая Саўнаркам Украіны накіраваў адпаведную ноту ўраду ЗУНР, на якую заходнеўкраінскі ўрад вырашыў не адказваць. Летам, пасля адступлення заходнеўкраінскіх войскаў пад ціскам палякаў, камандзіры галіцкай арміі праводзілі таемныя перамовы з савецкім камандаваннем аб магчымым саюзе супраць палякаў, аднак безвынікова<ref name="
Падчас польска-савецкай вайны 1920 года кіраўніцтва РСФСР стварыла Галіцкую Сацыялістычную Савецкую Рэспубліку са сталіцай у Цярнопалі. У канцы ліпеня Чырвоная армія ўвайшла на тэрыторыю Галіцыі, а 1 жніўня Галрэўкам перабраўся ў Цярнопаль, дзе прыняў дэкрэт № 1 «Аб устанаўленні савецкай улады ў Галіцыі». Увечары 15 верасня пачалося агульнае наступленне войска УНР на лініі антыбальшавіцкага фронту. 19 верасня ў Цярнопаль увайшлі сілы 6-й польскай арміі і войска УНР, а 21 верасня адбыўся постфактум роспуск Галрэўкама і іншых рэвалюцыйных камітэтаў<ref>{{
Ваенныя дзеянні на польска-савецкім фронце былі спыненыя пасля падпісання 9 лістапада 1920 года польскім і бальшавіцкім кіраўніцтвам перамір’я. Аднак ужо на наступны дзень у раёне Шаргарада чырвонаармейцы контратакавалі ўкраінскія дывізіі, адбыўся прарыў фронту ў напрамку на Капайгарад на правае крыло, якое трымала пятая Херсонская дывізія арміі УНР, і ў накірунку на Лучынец, дзе знаходзілася другая Жалезная дывізія і Кулямётная дывізія арміі УНР. 15 лістапада чырвонаармейцы ўступілі ў падольскі гарадок Нежын. 18 лістапада адбылося ўступленне сіл Чырвонай арміі ў Праскураў і на станцыю Дэражня, 20 лістапада — да Чорнага Вострава і Летычыва. Пасля двух тыдняў кровапралітных баёў цераз недахоп патронаў і ваеннага рыштунку 21 лістапада Дзеючая армія УНР была вымушана адступіць у Галіцыю. Пераход Дзеючай арміі УНР — да 27 000 воінаў — праз раку Збруч адбыўся ў раёне горада [[Валачыск]]а і сяла Ажыгаўцы. У той жа дзень, згодна з умовамі польска-савецкага дагавора, польскія войскі пакінулі горад [[Наваград-Валынскі]]. 22 лістапада савецкія часткі ўступілі ў Валачыск.
Радок 45:
Заходняя Украіна да 28 верасня 1939 года ўваходзіла ў склад Польскай Рэспублікі па выніках Рыжскага мірнага дагавора 1921 года, заходняя мяжа была практычна цалкам на ўсход ад «лініі Керзона», рэкамендаванай Антантай у якасці ўсходняй мяжы Польшчы ў 1918 годзе. У сакавіку 1923 года Парыжская Канферэнцыя саюзных паслоў зацвердзіла ўсходнія межы Польшчы.
14 лістапада 1939 года трэцяя Пазачарговая сесія Вярхоўнага Савета УССР пастанавіла: «Прыняць Заходнюю Украіну ў склад Украінскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі і аб’яднаць тым самым украінскі народ у адзінай Украінскай дзяржаве». Землі, далучаныя да СССР, былі адміністрацыйна рэарганізаваны ў шэсць абласцей па аналогіі з астатнімі тэрытарыяльнымі набыткамі Савецкага Саюза (Драгобыцкая, Львоўская, Ровенская, Станіслаўская, Тэрнопальская і Валынская вобласць). Грамадзянскую адміністрацыю ў рэгіёнах арганізавалі ў снежні 1939 года і сфарміравалі ў асноўным з выхадцаў з Расіі, і толькі 20% дзяржаўных служачых паходзілі з мясцовага насельніцтва. Пасля далучання зямель да СССР больш чым 30 000 галіцкіх украінцаў з ліку інтэлігенцыі і актывістаў спешна пакінулі Галіцыю, знайшоўшы прытулак на заходняй ускраіне этнічных украінскіх земляў у Польшчы ([[Закерзонне]]), і апынуліся на другім баку новай савецка-германскай мяжы ў рамках Генеральнага губернатарства
З прыняццем і апублікаваннем Законаў СССР і УССР аб уключэнні Заходняй Украіны ў склад СССР і з уз’яднаннем з УССР тэрыторый Заходняй Украіны на гэту тэрыторыю распаўсюдзілі сваё дзеянне Канстытуцыя СССР 1936 года і Канстытуцыя УССР 1937 года, асноўныя законы, а таксама ўсе іншыя дзеючыя законы Савецкага Саюза і УССР. На гэтых тэрыторыях былі пачаты розныя пераўтварэнні, якія суправаджаліся масавымі рэпрэсіямі ў дачыненні да «класава-чужых» і «ворагаў савецкай улады». Дадзеныя рэпрэсіі закранулі значную колькасць этнічных палякаў, што пражывалі на гэтых тэрыторыях<ref name="poshuk"/>.
Уключэнне Бесарабіі, Паўночнай Букавіны і вобласці Герца ў склад СССР адбылося ў 1940 годзе. 26 чэрвеня 1940 года савецкі наркам замежных спраў Вячаслаў Молатаў уручыў паслу Румыніі ў Маскве Георге Давідэску ноту савецкага ўрада, у якой Савецкі Саюз ва ўльтыматыўнай форме патрабаваў: вярнуць Бесарабію і паўночную частку Букавіны Савецкаму Саюзу. Савецкім бокам ужо планавалася ваеннае ўварванне ў Румынію, але за некалькі гадзін да пачатку аперацыі кароль Румыніі Караль II прыняў ультыматыўную ноту савецкага боку і перадаў Бесарабію і Паўночную Букавіну СССР. Румынія, каб пазбегнуць поўнамаштабнага ваеннага канфлікту, пагадзілася пайсці з гэтых тэрыторый. Аперацыя па занятку тэрыторыі савецкімі войскамі доўжылася 6 дзён. Нягледзячы на тое, што прычынай румынскага паходу савецкая прапаганда называла абарону шматлікай украінскай абшчыны, па занятку зямель палітыка змянілася. 2 жніўня 1940 года рашэннем Вярхоўнага Савета СССР гэтыя тэрыторыі ўвайшлі ў склад Савецкага Саюза: Паўночная Букавіна, Паўднёвая Бесарабія і рэгіён Герца ўвайшлі ў склад УССР.
| |||