Ампутацыя (лац. amputatio) — у шырокім разуменні тэрміна — усячэнне дыстальна размешчанай часткі органа. Існуе ампутацыя малочнай залозы, носа, языка, маткі і г. д.

Працэс ампутацыі. Падручнік па хірургіі, 1537 г.

Найбольш часта тэрмін ужываецца ў значэнні ампутацыя канечнасці — яе ўсячэнне на працягу косткі (або некалькіх касцей) у адрозненне ад экзартыкуляцыі (Вычляненне праз сустаў)

Гісторыя

правіць

Ампутацыя — адна з найстаражытнейшых аперацый. Гіпакрат праводзіў ампутацыю ў межах мёртвых тканак, пазней Цэльс прапанаваў праводзіць яе захопліваючы здаровыя тканкі, што было больш мэтазгодна, але ў сярэднія стагоддзі ўсё гэта было забыта. У XVI стагоддзі Парэ прапанаваў перавязку сасудаў замест прыпякання гарачым жалезам або апусканнем ў гарачы алей, потым Луі Пці стаў прыкрываць куксу скурай, і ў XIX стагоддзі Пірагоў прапанаваў касцёва-пластычныя аперацыі.

Класіфікацыя ампутацый

правіць
  • 1. Па часе выканання (па П. А. Купрыянава — Н. Н. Бурдэнка)
  • Першасныя (у парадку першаснай хірургічнай апрацоўкі)
    • Раннія
    • Познія
  • Другасныя (з нагоды ускладненняў)
  • Паўторныя (рэампутацыі)
  • 2. Па спосабе ўсячэння мяккіх тканак
  • Кругавыя
  • Аднамомантныя (гільяціны) — адзіная перавага: выконваецца вельмі хутка
  • Двухмоментныя
  • Трохмомантная конус-кругавая ампутацыя сцягна паводле М. І. Пірагова
  • Эліпсападобная
  • Акраўкавыя
    • Аднаакраўкавыя
    • Двухакраўкавыя (з пярэдня-заднімі і косабакавымі акраўкамі)
  • 3. У адносінах да надкосніцы
  • Субперыястальныя (пластычны спосаб, пры якім абапіл косткі пакрываецца акраўкамі надкосніцы з дадзенай часткі)
  • Апериостальные (спосаб ампутацыі ў дарослых, пры якім на працягу 4 см застаецца аголеная костка)
  • Сегментарныя (спосаб ампутацыі ў дзяцей, пры якім агаляецца толькі тая частка косткі, якая перапільваецца)
  • 4. Па спосабе закрыцця касцявога абапіла
  • Косткапластычныя (напр., ампутацыя галёнкі паводле Пірагова, паводле Біра, ампутацыя сцягна паводле Грыці-Шыманоўскага-Альбрэхта)
  • Перыёстапластычныя
  • Тэнапластычныя (напр., ампутацыя сцягна паводле Календэра)
  • Міёпластычныя (над абапілам косткі цягліцы сшываюцца практычна заўсёды, акрамя цяжкіх агнястрэльных раненняў, анаэробнай інфекцыі, сасудзістай паталогіі)
  • З пластыкай скурна-падскурна-фасцыяльнымі акраўкамі
  • Без закрыцця куксы