Разецкі камень

Разецкі камень - пліта з гранадыарыта, знойдзеная ў 1799 годзе ў Егіпце каля невялікага горада Разета (зараз Рашыд), недалёка ад Александрыі, з выбітымі на ёй трыма ідэнтычнымі па сэнсе тэкстамі, у тым ліку двума на старажытнаегіпецкай мове - напісана старажытнаегіпецкімі іерогліфамі і егіпецкім дематычным пісьмом, і аднім тэкстам на старажытнагрэчаскай мове. Старажытнагрэчаскі быў добра вядомы лінгвістам, і супастаўленне трох тэкстаў паслужыла адпраўной кропкай для расшыфроўкі егіпецкіх іерогліфаў. З 1802 Разецкиікамень захоўваецца ў Брытанскім музеі (Інв. нумар EA 24).

Тэкст каменя ўяўляе сабой надпіс-падзяку, якую ў 196 г. да н. э. егіпецкія жрацы адрасавалі Пталемей V Епіфану, чарговаму манарху з дынастыі Пталемееў. Пачатак тэксту: «Новага цара, які атрымаў царства ад бацькі» ... У эліністычны перыяд многія падобныя дакументы ў межах грэчаскай айкумены распаўсюджваліся ў выглядзе бі- або трылінгвістычных тэкстаў, што і саслужыла пасля добрую службу лінгвістам.

Камень быў знойдзены 15 ліпеня 1799 г капітанам французскіх войскаў у Егіпце П'ерам-Франсуа Бушарам пры будынку форта Сен-Жульен блізу г. Разеты на заходнім рукаве дэльты Ніла (сучасны горад Рашыд). Афіцэр зразумеў важнасць знаходкі і адправіў камень у Каір, дзе за год да гэтага па загадзе Напалеона быў адкрыты Інстытут Егіпта (Institut de l'Egypte). У 1801 годзе французы пацярпелі ў Афрыцы паражэнне ад англічан і былі вымушаныя перадаць ім камень разам з шэрагам іншых помнікаў.