Вікіпедыя

Вострая брама: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
{{арфаграфія}}
 
[[Выява:Vilnius stadtmauer.jpg|thumb|250px|Вострая брама]]
'''Во́страя бра́ма''' ([[літоўская мова|па-літоўску]]: ''Aušros Vartai'', [[польская мова|па-польску]]: ''Ostra Brama'', [[ангельскаяанглійская мова|па-ангельскуанглійску]]: ''Gate of Dawn'') — адзін з найважнейшых помнікаў гісторыі і архітэктуры [[Вільня|Вільні]], аб'ект рэлігійнага паломніцтва і свецкага турызму. Уяўляе сабою адзіную браму гарадзкойгарадской сцяны, якая захавалася, і капліцу з цудадзейнай Іконай [[Маці Божая Вастрабрамская|Маці Божай Вастрабрамскай, Маці Міласэрнасці]] — Апякункі [[Беларусь|Беларусі]] і [[Літва|Літвы]].
 
== Назва ==
[[Выява:Ostra Brama wnetrze.jpg|thumb|250px|Усярэдзіне капліцы.<br>Выява з 1864 годугода]]
На сёньняшнісённяшні момант не існуе адзінай версіі паходжання назвы. Вядома, што гэтую браму спрадвеку называлі Вострай ([[польская мова|па-польску]]: ''Ostra Brama'', [[літоўская мова|па-літоўску]]: ''Aštria broma'').
 
ЁсьцьЁсць вэрсііверсіі, што назва паходзіць ад першапачатковых гатычных шпіляў на вежы, ад назвы квартала Вільні — Востры канец, ад формаў вуліцы, якая звужаецца каля брамы, а таксама ад родавага іменіімя [[Канстанцін Астрожскі|Канстанціна Астрожскага]].
 
Літоўская назва ''Aušros Vartai'' («Брама Світанку») зьявіласяз'явілася ў літоўскіх газетах пачатку [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]], але падаецца бессэнсоўнай, бо брама павернутая не на ўсход.
Часам брама называлася Медніцкай, бо ад яе пачынаўся шлях да [[Меднікі|Медніцкага замкузамка]], што ў 30 км. ад Вільні.
 
== Гісторыя ==
[[ImageВыява:vostrabramaVostrabrama.JPG|thumb|250px|[[герб Пагоня|Пагоня]] на Вострай браме]]▼
Дзеля ўзмацненьняўзмацнення абароны горада біскуп віленскі Войцэх Табар разам з мясцовай радай пастанавілі абнесьціабнесці мурамі межы Вільні. Муры пабудавалі вельмі хутка, і [[2 кастрычніка]] [[1503]] года біскуп урачыста асвяціў увесь абвод горада.▼
 
Брама будавалася ў [[Готыка|гатычным стылі]] ў [[1503]] – [[1522]] гадахгг. разам з пяццю іншымі, а пазней колькасць брамаў дасягала дзевяці. Праз некалькі годгадоў над аркай брамы дабудаваны фасад з пяццю амбразурамі ды атык у [[РэнэсансРэнесанс|стылі рэнэсансрэнесанс]]. Атык дэкараваны [[герб Пагоня (герб)|Пагоняй]] — нацыянальным гербам Беларусі і Літвы, які падтрымліваюць два крылатыя львы-грыфоны, і рэльефнай галавой [[Гермес]]а ў крылатым шлеме.▼
▲[[Image:vostrabrama.JPG|thumb|250px|Пагоня на Вострай браме]]
Ніжэй у нішы знаходзілася ікона Збаўцы. У [[1923]] годзе ўу нішы быў змешчаны барэльеф у выглядзе выявы [[герб|герба]] [[Польшча|Польшчы]].▼
 
▲Дзеля ўзмацненьня абароны горада біскуп віленскі Войцэх Табар разам з мясцовай радай пастанавілі абнесьці мурамі межы Вільні. Муры пабудавалі вельмі хутка, і [[2 кастрычніка]] [[1503]] года біскуп урачыста асвяціў увесь абвод горада.
 
▲Брама будавалася ў [[Готыка|гатычным стылі]] ў [[1503]] – [[1522]] гадах разам з пяццю іншымі, а пазней колькасць брамаў дасягала дзевяці. Праз некалькі год над аркай брамы дабудаваны фасад з пяццю амбразурамі ды атык у [[Рэнэсанс|стылі рэнэсанс]]. Атык дэкараваны [[Пагоня (герб)|Пагоняй]] — нацыянальным гербам Беларусі і Літвы, які падтрымліваюць два крылатыя львы-грыфоны, і рэльефнай галавой [[Гермес]]а ў крылатым шлеме.
▲Ніжэй у нішы знаходзілася ікона Збаўцы. У [[1923]] годзе ў нішы быў змешчаны барэльеф у выглядзе выявы [[герб|герба]] [[Польшча|Польшчы]].
 
== Капліца ==
 
[[Выява:OstraBrama2005.jpg|thumb|250px|Від на капліцу Вострай брамы]]
У [[1621]] -— [[1626]] гадахгг. ля самой Вострай брамы быў заснаваны [[кляштар]] [[кармэліты|кармэлітаў босых]], а ў [[1635]] -— [[1650]] гадахгг. быў пабудаваны вельмі прыгожы [[КасьцёлКасцёл сьвятойсвятой Тэрэзы ў Вільні|касьцёлкасцёл сьвятойсвятой Тэрэзы]].▼
 
Прыкладна ў [[1652]] годзе ўу Вільню была прывезена ікона Маці Божай і разьмешчанаразмешчана ўнутры брамы. Яна няне мела сваёй капліцы, былі толькі аканіцы, якія засьцерагалізасцерагалі ікону ад дажджу і сьнегуснегу. Затым кармеліты перанеслі ікону Маці Божай у касцёл святой Тэрэзы.▼
▲У [[1621]] - [[1626]] гадах ля самой Вострай брамы быў заснаваны [[кляштар]] [[кармэліты|кармэлітаў босых]], а ў [[1635]] - [[1650]] гадах быў пабудаваны вельмі прыгожы [[Касьцёл сьвятой Тэрэзы ў Вільні|касьцёл сьвятой Тэрэзы]].
 
▲Прыкладна ў [[1652]] годзе ў Вільню была прывезена ікона Маці Божай і разьмешчана ўнутры брамы. Яна ня мела сваёй капліцы, былі толькі аканіцы, якія засьцерагалі ікону ад дажджу і сьнегу.
Напачатку ікона Маці Божай не была вельмі вядомай, але неўзабаве было заўважана, як асаблівымі ласкамі [[Маці Божая]] адорвае тых верных, якія з пакорнай малітвай зьвярталіся да яе праз ікону на Вострай браме. Затым кармэліты перанесьлі ікону Маці Божай у касцёл святой Тэрэзы. Гэта было прадбачаньне Божае, бо ў [[1655]] годзе Вільня трапіла ў рукі маскоўскіх захопнікаў і шэсць гадоў цярпела гэтую няволю.
 
З боку горада над брамай у [[1671]] годзе манахамі [[кармэліты|кармэлітамі]] пабудаваная драўляная капліца, адмыслова для [[Ікона Маці Божай Вастрабрамскай|Іконы Маці Божай Вастрабрамскай]]. [[18 траўня]] [[1706]] года здарыўся пажар, але капліца ўцалела. Пажар у траўні [[1715]] года знішчыў амаль увесь горад і капліцу. У [[1722]] годзе была пабудаваная каменная капліца, якая рэканструявалася ў [[1829]] – [[1830]] гадах, у [[1927]] – [[1932]] гадах і ў [[1993]] годзе перад візытам у Літву [[Ян Павал Другі|Яна Паўла ІІ]]. Пры перабудове ў 1829 – 1830 гадах капліца набыла рысы клясыцызму. Яна злучана пабудаванай у 1830 – [[1840]] двухпавярховай крытай галярэяй з касьцёлам святой Тэрэзы і аздоблена назвай на [[лаціна|лаціне]] «''Mater misericordiae sub tuum praesidium confugimus''» («Маці Міласэрнасьці, пад Тваю абарону аддаемся»).▼
 
== Ушанаваньне Маці Божай Вастрабрамскай ==▼
 
▲З боку горада над брамай у [[1671]] годзе манахамі [[кармэлітыкармеліты|кармэлітамікармелітамі]] пабудаваная драўляная капліца, адмыслова для [[Ікона Маці Божай Вастрабрамскай|Іконы Маці Божай Вастрабрамскай]]. [[18 траўнямая]] [[1706]] года здарыўся пажар, але капліца ўцалела. Пажар у траўнімаі [[1715]] года знішчыў амаль увесь горад і капліцу. У [[1722]] годзе была пабудаваная каменная капліца, якая рэканструявалася ў [[1829]] – [[1830]] гадахгг., у [[1927]] – [[1932]] гадахгг. і ў [[1993]] годзе перад візытамвізітам у Літву [[Ян Павал ДругіII|Яна Паўла ІІ]]. Пры перабудове ў 1829 – 1830 гадахгг. капліца набыла рысы клясыцызмукласіцызму. Яна злучана пабудаванай у [[1830]] – [[1840]] двухпавярховай крытай галярэяйгалерэяй з касьцёламкасцёлам святой Тэрэзы і аздоблена назвай на [[лаціналацінская мове|лацінелатыні]] «''Mater misericordiae sub tuum praesidium confugimus''» («Маці МіласэрнасьціМіласэрнасці, пад Тваю абарону аддаемся»).
[[Выява:Vostroaramskaphoto.jpg|right|250px|Маці Божая Вастрабрамская]]▼
 
▲== УшанаваньнеУшанаванне Маці Божай Вастрабрамскай ==
У сярэднявечных гарадах існаваў звычай зьмяшчаць на гарадзкіх брамах іконы, каб абараніць горад ад захопаў і дзеля бласлаўленьня падарожнікаў. Так у Вострай браме была змешчана [[Ікона Маці Божай Вастрабрамскай|Ікона Маці Божай Міласэрнасьці — Вастрабрамскай]].▼
▲[[Выява:Vostroaramskaphoto.jpg|rightthumb|250px|Маці Божая Вастрабрамская]]
▲У сярэднявечных гарадах існаваў звычай зьмяшчацьзмяшчаць на гарадзкіхгарадскіх брамах іконы, каб абараніць горад ад захопаў і дзеля бласлаўленьнябласлаўлення падарожнікаў. Так у Вострай браме была змешчана [[Ікона Маці Божай Вастрабрамскай|Ікона Маці Божай МіласэрнасьціМіласэрнасці — Вастрабрамскай]].
 
На далейшыя стагоддзі яе выява стала сымбалемсімвалам горада і аб'ектам пакланення і малітвы [[хрысціянства|хрысціян]] — [[каталіцтва|католікаў]] і [[праваслаўе|праваслаўных]] — [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскага]].
Як мінімум з сярэдзіны [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзя]] ўсталяваўся звычай праходзіць Вострую брамыбраму з непакрытай галавой на знак шанавання [[Маці Божая Вастрабрамская|Маці Божай Вастрабрамскай]]; звычай патрабаваў пры руху з боку горада здымаць шапку ўжо каля касьцёлакасцёла святой Тэрэзы.
 
У [[1861]] – [[1863]] гадахгг. перад капліцай адбываліся рэлігійна-патрыятычныя маніфэстацыіманіфестацыі.
 
Муры капліцы пакрытыя залатымі і срэбнымі абетнымі дарамі вернікаў – вотамі – выявамі галоўным вобразам сэрцаў, а таксама рук, ног і г.д. Першы абетны дар прынесены ў [[1702]] годзе. Безліч сувеніраў падзякі, аздабляючых цудоўную ікону і капліцу, сведчыць аб вялікіх ласках, атрыманых тымі, хто шчырым і даверлівым сэрцам зьвяртаўся да Маці Божай і аддаваў сябе пад Яе мацярынскую надзейную апеку.
Ікона СьвятойСвятой Дзевы Марыі была ўрачыста каранаваная залатымі каронамі [[2 ліпеня]] [[1927]] годугода ў прысутнасьціпрысутнасці прэзыдэнтапрэзідэнта Польшчы [[Юзэф ПілсудзкіПілсудскі|Юзэфа ПілсудзкагаПілсудскага]].
[[4 верасьняверасня]] [[1993]] годугода пад часпадчас наведвання [[Літва|Літвы]] [[Ян Павал ДругіII]] маліўся на [[Ружанец|Ружанцы]] ў Вастрабрамскай капліцы.
 
Днём асаблівага шанаваньняшанавання Іконы Маці Божай Вастрабрамскай, Маці МіласэрнасьціМіласэрнасці стала [[16 лістапада]].
 
== Ікона Божай МіласэрнасьціМіласэрнасці ў Вострай браме ==
УПа легендзе, у пачатку [[1930-я]]ых гадоўгг. каталіцкай манахініманашцы [[сьвятая Фаўстына Кавальская|ФаўстынеФаустыне Кавальскай]] былі аб’яўленьні Госпадаз'яўленні [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]], у адным з якіх Ёнён папрасіў намаляваць [[Ікона Божай Міласэрнасці|Ікону Божай Міласэрнасці]].
У [[1934]] годзепадчас пад час знаходжаньнезнаходжання святой ФаўстыныФаустыны ў Вільні ікона была намалявана мясцовым мастаком [[Яўген Казіміроўскі|Яўгенам Казіміроўскім]].
 
''Ікона Божай Міласэрнасці ўпершыню на грамадзкіграмадскі агляд была змешчана ў Вострай браме.''
 
Апошнія гады [[культ Божай МіласэрнасьціМіласэрнасці]] перажывае вялікі росквіт, зьвязанызвязаны ў тым ліку з кананізацыяй сястры ФаўстыныФаустыны Кавальскай. Адным з важнейшыхнайважнейшых элемэнтаўэлементаў гэтага культу ёсьцьз'яўляецца ушанаваннеўшанаванне Іконы Божай МіласэрнасьціМіласэрнасці.
 
== Глядзіце таксама ==
[[Маці Божая Вастрабрамская|Маці Божая Вастрабрамская, Маці МіласэрнасьціМіласэрнасці]]
 
[[Ікона Маці Божай Вастрабрамскай]]
 
== Спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
*[http://www.vostrabrama.info Культ Маці Божай МіласэрнасьціМіласэрнасці]
*[http://www.radzima.org/pub/pomnik.php?lang=by&nazva_id=vlvlviln47 Вострая Брама на Radzima.org]
 
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Вострая_брама"