Ёзаф Ціса: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 34:
'''Іозеф Ціса''' ({{lang-sk|Jozef Tiso}}, [[13 кастрычніка]] [[1887]], [[Біча]] — [[18 красавіка]] [[1947]], [[Браціслава]]) — прэзідэнт [[Першая Славацкая рэспубліка|Першай Славацкай рэспублікі]]; [[Каталіцкая царква|рыма-каталіцкі]] святар, член чэхаславацкага парламента. Пасля [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] быў абвінавачаны ў ваенных злачынствах і пакараны смерцю.
== Біяграфія ==
== Уцёкі і пакаранне смерцю ==▼
=== Лідар Першай Славацкай рэспублікі ===
У лютым 1939 нямецкія палітыкі сталі пераконваць славацкіх палітыкаў абвясціць незалежнасць Славакіі. 9 сакавіка 1939 года часткі чэхаславацкай арміі, верныя пражскім ўраду, занялі тэрыторыю Славакіі і адхілілі Ціса ад улады. 13 сакавіка 1939 Гітлер прыняў Ціса ў Берліне і фактычна прымусіў яго аб'явіць аб незалежнасці Славакіі пад патранатам Трэцяга рэйха. 14 сакавіка 1939 славацкі парламент абвясціў незалежнасць, а на наступны дзень нямецкія войскі акупавалі Чэхію. Ціса стаў прэм'ер-міністрам, а 26 кастрычніка 1939 г - прэзідэнтам.
3 лістапада 1941 Ціса наведаў акупаваны немцамі Кіеў. У выніку няўдалага замаху на Ціса быў знішчаны Успенскі сабор Кіева-Пячэрскай лаўры (Ціса пакінуў сабор на 1 гадзіну раней, чым разлічвалі дыверсанты). Знішчэнне сабора савецкая прапаганда доўгі час прыпісвала немцам.
Ціса спрабаваў быць умераным прэзідэнтам і часта канфліктаваў з адкрыта пранямецкім урадам Войцеха Тукі. Тым не менш, Ціса не хаваў свае антысеміцкія погляды і 15 мая 1942 года падпісаў закон аб дэпартацыі яўрэяў. Гэты закон дзейнічаў паўгады, і да 1944 года дэпартацыі не аднаўляліся. За 1942 з Славакіі было дэпартавана 57.628 яўрэяў; з іх, згодна з даступным дадзеных, выжылі толькі ад 280 да 800 чалавек.
▲=== Уцёкі і пакаранне смерцю ===
У красавіку 1945 Ціса збег у [[Баварыя|Баварыю]], дзе быў 6 чэрвеня 1945 года затрыманы амерыканскай арміяй і выдадзены Чэхаславакіі. Быў прысуджаны да павешання за дзяржаўную здраду. 18 красавіка 1947 г. прысуд быў прыведзены ў выкананне.
| |||