Дысертацыя

Дысертацыя (ад лац.: dissertatio — даследаванне, складанне, разважанне, даклад) — праца (і тэкст з апісаннем асноўных вынікаў гэтай працы), паспяховае выкананне якой з'яўляецца адным з патрабаванняў для атрымання навуковай ступені або кваліфікацыі.

Змяшчае абагульненне вынікаў даследаванняў суіскальніка, якія праводзіліся ім за час ад некалькіх месяцаў да некалькіх год. У значнай меры грунтуецца на матэрыяле, апублікаваным аўтарам у навуковым друку. Афармляецца па пэўных правілах у выглядзе пераплеценага рукапісу ці кнігі аб'ёмам як правила ад 50 да 500 старонак, у залежнасці ад галіны навукі і ўзроўню. Падлягае абароне на пасяджэнні адпаведнай камісіі або савета.

У сучаснай Беларусі абараняюцца магістарскія, кандыдацкія і доктарскія дысертацыі.

Патрабаванні да кандыдацкіх і доктарскіх дысертацый

Дысертацыя павінна быць самастойна выкананай кваліфікацыйнай навуковай працай, якая мае ўнутранае адзінства і якая сведчыць аб асабістым укладзе аўтара ў навуку, прысвечана вырашэнню навуковай задачы або вывучэнню абранай навуковай праблемы і ўтрымліваць:

• абгрунтаваную пастаноўку навуковай задачы (праблемы);
• аналітычны агляд літаратуры па тэме даследавання, уключаючы аналіз замежных крыніц навуковай інфармацыі;
• палажэнні, якія выносяцца на абарону (канкрэтныя фармулёўкі, якія змяшчаюць адметныя прыкметы самастойна атрыманых новых навуковых вынікаў, якія характарызуюць ўклад суіскальніка вучонай ступені ў вобласць навукі, да якой адносіцца тэма дысертацыі, якія ўключаюць параўнальную ацэнку іх навуковай і практычнай значнасці);
• апісанне выкарыстоўваных пры правядзенні даследаванняў матэрыялаў і метадаў, выклад атрыманых вынікаў і іх аналіз, а таксама высновы па кожнай чале;
• агульныя высновы па дысертацыі ў цэлым з кароткай фармулёўкай асноўных навуковых вынікаў, указаннем іх навізны і значнасці;
• рэкамендацыі па выкарыстанні атрыманых навуковых вынікаў;
• спіс выкарыстаных крыніц;
• спіс публікацый аўтара, якія адлюстроўваюць асноўныя навуковыя вынікі дысертацыі.

Атрыманыя аўтарам новыя навуковыя вынікі павінны быць апублікаваныя, даказаны на аснове навуковай метадалогіі, прынятай у дадзенай галіне навукі, і аб’ектыўна ацэнены ў супастаўленні з вядомымі.

Кандыдацкая дысертацыя павінна ўтрымліваць новыя навуковыя тэарэтычныя і (або) эксперыментальныя вынікі па адным з актуальных напрамкаў навуковых даследаванняў. Доктарская дысертацыя павінна быць прысвечана распрацоўцы новага навуковага напрамкі або канцэптуальнаму развіццю аднаго з актуальных навуковых напрамкаў і ўтрымліваць прынцыпова новыя вынікі, сукупнасць якіх з’яўляецца буйным дасягненнем у адпаведнай галіны навукі. Як правіла, дадзеныя новыя вынікі павінны быць прызнанымі сусветнай навуковай супольнасцю і забяспечваць прыярытэт Рэспублікі Беларусь у адпаведнай галіне навукі, рэальны эканамічны і (або) сацыяльны эфект.

У дысертацыі суіскальнік вучонай ступені абавязаны даваць спасылкі з указаннем аўтараў і крыніц, уключаючы дысертацыі, матэрыялы якіх ён выкарыстоўвае. Спасылкі прыводзяцца таксама на ўласныя публікацыі, у якіх утрымліваюцца матэрыялы, якія выкладаюцца ў дысертацыі. Пры выкарыстанні ў дысертацыі вынікаў, якія належаць асобам, разам з якімі былі напісаны навуковыя працы, а таксама іншым асобам, суіскальнік вучонай ступені абавязаны адзначыць гэта ў дысертацыі і автореферате са спасылкай на аўтара і крыніцу.

Навука